Σήμερα ο πρωτινός καφές είναι καλοκαιρινός. Ή μάλλον το πρωινό τσάι, καθώς ο Ανδρέας Μανδρίνος, ο πρόεδρος της Ένωσης Ξενοδόχων Θεσσαλονίκης, δεν πίνει καφέ. Για να μην τον επηρεάζει στη δουλειά του η καφεΐνη. Τον συναντήσαμε στο γραφείο του στο ξενοδοχείο Mandrino Hotel στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, όπου πιάνει δουλειά κάθε μέρα στις 6.30 το πρωί. Αν και γεννημένος στη Χαριλάου είναι από μικρός Παοκτσής. 

Θυμήθηκε τις παλιές ιστορίες με τους Βαλκάνιους τουρίστες που ψώνιζαν με τα τσουβάλια από τις βιοτεχνίες της οδού Πτολεμαίων, την περίοδο της πανδημίας, μας είπε ποιος είναι ο αγαπημένος του υπουργός αλλά και το τι χρειάζεται σήμερα η Θεσσαλονίκη για να απογειωθεί τουριστικά. Ένα στρατηγικό σχέδιο τουριστικής προβολής για να γίνει γνωστή σε όλο τον κόσμο. Γιατί όπως λέει παραφράζοντας το γνωστό κλισέ για τη Χαλκιδική «σα τη Θεσσαλονίκη δεν υπάρχει πουθενά στον κόσμο».

Bλέπω προτιμάτε τσάι. Πρωινός καφές δεν υπάρχει;

Όχι, αποφεύγω την καφεΐνη για να είμαι πολύ χαλαρός, όταν δουλεύω.

Ποτέ δηλαδή καφές;

Ποτέ!

Τσάι πόσο συχνά πίνετε;

Μια φορά την ημέρα, νωρίς το πρωί. Στις 7 παρά.

Και στο ξενοδοχείο τι ώρα έρχεστε;

Στις 6.30 το πρωί.

Πάμε αρκετά χρόνια πίσω; Γεννηθήκατε στη Θεσσαλονίκη, έτσι;

Ναι, στη Χαριλάου.

Πρώτες αναμνήσεις ζωής;

Μονοκατοικίες, παιχνίδια στις αλάνες, κυνηγητά στις αυλές. Αυτές είναι οι πρώτες μνήμες.

Το οικογενειακό περιβάλλον πώς ήταν; Οι γονείς;

Τον πατέρα μου τον έχασα όταν ήμουν 9 χρονών, οπότε δεν έχω πολλές αναμνήσεις από αυτόν. Αυτό που μου άφησε στη μνήμη μου είναι ότι με έκανε να λατρέψω τον ΠΑΟΚ, καθώς πηγαίναμε μαζί στην Τούμπα. Αυτό θυμάμαι από τον πατέρα μου. Και το κράτησα. Αυτός ήταν ο λόγος που αναμείχθηκα αργότερα με τα κοινά του ΠΑΟΚ.

Η μητέρα;

Ηρωίδα. Γιατί έμεινε χήρα στα 35 της, είχε τρία παιδιά και έδωσε πολύ μεγάλο αγώνα για να μας μεγαλώσει.

Τι σας επηρέασε στο χαρακτήρα σας;

Η έλλειψη του πατέρα και η ανάληψη ευθυνών από πολύ μικρός με ανάγκασε να τα κάνω όλα πολύ νωρίς. Νωρίς παντρεύτηκα, νωρίς μπήκα στη δουλειά, γενικά η ωριμότητα ήρθε πολύ νωρίς για μένα.

Δημοτικό;

Στο Ρήγα Φεραίο.

Και γυμνάσιο;

Στο Anatolia.

Φίλοι από τότε υπάρχουν;

Υπάρχουν πολύ καλοί φίλοι, με τους οποίους βρισκόμαστε πια πολύ πιο αραιά απ’ ό,τι παλιά, αλλά εκείνες οι φιλίες δε σβήνουν

Τι κάνατε τότε ευχάριστα;

Είχα μια πολύ καλή σχέση με τον αθλητισμό, οπότε πέρα από τα Μαθηματικά, όπου ήμουν πάρα πολύ καλός, είχα μια πολύ καλή σχέση με την μπάλα. Ποδόσφαιρο, δηλαδή. Και στο σχολείο και στο κολέγιο. Μετά έπαιξα και σε ομάδα. Στον Αισχύλο Θεσσαλονίκης.

