ΑΠΟΨΕΙΣ

Ο νέος «πτωχευτικός» νόμος (ν. 4738/20) δεν είναι, κατά τον τίτλο του, πτωχευτικός. Ούτε όμως κατά το περιεχόμενό του ρυθμίζει, αποκλειστικά, θέματα που σχετίζονται με την πτώχευση. Επιγράφεται: «Ρύθμιση οφειλών και παροχή δεύτερης ευκαιρίας». Κεντρική του στόχευση αποτελεί, και ορθά, η διαχείριση του δυσθεώρητα υψηλού ιδιωτικού χρέους -για το οποίο και προηγούμενη αρθρογραφία μας (Φ: 04/01/2021). Τις βασικές πρόνοιες και καινοτομίες του νέου νόμου διερευνήσαμε ήδη (Φ: 13/12/2020). Μεταξύ αυτών και ένας θεσμός απολύτως νέος: αυτός που αφορά την έγκαιρη προειδοποίηση των οφειλετών για την ενδεχόμενη αφερεγγυότητά τους. Ο συγκεκριμένος θεσμός είναι δυνατό να καταστεί, υπό προϋποθέσεις, χρηστικό εργαλείο για εκείνους από τους οφειλέτες που διαθέτουν περιορισμένες μόνον δυνατότητες και μέσα για την κατανόηση και διαχείριση της αφερεγγυότητά τους.

Ας επιχειρήσουμε την προσέγγιση των επιμέρους διατάξεών του.

Σκοπός και εργαλεία

Η συγκεκριμένη ενότητα διατάξεων στοχεύει στη «θέσπιση διαδικασίας πρόσβασης οφειλετών σε σαφή και διαφανή εργαλεία έγκαιρης προειδοποίησης, τα οποία μπορούν να εντοπίζουν περιστάσεις που μπορεί να οδηγήσουν σε αφερεγγυότητα». Και τούτο, προς το σκοπό της επισήμανσης στον οφειλέτη της ανάγκης άμεσης και, ιδίως, έγκαιρης αντίδρασής του. Είναι γνωστό, εξάλλου, πως όσο περισσότερο έγκαιρη είναι η κατανόηση και η διαχείριση μιας προβληματικής κατάστασης τόσο περισσότερες είναι και οι πιθανότητες να καταστούν αναστρέψιμες οι συνέπειές της. Μεταξύ των εργαλείων έγκαιρης προειδοποίησης περιλαμβάνονται ηλεκτρονικοί μηχανισμοί ειδοποίησης του οφειλέτη. Επίσης η παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών από Κέντρα Εξυπηρέτησης Δανειοληπτών και Επαγγελματικούς Φορείς.

Προβλέπεται η παροχή μιας πρώτης πληροφόρησης προς τους οφειλέτες, σχετικά με τα παραπάνω θέματα, από την ιστοσελίδα της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους. Επίσης σχετικά με τις δυνατότητες, διαδικασίες, μέτρα αναδιάρθρωσης και δυνητικής απαλλαγής τους από τις οφειλές τους. Eπί του παρόντος τουλάχιστον, μόνον «φτωχή» θα ήταν δυνατό να χαρακτηριστεί η σχετική πληροφόρηση.

Ηλεκτρονικός Μηχανισμός Προειδοποίησης

Η έγκαιρη προειδοποίηση των οφειλετών (τόσο των φυσικών όσο και των νομικών προσώπων) θα λαμβάνει χώρα, σε ένα πρώτο επίπεδο, μέσω ηλεκτρονικού μηχανισμού, ο οποίος θα εποπτεύεται από την Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους. Οι οφειλέτες θα κατατάσσονται, μέσω αυτού, σε τρία επίπεδα κινδύνου αφερεγγυότητας. Συγκεκριμένα: (α) χαμηλό, (β) μέτριο και (γ) υψηλό. Ο μηχανισμός αυτός θα ενεργοποιείται μόνον ύστερα από σχετική αίτηση του.

