Επηρεασμένος από τις ημέρες που διανύουμε ο σημερινός πρωινός καφές με τον εκλογικό αναλυτή Πασχάλη Τεμεκενίδη. Τον ήπιαμε στο καφέ της Villa Bianca, σε μια περιοχή που του είναι ιδιαίτερα γνωστή από παλιά. Ο «Mr Palmos Analysis» μας μίλησε για τα παιδικά του χρόνια στην Καλαμαριά και για το πως από τους Χημικούς Μηχανικούς του ΑΠΘ και τις ατελείωτες εκλογικές βραδιές μπροστά από την τηλεόραση έφτασε το 2006 στην πρώτη του δημοσκόπηση για την εφημερίδα «Θεσσαλονίκη». 

«Δημοσιεύτηκε στην πρώτη σελίδα, αλλά φάγαμε ξύλο γιατί τα αποτελέσματα δεν ήταν ευχάριστα» θυμάται. Για την εκλογική μάχη εν έτει 2023 τονίζει αν δεν είχε συμβεί το ατύχημα στα Τέμπη θα ήταν η πιο άνευρη και ήπια που έχει γίνει από ποτέ και ότι το αποτέλεσμα δημοσκοπικά έχει κριθεί, απαντά και για όλες τις δυσκολίες που κρύβει η πραγματοποίηση μιας έρευνας, αλλά και για την τρέλα του με τις μπουλντόζες και τις κατεδαφίσεις.

Πρωινός καφέ: υπάρχει πάντα;

Πίνω έναν στο γραφείο. Σκέτος με γάλα. Αυτό που έκανα σήμερα είναι παρατυπία. Και με γάλα και με ζάχαρη.

Τι ώρα;

Κατά τις 9 με 9.30.

Προεκλογικά ανεβαίνουν οι ποσότητες;

Όχι, προεκλογικά τρώω πιο πολύ (γελάει).

Γενικά αυτήν την περίοδο και τα ωράρια θα ήταν πιο έντονα;

Πιο έντονα και με πιο μεγάλο άγχος για το αποτέλεσμα των μετρήσεων.

Πάμε αρκετά χρόνια πίσω. Γεννηθήκατε την περίοδο της δικτατορίας στη Θεσσαλονίκη; Σε ποια γειτονιά;

Γεννήθηκα το 1971 στη Θεσσαλονίκη. Οι γονείς μου ζούσαν στο Σιδηρόκαστρο, ήταν καθηγητές φιλόλογοι και υπηρετούσαν εκεί. Όταν ήρθε η ώρα ήρθαμε στη Θεσσαλονίκη.

Το 1983, σε ταξίδι στην Τουρκία μαζί με τους γονείς του

Με τους γονείς του στο πλοίο κάπου στα Δαρδανέλια

Στην Καλαμαριά;

Όχι, γεννήθηκα σε ένα μαιευτήριο στο κέντρο. Στη συνέχεια γυρίσαμε στο Σιδηρόκαστρο, όπου πήγα νηπιαγωγείο και μετά μετακομίσαμε μόνιμα στην Καλαμαριά.

Οι γονείς δάσκαλοι. Τι πήρατε από αυτούς;

Νομίζω τα πάντα. Τους ευγνωμονώ γι΄ αυτό γιατί μου δώσανε τη δυνατότητα να σπουδάσω ό,τι ήθελα και δε με πίεσαν σε κάτι. Απλά μου είπαν: «Απέκτησε όσο γίνεται περισσότερες γνώσεις και μόρφωση». Με στήριξαν και στις σπουδές μου και στο μεταπτυχιακό μου και μετά μου είπαν: «Κάνε επαγγελματικά ό,τι θες».

Και ένας αδελφός, έτσι; Η σχέση;

Ο Άρης. Πολύ καλή η σχέση. Αγαπιόμαστε πολύ και μαλώνουμε συνέχεια (γελάει).

Με τον αδερφό του, Άρη, σε μικρή ηλικία

Δημοτικό και γυμνάσιο πού πήγατε;

Στο Πέτρινο της Καλαμαριάς δημοτικό και γυμνάσιο στη Σοφούλη στο 21ο.