Σε τι θέση;

Αριστερό εξτρέμ (γελάει).

Με την ομάδα Αισχύλος της Θεσσαλονίκης, όπου έπαιζε ως αριστερό εξτρέμ. Διακρίνεται καθιστός, δεύτερος απο αριστερά με το περιβραχιόνιο του αρχηγού.

Γιατί επιλέξατε να σπουδάσετε διοίκηση επιχειρήσεων;

Γιατί από νωρίς είχα μπει στα επαγγελματικά. Είχαμε κτίσει μια οικοδομή, είχα ασχοληθεί με τα μεσιτικά, είχα ήδη πολλές εικόνες και επειδή είχαμε ήδη μια επιχείρηση το πρώτο που μπήκε στο μυαλό μου ήταν η διοίκηση επιχειρήσεων.

Το ξενοδοχείο πότε κτίστηκε;

Το 1972.

Θυμάστε από εκείνη την περίοδο κάτι;

Θυμάμαι τα πρώτα του χρόνια.

Άλλαξε πολύ από τότε η Θεσσαλονίκη, έτσι;

Σαφέστατα. Και το ξενοδοχείο άλλαξε πολύ. Ήταν ένα ξενοδοχείο εκείνης της εποχής . Όλοι έρχονταν για δουλειά. Θυμάμαι τους Σέρβους: άδειαζαν τα πούλμαν, πήγαιναν στην Πτολεμαίων και γέμιζαν τα πούλμαν με είδη από τις βιοτεχνίες. Ολόκληρα τσουβάλια. Τα πούλμαν γέμιζαν με τσουβάλια από ρούχα από τις βιοτεχνίες. Άλλες εποχές, δύσκολα τα πράγματα και η Θεσσαλονίκη δε διέθετε πολλά ξενοδοχεία. 

Έπρεπε να κάνουμε πολύ σκληρή διαχείριση και δεν είχες τη δυνατότητα να ικανοποιήσεις τους πελάτες. Για να βάλουμε τηλεοράσεις στα δωμάτια χρειάστηκαν να περάσουν δέκα χρόνια από τη στιγμή που εμφανίστηκαν οι τηλεοράσεις. Αντίστοιχα και οι εξοπλισμοί των ξενοδοχείων ήταν πολύ πίσω, επειδή δεν υπήρχε ανάπτυξη και δε είχες τη δυνατότητα να πεις ότι θα ρίξω χρήματα για να πάρω κάτι καινούργιο. Δεν είχε πολλά έσοδα εκείνη η εποχή.

Πότε αναλάβατε το ξενοδοχείο;

Το 1996 ανέλαβα διευθύνων σύμβουλος. Αφού πέρασα πριν από όλες τις θέσεις του. Ρεσεψιόν, νυκτερινή δουλειά. Τα έκανα όλα για να έχω εικόνα όλου του ξενοδοχείου.

Πώς θα περιγράφατε όλη αυτήν την περίοδο για τον τουρισμό; Ανοδική;

Η Θεσσαλονίκη αναπτύχθηκε κυρίως μετά το 1997 και τη διοργάνωση της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης. Μέχρι τότε όλα ήταν πολύ αναιμικά σε ότι αφορά στον τουρισμό. Από το 1997 που ήταν μια χρονιά, όπου η Θεσσαλονίκη είχε εξαιρετικές πληρότητες, ξεκίνησε μια πορεία προς τα επάνω. Άνοιξαν οι δρόμοι και οι σχέσεις με τις βαλκανικές χώρες. Πάντοτε βέβαια έχουμε το παράπονο ότι είμαστε ριχμένοι στο θέμα των αεροπλάνων.

Και αυτό εξακολουθεί να είναι μέχρι σήμερα το μεγάλα πρόβλημα.