Με την αίτηση ενεργοποίησης του συγκεκριμένου ηλεκτρονικού μηχανισμού θα παρέχεται, ταυτόχρονα, άδεια από τον ενδιαφερόμενο προς την εποπτεύουσα αρχή για τη λήψη και επεξεργασία κάθε στοιχείου που αφορά το περιεχόμενο της αίτησής του. Κάθε στοιχείου, δηλαδή, χρήσιμου για τον προσδιορισμό του κινδύνου αφερεγγυότητας, και τη διατύπωση προτάσεων για την αντιμετώπισή του.

Όταν η διαδικασία μέσω του αυτού του μηχανισμού καταλήξει σε κατάταξη ενός οφειλέτη σε επίπεδο κινδύνου μέτριο ή υψηλό, ακολουθεί το επόμενο βήμα. Διαφοροποιείται όμως (το επόμενο βήμα) ανάλογα με την ιδιότητα του οφειλέτη. Συγκεκριμένα:

Φυσικά πρόσωπα που δεν αποκτούν εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα ή ελεύθερο επάγγελμα

Τα φυσικά πρόσωπα της συγκεκριμένης κατηγορίας, που κατατάχθηκαν σε επίπεδο κινδύνου μέτριο ή υψηλό, αποκτούν το δικαίωμα να απευθυνθούν στο Κέντρο Εξυπηρέτησης Δανειοληπτών (Κ.Ε.Υ.Δ.) ή στο Γραφείο Εξυπηρέτησης Δανειοληπτών (Γ.Ε.Υ.Δ.) όπου η μόνιμη κατοικία τους (άρθρο 3 §1). Τα συγκεκριμένα Κέντρα ή, κατά περίπτωση, Γραφεία αποκτούν πρόσβαση (ύστερα από εξουσιοδότηση του οφειλέτη) στον παραπάνω ηλεκτρονικό μηχανισμό, με σκοπό να του παράσχουν-χωρίς επιβάρυνσή του:

(α) ενημέρωση για το νομικό πλαίσιο και τους όρους των συμβάσεων που έχει συνάψει αλλά και, γενικά, τις συμφωνίες ρύθμισης οφειλών, για τα σχετικά δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του,

(β) συνδρομή για την κατανόηση των όρων ρύθμισης οφειλών, που ενδεχομένως του προτείνονται (λαμβανομένων υπόψη των δυνατοτήτων του για αποπληρωμή και των αντίστοιχων για κατανόηση),

(γ) συνδρομή στην κατάρτιση οικογενειακού προϋπολογισμού με σκοπό, ιδίως, την τήρηση των ρυθμίσεων αποπληρωμής των οφειλών του,

(δ) συμβουλευτικές υπηρεσίες σχετικά με την οικονομική διαχείριση του νοικοκυριού του.

Φυσικά και νομικά πρόσωπα που αποκτούν εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα ή ελεύθερο επάγγελμα

Τα φυσικά και νομικά πρόσωπα της συγκεκριμένης κατηγορίας τα οποία κατατάχθηκαν σε επίπεδο κινδύνου μέτριο ή υψηλό αποκτούν το δικαίωμα να απευθυνθούν στους κατά περίπτωση αρμόδιους φορείς (άρθρο 4 §1). Συγκεκριμένα: στο οικείο Επαγγελματικό Επιμελητήριο ή Επαγγελματικό Σύλλογο ή Ινστιτούτο Θεσμικών Κοινωνικών Εταίρων, προκειμένου να λάβουν δωρεάν συμβουλευτική (και όχι μόνον) υποστήριξη, με σκοπό να αποσοβηθεί ο υφιστάμενος κίνδυνος. Πιο συγκεκριμένα: υπηρεσίες συμβούλου επιχειρήσεων, που στοχεύουν στην επιχειρηματική υποστήριξη, καθοδήγηση, εμψύχωση και ενδυνάμωση της επιχειρηματικής σκέψης και κουλτούρας του ενδιαφερόμενου.

Σημειώνεται πάντως πως οι υπηρεσίες που θα παρέχονται από τους προαναφερθέντες Φορείς δεν είναι δυνατό να υποκαταστήσουν (αυτονόητα-και κατά το νόμο) τις κάθε είδους τεχνοκρατικές υπηρεσίες που έχει ανάγκη κάθε νομικό και φυσικό ή νομικό πρόσωπο που αντιμετωπίζει πρόσκαιρη ή μόνιμη οικονομική δυσχέρεια. Σε κάθε περίπτωση, δηλαδή, ο εμπλεκόμενος οφειλέτης θα έχει ανάγκη λήψης συνδρομής και υπηρεσιών από τους κατάλληλους συμβούλους -ιδίως νομικούς και επιχειρηματικούς.

