ΑΠΟΨΕΙΣ

Βιώσαμε μια μακρά οικονομική κρίση. Διαπιστώσαμε ήδη, από την άνοιξη ακόμα, πως έχουμε εισέλθει σε μια νέα, ελπίζουμε όχι βαθύτερη. 

Αντιληφθήκαμε (και οι εξ ημών μη οικονομολόγοι) πως το υψηλό δημόσιο χρέος δημιουργεί σοβαρά προβλήματα όχι μόνον στην οικονομία αλλά και την καθημερινότητα του καθενός από εμάς. Αντιληφθήκαμε επίσης πως (εξίσου και) το ιδιωτικό χρέος αποτελεί εστία δικαιολογημένης ανησυχίας από την άποψη της μακρο-οικονομικής σταθερότητας.

 Η πολιτεία εκλαμβάνει, και ορθά, το ιδιωτικό χρέος ως ισοδύναμα ικανό για την ανατροπή του οικονομικού της σχεδιασμού. Υποχρεούται λοιπόν αποτελεσματικά να το διαχειριστεί και επιτυχώς αντιμετωπίσει. Ο νέος πτωχευτικός νόμος (όπως και κάθε προγενέστερο αυτού συναφές νομοθέτημα) κινείται προς τη συγκεκριμένη κατεύθυνση. Διατρέξαμε ήδη τις βασικές πρόνοιες και καινοτομίες του (Φ:13/12/20). Υπήρξε όμως αναγκαία, στην παρούσα φάση, η θέση του σε εφαρμογή; 

Για ποιο λόγο το συγκεκριμένο νομοθέτημα είναι τόσο σημαντικό; Γιατί αφορά, εντέλει, όλους μας ανεξαιρέτως; Έρχεται στον κατάλληλο χρόνο;

Ας επιχειρήσουμε κάποιες πρώτες απαντήσεις στα σημαντικά αυτά ερωτήματα.

Το συνολικό Ιδιωτικό Χρέος στην Ελλάδα και η αναγκαιότητα να τιθασευτεί.

Τα αίτια του ιδιωτικού χρέους στην Ελλάδα είναι πολυποίκιλα. Άλλα οφείλονται σε επιλογές μας (σε ατομικό, οικογενειακό και επιχειρηματικό επίπεδο) άλλα σε κυβερνητικές/πολιτικές επιλογές και άλλα σε εξωγενείς παράγοντες.

Ανεξάρτητα πάντως από τα αίτια, ένα είναι βέβαιο: το πρόβλημα του Ιδιωτικού Χρέους είχε λάβει, ήδη-από μακρού χρόνου, εκρηκτικές κοινωνικές και οικονομικές διαστάσεις.

Με βάση τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή της η Τράπεζα της Ελλάδος και, πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με παρέμβαση του Υποδιοικητή της ΤτΕ κ. Μητράκου της 20/10/20 [σε διαδικτυακή συζήτηση του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών (:ΕΝΑ)] το σύνολο του ιδιωτικού χρέους της χώρας (ιδιώτες και επιχειρήσεις) ανέρχεται σε 315 δισ. ευρώ ή στο 184% του ΑΕΠ της χώρας (στοιχεία 31/8/20).

Η τιθάσευση του δραματικά υψηλού ιδιωτικού χρέους αυτού υπήρξε (και παραμένει) εθνική ανάγκη: πίσω από τα νούμερα αυτά βρίσκονται άνθρωποι-όλοι εμείς. Αυτονοήτως και η χώρα.

Οι προσπάθειες και καλές προθέσεις δεν έλειψαν σε πολιτικό επίπεδο. Αποδείχθηκαν όμως, εκ του αποτελέσματος, ατελέσφορες. Η αναγκαιότητα της δραστικής διαχείρισής του περισσότερο από προφανής. Μας έλειπαν, άραγε, οι νόμοι;

Το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο

Το μέχρι την 31/12/20 θεσμικό πλαίσιο αποτελεί προϊόν πολλαπλών νομοθετικών παρεμβάσεων.