Είναι, βέβαια. Μέχρι σήμερα στηριζόμαστε στον οδικό τουρισμό και πολύ λιγότερο στον αεροπορικό τουρισμό. Και οι αεροπορικές συνδέσεις που έχουμε είναι μετρημένες.

Η πανδημία ήταν σίγουρα μια δύσκολη περίοδος. Πώς την βιώσατε;

Πολύ δύσκολη περίοδος. Αλλά για εμάς ήταν σημαντική η πολύ μεγάλη στήριξη που είχαμε από το κράτος, καθώς μέσα από την επιστρεπτέα καλύψαμε ένα πολύ μεγάλο κομμάτι των απωλειών μας.

Πάντως τα τελευταία χρόνια στη Θεσσαλονίκη λειτούργησαν πολλά νέα ξενοδοχεία. Αυξάνει ο ανταγωνισμός έτσι;

Νομίζω ότι ο πολύς ανταγωνισμός λειτουργεί θετικά. Όλοι βελτιωνόμαστε στις υπηρεσίες μας, οι επαγγελματίες μεταξύ μας είμαστε φίλοι, κοιτάζουμε τι κάνει ο άλλος και έτσι έχει φτάσει η πόλη σε ένα πολύ υψηλό επίπεδο σε ό,τι αφορά στην παροχή υπηρεσιών από τα ξενοδοχεία. Αν κάνετε σήμερα μια σύγκριση της Θεσσαλονίκης με τη Ρώμη θα δείτε ότι είμαστε πολύ μπροστά. Στις τιμές, στο τι πουλάμε και στην ποιότητα των υπηρεσιών. Η διαφορά είναι μέρα με τη νύχτα. Ένα πεντάστερο της Θεσσαλονίκης με ένα πεντάστερο παραδοσιακό στη Ρώμη είναι μέρα με τη νύχτα. Εδώ η τιμή είναι κατά μέσο όρο στα 120 ευρώ και εκεί στα 200 Άρα στο value for money έχουμε πάρα πολύ καλή εικόνα.

To airbnb τι προβλήματα σας δημιουργεί;

Ο αθέμιτος ανταγωνισμός δημιουργεί προβλήματα στα μικρά ξενοδοχεία που κινδυνεύουν. Επίσης φοβόμαστε πολύ ότι μπορεί ορισμένα από αυτά να δυσφημούν την πόλη, γιατί δε γίνεται έλεγχος στα rbnb.

Ποιες είναι οι προβλέψεις για το 2023 για τη Θεσσαλονίκη;

Θα είναι όπως το 2022 και ευελπιστούμε ότι μπορεί να είναι και ένα κλικ παραπάνω. Ο Ιανουάριος, ο Φεβρουάριος και ο Μάρτιος ήταν καλύτεροι από τους αντίστοιχους μήνες του 2022.

Με τι πελατεία;

Οι υπηκοότητες αλλάζουν τα τελευταία χρόνια. Φέτος η δυναμική είναι των Ισραηλινών. Οι Γερμανοί φαίνεται ότι έχουν κάποια προβλήματα με την οικονομία τους, οι Βαλκάνιοι έρχονται, αλλά δε γνωρίζουμε αν θα έρθουν μαζικά και το καλοκαίρι. Το πρόβλημα φέτος είναι οι έξτρα πτήσεις που θα μπορούσαν να φέρουν από άλλες χώρες επισκέπτες, που ναι μεν έρχονται στην Ελλάδα, αλλά δεν έχουν τη δυνατότητα να έρθουν στη Θεσσαλονίκη.

Ιδιαίτερα ποιους θα θέλαμε;

Σίγουρα τους Ολλανδούς, τους Βέλγους, τους Γάλλους και του Πολωνούς αλλά και από άλλες χώρες με υψηλό ποσοστό επισκεψιμότητας για την Ελλάδα αλλά με μικρό ποσοστό για τη Θεσσαλονίκη. Και εδώ να πούμε ότι δεν παίζει ρόλο μόνο αν υπάρχουν πτήσεις, αλλά και το αν οι πτήσεις βολεύουν. Μια πτήση την εβδομάδα δε βολεύει τη Θεσσαλονίκη που είναι μια πόλη για επίσκεψη 2 με 2,5 ημερών.