Πώς ήταν εκείνα τα χρόνια; Οι αναμνήσεις;

Θυμάμαι πολύ έντονα την άνοδο του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία. Η οικογένεια ήταν πολύ πολιτικοποιημένη. Για να καταλάβετε την Κυριακή έμπαιναν στο σπίτι 4 με 5 κυριακάτικες εφημερίδες και καθημερινά 2. Ο Ριζοσπάστης, γιατί η μαμά και ο μπαμπάς ήταν ΚΚΕ και εφημερίδες του κεντροαριστερού χώρου. Συνήθως Ελευθεροτυπία και η Πρώτη κάποια στιγμή.

Η Μακεδονία;

Έμπαινε την Κυριακή και καθημερινά κάποιες φορές η Θεσσαλονίκη.

Τι χόμπι είχατε ως πιτσιρικάς;

Μου άρεζε ο μοντελισμός. Με φορτηγά φαγάνες και τέτοια πράγματα. Ακόμη και τώρα τις αγοράζω. Ένας είδος ψυχοθεραπείας (γελάει). Ακόμη πολύ μπάσκετ. Ήμασταν τότε Γκάλης, Γιαννάκης, Εθνική Ελλάδος και Άρης. Όλα αυτά παρέμειναν.

Άρα αγαπημένη ομάδα ο Αρης;

Άρης, βέβαια…

Με φόντο τη Βούλα Πατουλίδου, λίγο πριν το χρυσό της Βαρκελώνης

Γκάλοπ κάνατε στη τάξη;

Που; Στο σχολείο, όχι. Αλλά από εκείνη την ηλικία και δεν ξέρω για ποιο λόγο με γοήτευε πολύ αυτή η διαδικασία των εκλογών. Τα νούμερα και τέτοια πράγματα. Από τότε λοιπόν, εκτός από τις ελληνικές εκλογές παρακολουθούσα και τις εκλογές που γίνονταν και σε άλλες χώρες. Βίτσιο, θα έλεγα (γελάει).

Γιατί επιλέξατε να σπουδάσετε χημικός μηχανικός;

Επειδή ήμουν καλός μαθητής και είχα αυτό το σύνδρομο ότι πρέπει να είμαι πάντα καλά διαβασμένος. Πήγα πρώτη δέσμη τότε και εκεί κυριάρχησε η λογική του ποιες σχολές ήταν οι πιο υψηλές. Οι Ηλεκτρολόγοι Μηχανικοί εμένα ως αντικείμενο δε μου άρεζαν, ενώ οι Χημικοί Μηχανικοί ακούγονταν ωραία σχολή. Και το όνομα είχε ένα prestige. Έτσι έβαλα τους Χημικούς Μηχανικούς ως πρώτη επιλογή. Δεν το μετάνιωσα ποτέ. Γιατί οι Χημικοί Μηχανικών είχαν στο πρόγραμμα σπουδών ένα πολύ ευρύ αντικείμενο: περιβάλλον, διοίκηση, παραγωγή, συστήματα ποιότητας.

Πως ήταν τα χρόνια τα φοιτητικά στη Θεσσαλονίκη;

Στο πανεπιστήμιο μπήκα το 1989. Δίναμε πανελλήνιες την εποχή των εκλογών του ‘89, με το σκάνδαλο Κοσκωτά και συγκυβέρνηση Ζολώτα. Πολύ έντονα χρόνια. Αν και στο πανεπιστήμιο δεν είχα σχέση με τα πολιτικά.

Το 1995, κατά την ορκωμοσία στο Πολυτεχνείο

Ο συνδικαλισμός της εποχής μήπως τελικά έβλαψε;

Νομίζω ότι κάποια στιγμή ο συνδικαλισμός στην Ελλάδα ήταν ένα παράρτημα των κομμάτων. Και αυτό νομίζω δε δουλεύει καλά.

