ΑΠΟΨΕΙΣ

Τυχεροί είμαστε όσοι γνωρίσαμε από κοντά τον μεγάλο δάσκαλο, αρχιτέκτονα, διανοούμενο. εικαστικό και συγγραφέα και πάνω απ όλα ίσως τον ενεργό πολίτη Δημήτρη Φατούρο.

Πολύ περισσότερο βέβαια ένιωσαν αυτήν την τιμή αλλά και το μέγεθος της απώλειας οι φίλοι του, οι στενοί συνεργάτες του και οι φοιτητές του Δ. Φατούρου που έφυγε από τη ζωή πριν από λίγες μέρες στα 92 του χρόνια.

Αυτοί είναι οι πιο κατάλληλοι να μιλήσουν και ήδη το έχουν κάνει, στα πολλά αφιερώματα που είδαν αυτές τις μέρες το φως της δημοσιότητας, για τις απόψεις του για την τέχνη και την αρχιτεκτονική αλλά και τον ρόλο του για περισσότερο από μισόν αιώνα στη διαμόρφωση των αρχιτεκτονικών σπουδών στη μεταπολεμική Ελλάδα. Ως νέος καθηγητής, στις αρχές του ’60, τους οδήγησε στον κόσμο της μοντέρνας αρχιτεκτονικής.

Ακούσαμε για μοντερνισμό και αφαίρεση, για το μπαουχάους, τον Λεκορμπιζιέ, τον Μιες, τον Ράιτ. Αλλά και για το πρωτοποριακό έργο του Κωνσταντινίδη. «Ξεχάστε ό,τι ξέρετε», μας έλεγε. «Λευκό χαρτί το μυαλό μας για να γραφούν οι αρχές της νέας αρχιτεκτονικής», έγραψε σε ανάρτησή του ο αν. καθηγητής Αρχιτεκτονικής και πολεοδόμος Νίκος Παπαμίχος και πρόσθεσε:

«Ανοιχτός στα μηνύματα των καιρών, ήρθε με γομιμοποιημένη τη σκέψη και ανανεωμένη τη ματιά του μετά από εκπαιδευτική παραμονή στην εξεγερμένη Αμερική του ‘60. Και μας έκανε κοινωνούς στις ανατροπές που επέρχονταν στην αρχιτεκτονική θεωρία. Μέσα στη μαυρίλα της δικτατορίας μας άνοιγε παράθυρο στον κόσμο».

Ως νεαρός συντάκτης θεμάτων Παιδείας είχα τη χαρά και εγώ να τον γνωρίσω καλύτερα μέσα από τα ρεπορτάζ και τις συνεντεύξεις για την εφημερίδα «Θεσσαλονίκη» (1983-88) αλλά και την τηλεόραση αργότερα (ΕΡΤ3 1993-1997).

Με συγκίνηση έψαξα στο αρχείο μου για να βρω δημοσιεύματα, φωτογραφίες και βίντεο και σήμερα παρουσιάζω τρεις φωτογραφίες που έχουν τη δική τους ιστορία.

Στην πρώτη φωτογραφία είναι το ρεπορτάζ στην εφημερίδα «Θεσσαλονίκη» (1^η Απριλίου 1983) για τις επαναληπτικές πρυτανικές εκλογές, όπου καταγράφαμε τη σιγουριά της νίκης του.

Εκείνες τις μέρες γίνονταν στο πανεπιστήμιο οι εκδηλώσεις των ανθρώπων της γενιάς του «1-1-4 και του 15% για την Παιδεία», για τα είκοσι χρόνια τότε, από την αφύπνιση του φοιτητικού κινήματος (1963-1983), με ομιλίες, συζητήσεις και έκθεση φωτογραφιών και άλλων ντοκουμέντων στο ισόγειο του κτιρίου διοίκησης του ΑΠΘ.

Έτσι βλέπουμε στη δεύτερη φωτογραφία, την ίδια μέρα , πρώτη Απριλίου 1983, τον πρύτανη εν αναμονή Δημήτρη Φατούρο, να ξεναγείται από τον Ντίνο Τριαρίδη εκ μέρους οργανωτικής επιτροπής των εκδηλώσεων της γενιάς του «1-1-4» σε εκείνη την έκθεση στην οποία μεγάλο τμήμα καταλάμβαναν τα δημοσιεύματα της «Μακεδονίας».

Ο Διονύσης Σαββόπουλος ολοκλήρωσε το πρόγραμμα των εκδηλώσεων της γενιάς του, αυτής που ο ίδιος ονόμασες «εκδρομείς του ‘60» με τη συναυλία του στο Παλαί ντε Σπορ. Στην τρίτη φωτογραφία ο πρύτανης του ΑΠΘ Δημήτρης Φατούρος απευθύνει χαιρετισμό στο 5^ο πανσπουδαστικό συνέδριο (αμφιθέατρο της Νομικής, 1985).

Η ακαδημαϊκή του διαδρομή άρχισε με τη θητεία του ως Επιμελητής στο ΕΜΠ, από το 1953 έως το 1959, στις έδρες του Δημήτρη Πικιώνη και εν συνεχεία του Χατζηκυριάκου-Γκίκα. Το 1959 εξελέγη Καθηγητής στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, στο οποίο δίδαξε συνεχώς έως το 1996.

Έχει ανακηρυχθεί επίτιμος διδάκτωρ της Αρχιτεκτονικής Σχολής του Πανεπιστημίου Πατρών και του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Κατά το 1966-67 υπήρξε Visiting Fellow στο Πανεπιστήμιο του Yale. Διατέλεσε επίσης εξωκοινοβουλευτικός υπουργός Παιδείας τελευταία κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου από τον Οκτώβριο του 1993 έως τον Ιούλιο του 1994.

Το τελευταίο μου ρεπορτάζ για τον Δημήτρη Φατούρο ήταν το 2017 πια, με αφορμή την αναδρομική έκθεση ζωγραφικής του στο ΜΙΕΤ με τίτλο «Εικαστική δίοδος-Αρχείο 1966», για το περιοδικό Θεσσαλονικέων Πόλις. Σ’ αυτήν ο επιμελητής της έκθεσης Χριστόφορος Μαρίνος μας εξήγησε γιατί «η αρχιτεκτονική και η ζωγραφική εξελίχθησαν βοηθώντας η μία την άλλη και ήταν ‘δίδυμα’ για τον Δημήτρη Φατούρο».

Ο Δημήτρης Φατούρος υπήρξε ανάμεσα στα άλλα ένας από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες της γενιάς του και γεφύρωσε την αρχιτεκτονική με τη ζωγραφική και την καλλιτεχνική σκηνή της Αθήνας με εκείνην της Θεσσαλονίκης.