Είναι προορισμός city-break;

Σαφώς και η πόλη έχει μεγάλο ποσοστό επισκεπτών που έρχονται για το Σαββατοκύριακο, γιατί εκεί είναι και η δυναμική της. Η Θεσσαλονίκη είναι δυνατή την Παρασκευή και το Σάββατο, εκεί καταγράφουμε πολλές διανυκτερεύσεις.

Υπάρχουν βέβαια και άλλα είδη τουρισμού. Από το θρησκευτικό μέχρι τον ιαματικό και τον ιατρικό. Ποιος μας ταιριάζει;

Η Θεσσαλονίκη πρέπει να επικεντρωθεί στο συνεδριακό τουρισμό. Έχουμε και παρελθόν σε αυτό το είδος τουρισμού, αλλά νομίζω και μέλλον. Σε αυτό βοηθά πολύ και το γραφείο Συνεδριακού Τουρισμού της Θεσσαλονίκης. Απ’ όλα τα είδη που μου είπατε ξεχωρίζω το συνεδριακό.

Πόσες κλίνες έχουμε στη Θεσσαλονίκη;

Η Ένωση Ξενοδόχων, της οποίας έχω την τιμή να είμαι πρόεδρος, έχει 11.500 κλίνες. Το σύνολο της Θεσσαλονίκης πρέπει να πλησιάζει τις 15.000 σε ό,τι αφορά στα ξενοδοχεία.

Και οι ξένοι τουρίστες; Πώς θα καταφέρουμε να προσελκύσουμε τον τουρισμό πολυτελείας;

Για να γίνει αυτό πρέπει η πόλη να ετοιμάσει ένα στρατηγικό σχέδιο και μέσα από αυτό θα φανούν ποιοι προορισμοί θέλουν την πόλη. Εκεί πρέπει να γίνει μια επαγγελματική προβολή, έτσι ώστε να κερδίσουμε την πτήση για τη Θεσσαλονίκη. Γιατί οι πτήσεις έρχονται μέσα από τα κλικ ενδιαφέροντος για την πόλη. Τι ενδιαφέρει τον κόσμο στο εξωτερικό, δηλαδή. Για παράδειγμα τι ενδιαφέρον υπάρχει αυτή τη στιγμή στη Βαρσοβία για τη Θεσσαλονίκη; 

Μετά πρέπει να κρατηθεί αυτή η πτήση, γιατί δεν αρκεί μόνο να φέρεις και να κερδίσεις μια πτήση, αλλά και να είναι βιώσιμη. Χρειάζεται με λίγα λόγια μια επαγγελματική προβολή της πόλης που νομίζω ότι δεν προχωρά. Και το λέω αυτό γιατί δεν έρχονται οι πτήσεις και δεν έρχονται οι πτήσεις γιατί δεν κάνουμε προβολή της πόλης.

Νέες υποδομές χρειάζονται;

Οι υποδομές είναι κάτι που θα σπρώξει την πόλη. Είναι βέβαιο ότι το μετρό θα σπρώξει τη Θεσσαλονίκη. Απλά πρέπει οπωσδήποτε να φροντίσουμε όταν αποπερατώσουμε το μετρό να γίνει και μια πρόβλεψη για τη σύνδεσή του με το αεροδρόμιο. Αν είναι ο άλλος να κατεβαίνει στο αεροδρόμιο για να παίρνει το αυτοκίνητο για να πλησιάσει τη στάση του μετρό δε θα το κάνει. Θα πάρει το ταξί και θα πάει μέχρι το ξενοδοχείο και έτσι θα επιβαρύνει την πόλη και το κυκλοφοριακό της.

ΠΑΟΚτσής από κούνια, έτσι;

Ο πατέρας μου με έκανε ΠΑΟΚτσή. Με έπαιρνε από πολύ μικρό μαζί στην Τούμπα. Αυτό μου έμεινε. Αισθάνομαι ακόμη και σήμερα ότι όταν πηγαίνω στο γήπεδο είναι σα να είμαι μαζί του.