Πολλοί πιτσιρικάδες τότε μάζευαν γραμματόσημα. Εσείς ξενυχτούσατε στις εκλογές για τα αποτελέσματα. Η στροφή με τις δημοσκοπήσεις πως πρόκυψε;

Πάντα μου άρεζαν οι εκλογές, τα νούμερα και οι στατιστικές. Μετά τις σπουδές στο ΑΠΘ έκανα ένα ωραίο μεταπτυχιακό στην Αγγλία με θέμα την περιβαλλοντική τεχνολογία και στη συνέχεια δούλεψα σε μια εταιρία που έκανε φωτοβιοναντιδραστήρες και ασχολούνταν με τεχνολογίες, με τις οποίες μπορούμε να παράξουμε φυτοπλαγκτόν. Όταν τελείωσα έκανα το στρατιωτικό μου γιατί ήθελα να γυρίσω στην Ελλάδα. Βλέπετε ήμουν δεμένος με την οικογένεια, με φίλους και με την Ελλάδα. Είπα ότι θέλω να γυρίσω και ζήσω εδώ. Τότε ο αδελφός μου που είχε ξεκινήσει να ασχολείται με τη φροντιστηριακή εκπαίδευση έριξε την ιδέα να κάνουμε κάτι στο χώρο. Μη ξεχνάτε ότι και οι γονείς μου ήταν καθηγητές και έτσι υπήρχε το know how. Κάναμε λοιπόν, στην Καλαμαριά το πρώτο μας φροντιστήριο.

Το 1996, τελειώνοντας το μεταπτυχιακό στο Μάντσεστερ, μαζί με τη μητέρα του

Και οι δημοσκοπήσεις;

Το μεράκι υπήρχε. Στο φροντιστήριο μάλιστα έκανα προγραμματισμό υπολογιστών. Το 2006 βρεθήκαμε με τον τωρινό μου συνέταιρο που είχε το ίδιο μεράκι με μένα και κάπου εκεί έπεσε η ιδέα να κάνουμε μια εταιρία στη Βόρεια Ελλάδα για έρευνες. Έτσι δημιουργήθηκε η Palmos Αnalysis. Από χόμπι. Ό,τι όμως κάνεις από χόμπι και αγάπη μάλλον το κάνεις και καλύτερα.

Η πρώτη δημοσκόπηση που κάνατε ποια ήταν;

Η πρώτη έγινε για την εφημερίδα «Θεσσαλονίκη» που τότε διευθυντής ήταν ο Βαγγέλης ο Σπυριδωνίδης, στον οποία χρωστάω μεγάλη χάρη. Πρώτη μας δημοσκόπηση ήταν για το δήμο Θεσσαλονίκης το 2006. Παπαγεωργόπουλος, Αράπογλου και Μπουτάρης, δηλαδή. Δημοσιεύτηκε στη «Θεσσαλονίκη» ως πρώτο θέμα, αλλά φάγαμε ξύλο, γιατί τα αποτελέσματα δεν ήταν για όλους ευχάριστα.

Τι φοβάστε όταν κάνετε μια έρευνα;

Δε φοβάμαι κάτι. Το ελέγχουμε από παντού. Βλέπουμε τους ερευνητές μας που είναι πια έμπειροι, αλλά είναι κρίσιμοι στη δουλειά μας. Πολλές φορές απευθύνουμε ένα ερώτημα σε ανθρώπους κάποιας ηλικίας που δεν το πιάνουν και εκεί ο ερευνητής πρέπει να τους βοηθήσει για να το αντιληφθούν. Τι φοβάμαι; Τα προβλήματα της εποχής. Ότι οι άνθρωποι δεν έχουν χρόνο για να απαντήσουν, οπότε άνθρωποι που είναι πολυάσχολοι δεν απαντούν στις δημοσκοπήσεις. Γι’ αυτό τα τελευταία χρόνια προσπαθούμε να τους προσεγγίσουμε με άλλους τρόπους, όπως μέσω του διαδικτύου και μέσω online πάνελ, όπου ο κάθε συμμετέχων απαντά την ώρα που τον βολεύει.

Συνεχίζετε όμως και παραδοσιακά. Με ερωτήσεις σε κινητά και σταθερά τηλέφωνα;

Μαζί και τα δύο. Αυτό θα συνεχιστεί για κάποια χρόνια ακόμη. Μέχρι οι σημερινοί 55+ να γίνουν 65+ . Και επειδή αυτοί είναι εξοικειωμένοι με το διαδίκτυο δε θα χρειαζόμαστε πια να ρωτάμε στα κινητά. Σήμερα τους 65ρηδες δε τους βρίσκει κανείς εύκολα στα διαδίκτυο.

