ΑΠΟΨΕΙΣ

Με προηγούμενη αρθρογραφία μας, προσεγγίσαμε βασικές ενότητες του νέου «πτωχευτικού» νόμου. Εξετάσαμε τις βασικές πρόνοιες και καινοτομίες του (Φ/13.12.20), την αναγκαιότητα, το ρυθμιστικό πεδίο και τη σημασία του (Φ/3.1.21). Προχωρήσαμε στις επιμέρους προβλέψεις του. Ξεκινήσαμε από την έγκαιρη προειδοποίηση (Φ/17.1.21) και προχωρήσαμε στον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών (Φ/31.1.21). Ο βηματισμός του νομοθέτη, τον οποίο ακολουθούμε σε αυτή μας τη συγγραφική διαδρομή, μας οδηγεί στη θεματική ενότητα της προπτωχευτικής διαδικασίας της εξυγίανσης (άρθρα 31 έως 69 του ν. 4738/2020.

Εισαγωγικά να επισημανθεί πως η συγκεκριμένη διαδικασία δεν είναι άλλη από τη γνωστή σε όλους μας «διαδικασία του άρθρου 99» (ν. 3588/2007) που αναμορφώθηκε πλήρως το 2016 (:ν. 4446/2016).

Εστιάζουμε στις κυριότερες προβλέψεις της.

Σκοπός της διαδικασία εξυγίανσης

Ο σκοπός της διαδικασίας εξυγίανσης παραμένει, διαχρονικά, ο ίδιος: η «διατήρηση, αξιοποίηση, αναδιάρθρωση και ανόρθωση της επιχείρησης». Επιτυγχάνεται μέσω της συμφωνίας εξυγίανσης, στην οποία συμμετέχουν όμως όλοι οι πιστωτές.

Η μοναδική συλλογική, προπτωχευτική, διαδικασία.

Σε αντίθεση με το παρελθόν, η διαδικασία εξυγίανσης συνιστά πλέον τη μοναδική, όντως συλλογική, προπτωχευτική διαδικασία. Γιατί, κατά βάση:

(α) Αφορά το σύνολο των πιστωτών

Από τον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών εξαιρούνται οι μη θεσμικοί πιστωτές-οι προμηθευτές, λ.χ., του οφειλέτη. Αντίθετα, η διαδικασία εξυγίανσης αφορά το σύνολο των πιστωτών.

(β) Αδυναμία υποβολής νέων αιτήσεων ειδικής διαχείρισης

Από την έναρξη ισχύος του νέου νόμου, παύει η δυνατότητα υποβολής νέων αιτήσεων ειδικής διαχείρισης, η οποία αποτελούσε μια προπτωχευτική λύση, με ιδιαίτερη αξία τα τελευταία χρόνια.

(γ) Κατάργηση ενδοπτωχευτικής διαδικασίας εξυγίανσης

Ο νέος νόμος καταργεί τον θεσμό της ενδοπτωχευτικής διαδικασίας εξυγίανσης με την υποβολή σχεδίου αναδιοργάνωσης (που διασφάλιζε μια διέξοδο έναντι της ρευστοποίησης σε περίπτωση πτώχευσης).

Υπό το πρίσμα των ανωτέρω, η προπτωχευτική διαδικασία της εξυγίανσης αποτελεί τη μοναδική εναλλακτική δυνατότητα συλλογικής ικανοποίησης. Μια διαδικασία η οποία δεν προηγείται, απλώς, χρονικά από την πτώχευση. Έχει ως σκοπό την αποτροπή της.

Πεδίο εφαρμογής

Η προπτωχευτική διαδικασία της εξυγίανσης αφορά κάθε πρόσωπο το οποίο «ασκεί επιχειρηματική δραστηριότητα». (Σε αντίθεση με το -κατά τι- περιορισμένο πεδίο του εισαγωγικά αναφερθέντος άρθρου 99: «κάθε πρόσωπο φυσικό ή νομικό με πτωχευτική ικανότητα»). Τα πρόσωπα λοιπόν που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα είναι, υπό προϋποθέσεις, δυνατό να ζητήσουν από το αρμόδιο δικαστήριο την επικύρωση της συνυποβαλλόμενης συμφωνίας εξυγίανσης.