Στεναχωρηθήκατε την Τετάρτη για την απώλεια του κυπέλου;

Τόσα χρόνια έχουμε μάθει να ζούμε και τις χαρές και τις ήττες με μετριοπάθεια.

ΠΑΟΚτσής από κούνια. Εδώ με τον Θοδωρή Ζαγοράκη όταν ήταν οικονομικός διαχειριστής του ΑΣ του ΠΑΟΚ.

Θοδωρής Ζαγοράκης: η σχέση;

Μια σχέση εμπιστοσύνης και εκτίμησης. Ο Θοδωρής Ζαγοράκης ρώτησε τον πρόεδρο του ΑΣ ποια είναι τα έμπιστα άτομα με τα οποία μπορεί να συνεργαστεί και με πρότεινε ο κ. Κατσαρής. Από την πρώτη στιγμή είχαμε μια σχέση εμπιστοσύνης και εκτίμησης. Αυτά τα 4 χρόνια ήταν φορτωμένα χρόνια, γιατί παράλληλα έτρεχε και η δουλειά, αλλά και γιατί ο ΠΑΟΚ είναι μια μεγάλη υποχρέωση. Ήταν ένα τρομερά εντυπωσιακό πρότζεκτ από τη θέση του οικονομικού διαχειριστή. Ξεκινήσαμε με 8 εκατομμύρια ευρώ κύκλο εργασιών και παραδώσαμε με 29 . Αυτό λέει τα πάντα.

Με τι χαλαρώνετε σήμερα;

(Σκέφτεται). Μου αρέσει να βλέπω κάποιον αγώνα και τον υπόλοιπο χρόνο να είμαι με τα παιδιά μου που δυστυχώς πια μεγάλωσαν.

Η σημερινή οικογένεια;

Δύο κορίτσια, η Ιωάννα και η Πενθεσίλεια, που είναι και οι δύο δικηγορίνες, ένας γαμπρός και η σύζυγός μου Αναστασία. Πέντε μέλη πια μετρά η οικογένεια και μπορεί να αυξηθούν και άλλο (χαμογελάει).

Με τις κόρες του Ιωάννα (αριστερά) και Πενθεσίλεια και τη σύζυγό του, Αναστασία

Η πολιτική κατάσταση επηρεάζει τον τουρισμό;

Αν δεν υπάρχει μια σταθερότητα που προκύπτει μέσα από την πολιτική κατάσταση σίγουρα επηρεάζει. Το πρώτο κριτήριο για κάθε επισκέπτη είναι η ασφάλεια, να αισθάνεται ότι εκεί που πηγαίνει είναι ασφαλής. Σκεφτείτε ότι όσο διαρκούσαν οι αναταραχές με τον Ερντογάν είχαν θέμα στην Τουρκία με τις αφίξεις. Μόλις ηρέμησαν τα πράγματα άλλαξε η κατάσταση και σήμερα έχει πολύ μεγάλο ρεύμα τουρισμού.

Φοβάστε ότι μια πολιτική αστάθεια σε επίπεδο σχηματισμού κυβέρνησης θα δημιουργούσε προβλήματα στη χώρα;

Σίγουρα θα επηρεάσει. Μπορεί λίγο, αλλά πάντως θα επηρεάσει. Οι Ευρωπαίοι αναρωτιούνται τι γίνεται εκεί; Πάλι εκλογές θα έχουν;

Γενικότερα η εικόνα της Ελλάδας ως μια ασφαλής και ήσυχη χώρα έχει εμπεδωθεί ή όχι;

Η εικόνα μετά τα μνημόνια έχει βελτιωθεί σαφώς. Αυτό φάνηκε και από την επισκεψιμότητα των ξένων, αλλά και από τη συμπαράστασή τους. Ταυτόχρονα αυξάνεται το ΑΕΠ της χώρας που είναι πολύ σημαντικό. Όλα δείχνουν ότι είμαστε σε ένα θετικό momentum σε ότι αφoρά στη σχέση του τουρισμού με το ΑΕΠ της χώρας, άσχετα αν παγκόσμια αναμένεται μια ύφεση.