Ποιο είναι το απαραίτητο δείγμα για να είστε safe;

Δεν υπάρχει. Εξαρτάται από το τι θέλεις να κάνεις. Τα περιθώρια σφάλματος εξαρτώνται μόνο από ένα πράγμα: το δείγμα. Όπου και να κάνεις δημοσκόπηση τα 600 άτομα έχουν περιθώρια σφάλματος +-4%, τα 1.000 +- 3%, τα 2.000 +-2% και τα 10.000 +-1%. Άρα δεν έχει σημασία που το κάνεις, αλλά πόσο μεγάλο είναι το δείγμα σου. Δεύτερος παράγοντας είναι πόση ανάλυση θέλεις να κάνεις. Γιατί αν πάρεις ένα δείγμα 600 ατόμων και πάρεις ένα συνολικό αποτέλεσμα είσαι ΟΚ. Αν θέλεις όμως αυτά τα 600 άτομα να τα αναλύσεις κατά ηλικία, κατά γεωγραφική περιοχή και κατά επάγγελμα το πράγμα αλλάζει. Γιατί τα 600 πρέπει να τα σπάσεις σε πολλά κομμάτια και τότε δε σου φτάνουν τα 600 άτομα. Άρα δεν υπάρχει μια τυποποιημένη απάντηση ότι αυτό το μέγεθος είναι ιδανικό. Εξαρτάται τι θέλεις να κάνεις.

Έχει γίνει και πολλή κριτική για τις δημοσκοπήσεις. Δίκαιη ή άδικη;

Η κριτική είναι δύο ειδών. Υπάρχει η κριτική που τη δέχομαι και είναι η μεθοδολογική κριτική, που αφορά στον τρόπο που γίνονται οι έρευνες. Μέχρι το 2019 πηγαίναμε μόνο με το τηλέφωνο, τώρα έχουμε και το διαδίκτυο. Το δεύτερο είναι το δόλιο, ότι δηλαδή κάτι παίζει με τους δημοσκόπους. Εκεί ερωτώ: Δεν μπορώ να φανταστώ πως γίνεται ένας επιχειρηματίας, ένα κόμμα, ένα πρόσωπο ή ένας ηγέτης, να συντονίζει μια ολόκληρη αγορά που είναι και κατακερματισμένη; Γιατί δεν υπάρχουν σήμερα στην Ελλάδα μία η δύο εταιρίες δημοσκοπήσεων, αλλά δέκα. Δεν μπορεί ένας να ελέγχει και τις 10 και να βγάζουν όλες τα ίδια αποτελέσματα. Το δόλιο λοιπόν, όταν έχουμε μια αγορά με πολλούς παίκτες δεν μπορεί να υπάρξει.

Πώς κύλησε η προεκλογική εκστρατεία το 2023; Είχε μεταβολές;

Πηγαίναμε σε μια πολύ ήσυχη εκλογική αναμέτρηση. Αν δεν υπήρχε το τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη, που προκάλεσε δημοσκοπικά μια ανακατωσούρα, θα ήταν ακόμη πιο άνευρη και πιο ήπια η προεκλογική περίοδος. Είναι προφανές ότι στην προεκλογική περίοδο όλα πια γίνονται από τα μέσα, είτε τα παραδοσιακά, είτε τα online. Δεν υπάρχουν πια εκείνες οι τεράστιες συγκεντρώσεις του Μητσοτάκη και του Παπανδρέου στη Θεσσαλονίκη, όπου είχαμε και τον Μπιρσίμ. Αυτά δεν υπάρχουν πια. Και ο πολίτης δεν έχει πια αυτές τις αυστηρές ταυτίσεις με τα κόμματα, κάτι που κάνει τη δουλειά μας πιο δύσκολη.

