Ποιο είναι το ερώτημα
Κάθε 16χρονος θα ’πρεπε να γνωρίζει πως ακόμη και αν μεγαλώνει στο περιθώριο η συμμετοχή του σε μία κοινωνική ομάδα δεν του προσφέρει το δικαίωμα ούτε να κλέβει (ειδικά όταν σήμερα οι περισσότεροι τα βγάζουν δύσκολα πέρα), ούτε να απειλεί αν νιώσει θιγμένος, ούτε φυσικά να καίει τον τόπο του διαμαρτυρόμενος.
Βέβαια, παραμένουν αναπάντητα κάποια σημαντικά ερωτήματα για το πρόσφατο μεγάλο θέμα της επικαιρότητας: αντιμετώπισαν με υπερβάλλοντα ζήλο οι αστυνομικοί τον 16χρονο Ρομά; Έπρεπε οπωσδήποτε να τον καταδιώξουν; Μπορούσαν να αυτοπροστατευθούν πυροβολώντας με σκοπό μόνο τον τραυματισμό του; Άγνωστα όλα. Πάντως σε γενικές γραμμές δεν υιοθετώ το μύθο των χαιρέκακων σερίφηδων. Οι ένστολοι δεν πυροβόλησαν ως τιμωροί τον κλέφτη ενός εικοσάρικου. Πυροβόλησαν κάποιον που ενήργησε απερίσκεπτα και επιθετικά, κάποιον που κάλλιστα θα μπορούσε ν’ αποδειχθεί επικίνδυνος κακοποιός. Αν και αποδέχομαι ότι η ΕΛΑΣ είναι ανεπαρκώς εκπαιδευμένη, χωρίς ικανοποιητική πειθαρχία και με αρκετό ψυχικά διαταραγμένο προσωπικό, ακόμη αγνοούμε τί πραγματικά συνέβη στη συγκεκριμένη περίπτωση. Παρεμπιπτόντως, η όλη συζήτηση θα ήταν περιττή -ή έστω πιο εστιασμένη- αν υπήρχαν κάμερες στις στολές, στα περιπολικά και σ’ όλα τα φανάρια.
Είναι λοιπόν αντιπαραγωγικό να συζητάμε για τα 20 ευρώ. Η άτυπη αντιπαράθεση πλειοψηφίας και Ρομά θα έπρεπε να απασχολεί τον κοινωνικό διάλογο. Για το αίμα του νεαρού ευθύνη κυρίως έχει η πολιτεία επειδή επί δεκαετίες αμφιταλαντεύεται μπροστά στην τσιγγάνικη παραβατικότητα, αντιμετωπίζοντας ως… φολκλόρ τους πυροβολισμούς, την επαιτεία, τις κλοπές, τα ναρκωτικά, την αδιαφορία των γονιών για την ανατροφή των παιδιών τους και τις εγκυμοσύνες εφήβων κοριτσιών. Ταυτόχρονα, πολιτικές δυνάμεις και ηγέτες της κοινότητας τη θέλουν δέσμια της αμορφωσιάς και της παρανομίας για να την ποδηγετούν και να την εκμεταλλεύονται.
Διαχρονικά, οι περισσότερες προσπάθειες κοινωνικής ένταξης των Ρομά χαρακτηρίστηκαν από σπατάλη εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ. Ελάχιστοι ολοκληρώνουν την υποχρεωτική εκπαίδευση, ενώ επιτυχημένες πρωτοβουλίες όπως ο Φάρος του Κόσμου σπανίζουν. Πάμπολλες μάταιες απόπειρες έγιναν για να στεγαστούν αξιοπρεπέστερα. Προσπάθειες έγιναν και γίνονται για να επιτευχθεί η ενσωμάτωσή τους μέσω επιδομάτων, συμβουλευτικής, δωρεάν υγείας, επιμόρφωσης και εκπαίδευσης ώστε να κατευθυνθούν σε νόμιμες δουλειές και να μείνουν μακριά από τη μικροεγκληματικότητα, με πενιχρά αποτελέσματα. Κατά τραγική ειρωνεία, κυρίως θύματα αυτής της στασιμότητας δεν είναι οι μπαλαμοί, αλλά οι ίδιοι.
Οι Ρομά συστηματικά φωνάζουν για ρατσισμό, δίχως να πείθουν. Παρά τις δυσκολίες, την τελευταία τριακονταετία Αλβανοί, Γεωργιανοί, Ινδοί, Αφρικανοί και Κινέζοι έχουν προσαρμοστεί σε διάφορους βαθμούς -μα σχετικά ικανοποιητικά- στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία. Το ερώτημα είναι αν όντως επιθυμούν να προσαρμοστούν και όσοι γηγενείς επιμένουν να ζουν στα όρια του νόμου για ταυτοτικούς λόγους.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 11.12.2022