«Η Θεσσαλονίκη χρειάζεται ένα συνολικό στρατηγικό σχέδιο για την τουριστική της προβολή στο εξωτερικό» τονίζει

Ένας καλός υπουργός τουρισμού τι πρέπει να έχει;

Πρέπει να μπει πολύ γρήγορα στο πνεύμα του τουρισμού και να το μάθει, κάτι που είναι πολύ δύσκολο. Θέλει κάποιος περίπου ένα χρόνο για να ακούσει και να μάθει. Εμείς θα παρακαλούσαμε να είναι από το χώρο μας και να είναι γνώστης και φυσικά να έχει και τα προσόντα. Για παράδειγμα ο κ. Θεοχάρης έγινε πάρα πολύ θετικός απέναντί μας μετά τον πρώτο χρόνο της θητείας του, άρχισε να μαθαίνει όλες τις λεπτομέρειες, κατέγραψε ως τεχνοκράτης τις αδυναμίες και μετά από ένα χρόνο πήρε μπρος.

Ένας υπουργός που σας ικανοποίησε;

Ο κ. Θεοχάρης, ο κ. Καλαφάτης, η κ. Ζαχαράκη ήταν πάρα πολύ θετικοί ως υπουργοί απέναντί μας και γενικότερα στον κλάδο. Ιδιαίτερα την περίοδο της πανδημίας και τα προβλήματα που είχαμε με τις αφίξεις στα οδικά σύνορα με τις μεγάλες ουρές βοήθησαν πολύ.

Αν είχατε το μαγικό ραβδί τι θα κάνατε στη Θεσσαλονίκη για να έχουμε ακόμη πιο πολλούς τουρίστες;

Η Θεσσαλονίκη είχε το μαγικό ραβδί όταν δημιουργήθηκε. Γιατί τα έχει όλα. Δε χρειάζεται μαγικό ραβδί. Αυτό που χρειάζεται είναι οι άνθρωποί της να δουλέψουν επαγγελματικά και να την προβάλλουν στο εξωτερικό. Δεν την ξέρει ούτε ένας στους 100 και πρέπει να τη μάθει. Πρέπει σε αυτό να επενδύσουμε, όχι στο να βγάζουμε φωτογραφίες και να πηγαίνουμε στις εκθέσεις και να κάνουμε τριήμερα. 

Αλλά να επενδύσουμε σε επαγγελματίες του μάρκετινγκ που θα μας υποδείξουν τι πρέπει να κάνουμε και από που μπορούμε να φέρουμε κόσμο στην πόλη. Αυτό δεν το κάνουμε, γιατί δυστυχώς όλοι οι εμπλεκόμενοι σε αυτό το κομμάτι είναι πολιτικοί και οι πολιτικοί έχουν στο μυαλό τους την πολιτική προβολή και όχι την προβολή του τόπου, γιατί τα οφέλη από αυτό θα φανούν μετά από χρόνια, ενώ η πολιτική προβολή θα είναι άμεση. 

Είναι θέμα νοοτροπίας και κάποιος πρέπει να κόψει το γόρδιο δεσμό. Αλλά μαγικό ραβδάκι που λέτε είχαμε από παλιά. Τέτοια πόλη με τέτοια παραλία που να έχει το κέντρο της στα 3 λεπτά, να παρκάρει το κρουαζιερόπλοιο και σε 5 λεπτά οι επιβάτες του να βρίσκονται στα μαγαζιά και σε 10 λεπτά να τρώνε και σε 15 λεπτά να φτάνουν με τα πόδια στα Κάστρα δεν υπάρχει πουθενά. 

Κάποτε ο Πορτογάλος διευθύνων σύμβουλος του λιμανιού της εταιρίας Suez μας είπε: «Έχω δουλέψει σε 32 λιμάνια, αλλά αυτό που έχω δει στη Θεσσαλονίκη, υπάρχει μόνο στην Αλεξάνδρεια. Να παρκάρει το κρουαζιερόπλοιο και να είσαι στο κέντρο της πόλης». Ας το εκμεταλλευτούμε…