Ο υφιστάμενος από το 2007 ελληνικός πτωχευτικός κώδικας έχει υποστεί αλλεπάλληλες τροποποιήσεις τα τελευταία χρόνια: εννέα τροποποιήσεις (εκτός της απολύτως πρόσφατης-Οκτ. 2020) τα τελευταία δέκα τρία χρόνια. Κατά την τελευταία πενταετία: 6 που έλαβαν χώρα στο πλαίσιο προγραμάτων δημοσιονομικής προσαρμογής ή σταθερότητας. Το δεδομένο αυτό είναι δηλωτικό της σημασίας που αποδίδεται στο πτωχευτικό δίκαιο σε περιόδους οικονομικής κρίσης.

Όφειλε πάντως και κατά το ελλείπον [:πρόνοιες Οδηγίας (ΕΕ) 2019/1023] να προσαρμοστεί το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο.

Η Οδηγία (ΕΕ) 2019/1023

Η Οδηγία (ΕΕ) 2019/1023 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20/6/2019 (που λειτουργεί συμπληρωματικά με τον Κανονισμό (ΕΕ) 2015/848 της 20ής Μαΐου 2015, περί των διαδικασιών αφερεγγυότητας) υπήρξε η αφορμή για το νέο «πτωχευτικό» νόμο.

Η συγκεκριμένη οδηγία κινείται σε δύο βασικούς άξονες:

Οι βιώσιμες επιχειρήσεις θα πρέπει να βοηθούνται στη συνέχιση της λειτουργίας τους (υπό την προϋπόθεση πως οι οικονομικές δυσκολίες που ενδεχομένως αντιμετωπίζουν δεν ακυρώνουν τη βιωσιμότητά τους). 

Οι μη βιώσιμες επιχειρήσεις θα πρέπει να εισέρχονται το ταχύτερο στο στάδιο της εκκαθάρισης για την αποφυγή συσσώρευσης ζημιών. Για τους έντιμους επιχειρηματίες/οφειλέτες οι οποίοι απέτυχαν σε κάποια επιχειρηματική τους δράση θα πρέπει να διασφαλίζεται η δυνατότητα μιας (νέας) αρχής ώστε, πιο έμπειροι πλέον, να μπορούν να δραστηριοποιηθούν, ξανά, στον επιχειρηματικό στίβο. 

Πρόληψη λοιπόν της αφερεγγυότητας με εργαλεία έγκαιρης προειδοποίησης και πρώιμης αποτελεσματικής αναδιάρθρωσης από τη μια, ταχεία εκκαθάριση αλλά και γρήγορη επάνοδο στην επιχειρηματική ζωή και πραγματική οικονομία από την άλλη.

Η αναγκαιότητα(;) της ψήφισης του νέου νομοθετήματος

Είναι δεδομένο πως η νομοθετική πολυδιάσπαση και πολυνομία δεν είναι ωφέλιμες. Επίσης δεδομένο είναι πως δεν αποδεικνύεται καθόλου χρήσιμη ή δόκιμη η αντιμετώπιση συναφών θεμάτων από περισσότερα του ενός νομοθετήματα.

Επίσης δεδομένο είναι πως η συγκέντρωση των επιμέρους νομικών θεμάτων και λογικών ενοτήτων στο νέο πτωχευτικό νόμο θα αποδειχθεί, το δίχως άλλο, ωφέλιμη. Πλην όμως: ευκταίο πάντως θα ήταν (για ένα τόσο σημαντικό νομοθέτημα) να διέλθει (υπό το φως του ήλιου) από τη βάσανο μιας εγνωσμένου κύρους νομοπαρασκευαστικής επιτροπής (χωρίς όμως καθόλου να υποτιμάται η επιστημοσύνη των συντακτών του). Ευκταίο θα ήταν να διέλθει το (τελικό του) κείμενο από τη διαδικασία της διαβούλευσης. Ευκταία επίσης και η ολιστική προσέγγιση του όλου θέματος και επιμέρους ρυθμίσεων. Δεν συνέβη.

Και ακόμα περισσότερο: Η πληθώρα των εξουσιοδοτικών διατάξεων του παραπέμπει, δυστυχώς, στην ελλιπή επεξεργασία του συγκεκριμένου νομοθετήματος. Δημιουργεί αμφιβολίες ως προς την «ετοιμότητα» του νόμου να τεθεί σε άμεση εφαρμογή.