Ήταν αποδοτική η σταθερή γραμμή που είχε ο Μητσοτάκης για αυτοδυναμία;

Για μένα ήταν μια πολύ καλή στρατηγική. Τι έκανε; Περιχαράκωσε ένα κοινό, παρουσίασε ένα πολύ σαφές αφήγημα, αυτό της αυτοδυναμίας, λέγοντας ότι είναι η λύση που προσφέρει σταθερότητα. Από την άλλη η στρατηγική που επιλέχτηκε από την απέναντι πλευρά, δηλαδή να υποστηριχθεί η απλή αναλογική, έδωσε την ευκαιρία σε ένα κόσμο που βρίσκεται στη γενική δεξαμενή αυτή του χώρου να στραφεί σε άλλα πιο μικρά κόμματα. Γι΄ αυτό φαίνεται ότι το ΚΚΕ θα είναι ενισχυμένο και ότι το ΜΕΡΑ 25 κρατά τα νούμερά του. Το ΠΑΣΟΚ τσιμπάει, όπως και τα εξωκοινοβουλευτικά κόμματα, όπου έχω μια επιφύλαξη μήπως δούμε και κάποια έκπληξη.

Και ο Τσίπρας; Πολλοί λένε ότι άλλαζε συχνά στρατηγική και ότι αυτό κοστίζει.

Δεν μπορώ να πω κάτι διαφορετικό. Ακριβώς επειδή το αφήγημα της προοδευτικής διακυβέρνησης δεν περπάτησε. Και δε περπάτησε γιατί έφαγε άδειασμα απ’ όλους τους άλλους, έμεινε μετέωρο και δεν έπεισε ως προς τη δυνατότητα να ισχύσει.

Από την άλλη ο Νίκος Ανδρουλάκης επέμεινε σε μια λογική ότι εγώ δε θέλω ούτε τον ένα ούτε τον άλλο. Του βγήκε;

Το μετρήσαμε αυτό κάπου τον Οκτώβριο. Είχαμε ρωτήσει αν ο κόσμος συμφωνεί με το «ούτε ο ένας ούτε ο άλλος». Τότε ένα 40% έλεγε ΝΑΙ, γιατί είναι ο κόσμος που δεν έλκεται από τα δύο μεγάλα κόμματα. Άρα ο Ανδρουλάκης επένδυσε σε κάτι που δεν του έκανε κακό. Και στη δική του βάση είχε πέραση: το 70 με 80% έλεγε ΝΑΙ. Μιλάμε για το αριθμητικό κομμάτι και όχι το πολιτικό. Το πολιτικό, το κατά πόσο δηλαδή είναι σωστή αυτή η γραμμή, το κρίνει ο καθένας. Πάντως να το πούμε και αυτό με την ευκαιρία: η απλή αναλογική δεν είναι εκλογικό σύστημα πρώτου κόμματος ή αυτοδυναμίας, αλλά έχει τη λογική του αθροίσματος. Δηλαδή ποιος θα πετύχει το καλύτερο άθροισμα. Και είναι ένα σύστημα το οποίο στην Ελλάδα δεν το έχουμε μάθει.

Από τι θα κριθεί το αυριανό τελικό αποτέλεσμα;

Αν δεν πέφτουμε απίστευτα έξω το αποτέλεσμα τουλάχιστον δημοσκοπικά έχει κριθεί. Φαίνεται ότι η διαφορά δε θα είναι μικρή, δηλαδή μία ή δύο μονάδες, αλλά ότι υπάρχει αρκετό άνοιγμα. Στο αποτέλεσμα θα παίξει σημαντικό ρόλο το αν οι νέοι θα πάνε να ψηφίσουν και πως θα συμπεριφερθούν. Λέμε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έχει ένα προβάδισμα στους νέους, αλλά υπάρχουν πολλοί μνηστήρες της νεανικής ψήφου και δεν παίζει μόνος του μπάλα εκεί. Είναι και η Πλεύση Ελευθερίας, που φαίνεται να έχει άνοδο. Επίσης σημαντικό είναι το πόσο οι δημοσκοπήσεις έχουν εμπεδώσει στον κόσμο την αντίληψη ότι το ματς έχει κριθεί. Γιατί αυτό μπορεί να λειτουργήσει αποσυσπειρωτικά και στα δύο μεγάλα κόμματα από τη στιγμή μάλιστα που είναι πολύ πιθανό να έχουμε και δεύτερη κάλπη.