Το πρόβλημα δηλαδή του οφειλέτη δεν θα είναι δυνατό, εκ των πραγμάτων, να αντιμετωπισθεί (συνολικά) με βάση τη συνδρομή των προαναφερθέντων Φορέων.

Εξουσιοδοτικές διατάξεις

Η έναρξη της εφαρμογής του νέου «πτωχευτικού νόμου έχει προσδιοριστεί για την 01/01/2021. Η έναρξη όμως αυτή προϋποθέτει σειρά υπουργικών αποφάσεων για την ενεργοποίηση των διατάξεων του, βεβαίως και όσον αφορά την προειδοποίηση αφερεγγυότητας. Ειδικά όσον αφορά την ενεργοποίηση των διατάξεων της τελευταίας είναι εκείνες που αφορούν (άρθρο 70):

(α) τις διαδικασίες, το περιεχόμενο της αίτησης, οι προϋποθέσεις και οι τεχνικές λεπτομέρειες, οι οποίες αποτελούν τις λειτουργικές προδιαγραφές της ηλεκτρονικής πλατφόρμας έγκαιρης προειδοποίησης οφειλετών.

(β) τις λεπτομέρειες της διαδικασίας του μηχανισμού έγκαιρης προειδοποίησης στο πλαίσιο της λειτουργίας των Κ.Ε.Υ.Δ. και Γ.Ε.Υ.Δ.

(γ) τις λεπτομέρειες της διαδικασίας του μηχανισμού έγκαιρης προειδοποίησης στο πλαίσιο της λειτουργίας των Επαγγελματικών Φορέων.

Ο θεσμός της έγκαιρης προειδοποίηση των οφειλετών για την ενδεχόμενη αφερεγγυότητά τους είναι ένας θεσμός νέος και, το δίχως άλλο, ενδιαφέρων. Αναμένεται να παράσχει σημαντική συνδρομή σ’ εκείνους από τους οφειλέτες (φυσικά και νομικά πρόσωπα) που αντιμετωπίζουν (πρόσκαιρες ή μονιμότερες) δυσχέρειες οικονομικής φύσης.

Η έναρξη της εφαρμογής του νέου «πτωχευτικού νόμου είχε, αρχικά, προσδιοριστεί για την 01/01/2021. Προϋποτίθετο όμως η έκδοση σειράς υπουργικών αποφάσεων για την ενεργοποίηση των διατάξεων του, βεβαίως και εκείνων για την προειδοποίηση αφερεγγυότητας. Καθώς ήταν αδύνατη η έγκαιρη έκδοσή τους, η έναρξη της εφαρμογής των τελευταίων μετατέθηκε για την 01/06/2021 (:ά. 83 ν.4764/20).

Ακόμα όμως και μετά την έκδοση των εν λόγω υπουργικών αποφάσεων πόσο, άραγε, θα ελαφρυνθούν και βοηθηθούν (ιδίως) οι επιχειρήσεις, που αντιμετωπίζουν περισσότερο σύνθετα προβλήματα; Όταν για κάθε θέμα που τους απασχολεί θα είναι αναγκαίο να απευθυνθούν (όχι ανέξοδα) στους κατάλληλους νομικούς και επιχειρηματικούς (ιδίως) συμβούλους;

Σε κάθε περίπτωση: Ο συγκεκριμένος θεσμός αποτελεί ένα πρώτο, αναγκαίο, βήμα. Ας ευχηθούμε για τη σύντομη ενεργοποίησή και, κυρίως, για την επιτυχία του.

Όλοι, εξάλλου, δικαιούνται μία «δεύτερη ευκαιρία».

Η παροχή όμως της συγκεκριμένης «δεύτερης ευκαιρίας» αποτελεί ένα, ακόμα, λιθαράκι στην προσπάθεια για την ανόρθωση της πολλαπλώς πληγείσας και πληττόμενης εθνικής οικονομίας.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 17 Ιανουαρίου 2021