Συμπερασματικά: Εξαιρετική η επιλογή της συνολικής και ολιστικής προσέγγισης των επιμέρους θεμάτων που ο νέος πτωχευτικός νόμος πραγματεύεται. Ευκταίο όμως θα ήταν να ακολουθηθεί η πορεία της Καλής Νομοθέτησης που η αναμόρφωση τέτοιας σοβαρότητας νομοθετημάτων και κωδίκων επιβάλλει.

Ποιους και τι αφορά ο νέος Πτωχευτικός Νόμος;

Εισαγωγικά να θυμηθούμε πως ο συγκεκριμένος νόμος φέρει τον τίτλο «Ρύθμιση Οφειλών και Παροχή Δεύτερης Ευκαιρίας».

Αφορά όλους εκείνους (νομικά και φυσικά πρόσωπα -έχοντα ή μη την εμπορική ιδιότητα, νοικοκυριά και επιχειρήσεις- ανεξαρτήτως μεγέθους) που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσχέρειες -ακόμα και ρευστότητας. Είτε είναι πρόσκαιρες είτε μονιμότερης φύσης

Δεν αφορά όμως αυτούς μόνον!

Αφορά και κάθε υγιή επιχείρηση και επιχειρηματία που δεν αντιμετωπίζουν προβλήματα οικονομικής φύσεως. Και τούτο γιατί κάποιος/κάποιοι (ίσως αρκετοί-ίσως πολλοί) από εκείνους με τους οποίους συναλλάσσονται θα ενταχθούν στο ρυθμιστικό πεδίο του συγκεκριμένου νόμου.

Αφορά επίσης τους επενδυτές που θα θελήσουν να επενδύσουν στη χώρα.

Αφορά τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και τα οικονομικά τους.

Αφορά, εντέλει, τη χώρα και τον καθένα από εμάς.

Οι συνθήκες της σύνταξης και η «βιάση» στην έναρξη της εφαρμογής του νέου πτωχευτικού νόμου

Ο νέος πτωχευτικός νόμος δεν είναι «ένας ακόμα νόμος».

Είναι ένα ιδιαίτερα σημαντικό νομοθέτημα με πολυεπίπεδες συνέπειες στο σύνολο της οικονομικής ζωής του τόπου. Βεβαίως και στην εθνική οικονομία.

Αξιοποιώντας οι συντάκτες του το πρόσχημα της ευθυγράμμισης με την Οδηγία (ΕΕ) 2019/1023 προέβησαν σε συνολική επαναπροσέγγιση απολύτως πρόσφατων ρυθμίσεων. Δημιουργεί απορίες ο χρόνος της έναρξης της ισχύος ενός τόσο σημαντικού νομοθετήματος. Ας θυμηθούμε το νόμο για τις ανώνυμες εταιρείες (:ν. 4548/18). Δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως στις 13/6/18 και η έναρξη της ισχύος του ορίστηκε την πρώτη του επομένου έτους (:1/1/2019).

Προς τι άραγε η σχετική βιάση για το νέο πτωχευτικό νόμο;

Ο νέος πτωχευτικός νόμος αποτελεί ένα κρίσιμο νομοθέτημα για την εθνική οικονομία.

Για την υποβοήθηση της (απολύτως αναγκαίας) ανόρθωσης αλλά και ανάκαμψής της.

Για την υποβοήθηση της (ευκταίας) αναπτυξιακής πορείας της χώρας.

Οι συνθήκες υπό τις οποίες συνετάγη δημιουργούν προβληματισμούς.

Αντίστοιχα και οι ασφυκτικές προθεσμίες μέχρι την έναρξη της εφαρμογής του (δεδομένη, εκ του λόγου αυτού, και η επί τρίμηνο έως εξάμηνο παράτασή της).

Ας ελπίσουμε πως οι συγκεκριμένες επιλογές δεν θα αποβούν σε βάρος των (υψηλών) στόχων των συντακτών του αλλά και των αναγκών της εθνικής μας οικονομίας.