Πόσο θα επηρεάσει το αποτέλεσμα της Κυριακής τη δεύτερη κάλπη;

Αυτό είναι το βασικό αποτέλεσμα. Η Κυριακή. Το βράδυ της αυριανής Κυριακής θα ξέρουμε σε μεγάλο βαθμό ποια θα είναι τα αφηγήματα για την επόμενη ημέρα. Αν έχουμε μια διαφορά υπέρ της ΝΔ που υπερβαίνει τις 5 μονάδες τότε φαντάζομαι ότι θα είναι πολύ δύσκολο για τον ΣΥΡΙΖΑ να πει ότι εγώ σε 25 ημέρες θα κάνω comeback. Είναι μια διαφορά που δεν καλύπτεται εύκολα. Αυτό τι σημαίνει; Ότι στις δεύτερες εκλογές θα έχει πολύ αδύναμο αφήγημα και το αδύναμο αφήγημα είναι επικίνδυνο. Γιατί αυτό μπορεί να σε αποσυσπειρώσει και να προκύψει ισχυρό αφήγημα για το ΠΑΣΟΚ.

Τι είδους;

Να πει μη βγάλετε αυτοδύναμη τη ΝΔ και δώστε σε εμένα δύναμη να επιβάλω μια συνεργασία. Επίσης σημαντικό είναι και το ποσοστό της ΝΔ. Αν είναι κάτω από 34% και απέχει από μια πιθανή αυτοδυναμία και αυτό θα είναι δύσκολο να το περάσει στο κόσμο. Και το ΠΑΣΟΚ βέβαια μπορεί να συμπιεστεί στη δεύτερη κάλπη. Γι’ αυτό είναι κρίσιμη η αυριανή κάλπη.

Η αποχή;

Η αποχή βοηθά τα κόμματα που συμμετέχουν στις εκλογές. Είναι μύθος ότι η αποχή βοηθά το πρώτο κόμμα. Υποθέτουμε ότι αυτοί που απέχουν δε θα ψήφιζαν το πρώτο κόμμα. Μπορεί όμως να είναι ψηφοφόροι του πρώτου κόμματος αυτοί που θα απέχουν.

Θα είναι πρώτη η ΝΔ στην Α’ Θεσσαλονίκης ή θα έχουμε ντέρμπι;

Οι τελευταίες έρευνες που γνωρίζω δείχνουν ότι είμαστε στα νούμερα του 2019 σε επίπεδο διαφοράς. Επειδή όμως η διαφορά τότε ήταν μικρότερη από την πανελλαδική ας κρατήσουμε μικρό καλάθι.

Παλεύοντας με το σκύλο κάποιο καλοκαίρι στην Ηράκλεια

Πώς είναι η σημερινή σας οικογένεια;

Εγώ παντρεύτηκα αργά, στα 44 μου χρόνια. Βρέθηκε η γυναίκα που μπορεί να με αντέξει.

Να αντέξει έναν ερευνητή;

Όχι, να αντέξει έναν δύστροπο (γελάει). Οι υπόλοιποι δημοσκόποι είναι μια χαρά άνθρωποι. Βρέθηκε λοιπόν, ο ήρωας και έχουμε αποκτήσει ένα κοριτσάκι που είναι σήμερα 8 χρονών, τη Μαλένα και ένα αγοράκι πριν από 9 μήνες.

Με τι χαλαρώνετε σήμερα;

Είμαι τηλεορασόπληκτος. Με το που ανοίγω τα μάτια πατάω το τηλεκοντρόλ για να δω τηλεόραση. Μου αρέσουν πάρα πολύ οι παλιές ελληνικές ταινίες. Είναι πιθανόν να έχω δει κάποιες ταινίες και 10.000 φορές, ξέρω ατάκες απ’ έξω. Μου αρέσει αυτό το χιούμορ που υπήρχε σε αυτές τις ταινίες και το οποίο δεν είχε μέσα καμία βωμολοχία και καμία βρισιά. Και έβγαζε τόσο γέλιο χωρίς κανείς να καταφύγει σε ακρότητες. Επίσης έχω και τα αυτοκινητάκια μου και το μοντελισμό που με χαλαρώνουν. Α, ναι: και όπου βρω να κατεδαφίζουν και να σκάβουν θα σταθώ να δω με τις ώρες. Θα ήθελα πάρα πολύ κάποια στιγμή να μάθω να οδηγώ έναν εκσκαφέα και να ρίξω 5 με 6 οικοδομές (γελάει).