Τα πρόσωπα που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα έχουν δικαίωμα να προσφύγουν στη διαδικασία της εξυγίανσης, ακόμη και όταν δεν συντρέχει «παρούσα ή επαπειλούμενη αδυναμία εκπλήρωσης» (όπως ο προηγούμενος νόμο απαιτούσε). Αρκεί, απλώς, πιθανότητα αφερεγγυότητας, η οποία να μπορεί να αρθεί με την υπαγωγή τους σε εξυγίανση.

Συμφωνία εξυγίανσης με (ή χωρίς) τη συναίνεση του οφειλέτη.

Η συμφωνία εξυγίανσης είναι δυνατό να προχωρήσει:

(α) Με τη συναίνεση του οφειλέτη

Στην περίπτωση αυτή είναι αναγκαίο να συμφωνούν οι πιστωτές που εκπροσωπούν το πενήντα τοις εκατό (50%) των απαιτήσεων που έχουν ειδικό προνόμιο και το πενήντα τοις εκατό (50%) των υπολοίπων (απαιτήσεων).

(β) Χωρίς τη συναίνεση του οφειλέτη

Οι πιστωτές είναι δυνατό να επιχειρήσουν επικύρωση συμφωνίας εξυγίανσης ακόμη και όταν δεν συναινεί ο οφειλέτης. Η «αναγκαστική εξυγίανση» ενεργοποιείται εφόσον συντρέχουν ορισμένες προϋποθέσεις, λ.χ. σε περίπτωση παύσης πληρωμών του οφειλέτη. Περισσότερο «ενδιαφέρουσα» από τις υπόλοιπες, εκείνη που ο οφειλέτης έχει παραλείψει να υποβάλει προς καταχώριση οικονομικές καταστάσεις δυο (2) τουλάχιστον διαδοχικών διαχειριστικών χρήσεων.

Η επικύρωση της συμφωνίας εξυγίανσης

Η συμφωνία εξυγίανσης θα πρέπει να επικυρωθεί από τους πιστωτές. Όμως είναι, υπό προϋποθέσεις, δυνατή η παράκαμψη της ενδεχόμενης μη σύμπραξης των ανεγγύων πιστωτών. Εναλλακτικά προς τις προαναφερθείσες πλειοψηφίες (50% των απαιτήσεων που έχουν ειδικό προνόμιο και 50% των υπολοίπων), η συμφωνία επικυρώνεται εφόσον έχει εγκριθεί από πιστωτές που εκπροσωπούν περισσότερο από το 60% του συνόλου των απαιτήσεων-εντός των οποίων: περισσότερο από το 50% των απαιτήσεων με ειδικό προνόμιο.

Η συναίνεση του Δημοσίου και των Δημοσίων Φορέων

Η συναίνεση του Δημοσίου και των δημοσίων φορέων στη διαδικασία εξυγίανσης δεν είναι πάντοτε αναγκαίο να είναι ρητή. Εισάγεται (υπό προϋποθέσεις) τεκμήριο συναίνεσής τους σε συμφωνία εξυγίανσης, ακόμα και αν δεν την υπογράφουν. Με τον τρόπο αυτό επιχειρείται η αντιμετώπιση του σχεδόν χρόνιου προβλήματος: της μη συναίνεσης, δηλ., του Δημοσίου και των Φορέων του Δημοσίου σε τέτοιου είδους συμφωνίες.

Η έλλειψη ευθύνης των υπαλλήλων

Καθιερώνεται η απαλλαγή από οποιαδήποτε ποινική, αστική ή πειθαρχική ευθύνη κάθε υπαλλήλου (με την έννοια του Ποινικού Κώδικα), που συνάπτει ή αποδέχεται τη συμφωνία εξυγίανσης. Τούτο ωστόσο δεν ισχύει για τα στελέχη των χρηματοδοτικών φορέων. Για τους υπαλλήλους των τραπεζών προβλέπεται η ενεργοποίηση των διατάξεων της απιστίας, υπό την προϋπόθεση όμως της υποβολής εγκλήσεως από το νομικό πρόσωπο που εκπροσωπούν. Έχει, επί του παρόντος, αποδειχθεί πως τέτοιες εγκλήσεις δεν είναι στις επιλογές των τραπεζών.

Η (συνοπτική) αιτιολογία των σχετικών δικαστικών αποφάσεων

Το άρθρο 93 παρ. 3 του Συντάγματος αξιώνει ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογίας στις δικαστικές αποφάσεις. Όμως, με το άρθρο 56 του νέου «πτωχευτικού» νόμου, εισάγεται για πρώτη φορά, η πρόβλεψη η απόφαση (με την οποία επικυρώνεται η συμφωνία εξυγίανσης) να περιέχει συνοπτική μόνον αιτιολογία όσον αφορά το κεφάλαιο της έκθεσης του εμπειρογνώμονα.

Εξωδικαστικός μηχανισμός ρύθμισης οφειλών και διαδικασία εξυγίανσης: Ομοιότητες και διαφορές.

Και οι δύο διαδικασίες στοχεύουν στην πρόληψη της αφερεγγυότητας. Εντούτοις:

Ο εξωδικαστικός μηχανισμός ρύθμισης οφειλών, αποτελεί εξωδικαστική διαδικασία. Η προπτωχευτική διαδικασία εξυγίανσης είναι, αντίθετα, μια διαδικασία η οποία εκκινεί μεν εκτός δικαστηρίου, απαιτείται ωστόσο η δικαστική επικύρωση της συμφωνίας η οποία ενδεχομένως επιτευχθεί.

Στην διαδικασία της εξυγίανσης ενδέχεται να «συρθεί», εκών-άκων, ο οφειλέτης. Αντίθετα, η οικειοθελής συμμετοχή του τελευταίου στον εξωδικαστικό μηχανισμό προϋποτίθεται ως δεδομένη για την επίτευξη των αποτελεσμάτων του.

Στη διαδικασία, τέλος, της εξυγίανσης προβλέπεται, μεταξύ άλλων, ενδιάμεση χρηματοδότηση και μεγαλύτερα περιθώρια αναστολής των ατομικών διώξεων έναντι εκείνων του εξωδικαστικού μηχανισμού

Είναι δεδομένη, και από όλους αποδεκτή, η σπουδαιότητα του θεσμού της εξυγίανσης. Απόκειται σε όλους μας η μέγιστη δυνατή αξιοποίησή του. Σε διαφορετική περίπτωση, ο μόνος δρόμος που θα απομένει θα είναι η πτώχευση. Απευκταίο, αυτονοήτως, για τις βιώσιμες επιχειρήσεις.

Μην ξεχνάμε, εξάλλου, πως κάθε υγιής επιχείρηση θα βρεθεί κάποιες φορές σε πρόσκαιρες (περισσότερο ή λιγότερο σημαντικές) οικονομικές δυσκολίες. Άλλες φορές τα αίτια θα αφορούν την ίδια. Άλλες θα συνδέονται με απροσδόκητα φαινόμενα-όπως η παρούσα υγειονομική και οικονομική κρίση. Η παροχή των κατάλληλων εργαλείων για να τις υπερβούν, η διάσωση (και γιατί όχι) ο πολλαπλασιασμός των θέσεων εργασίας, είναι, το δίχως άλλο, επιβεβλημένη.

Συνιστά ηθική και πολιτική αξίωση μιας κοινωνικά δίκαιης ανάπτυξης.

Αποτελεί, κατά τούτο, καθήκον όλων μας.