ΑΠΟΨΕΙΣ

Σε προηγούμενη αρθρογραφία μας, μας απασχόλησε η διαδικασία χορήγησης άδειας για τη σύναψη συναλλαγών της ΑΕ με μέλη ΔΣ και συνδεδεμένα μέρη. Ακριβέστερα, με τα αρμόδια για την παροχή της όργανα της ΑΕ αλλά και την ισχύ της χορηγούμενης άδειας. Στο παρόν θα μας απασχολήσουν τα επιμέρους στάδια της όλης διαδικασίας, η οριστικοποίησή της, οι συνέπειες από ενδεχόμενες παραβάσεις και, τέλος, η (ενδεχόμενη) εκ των υστέρων έγκριση σύμβασης/συναλλαγής που συνήφθη (πρόωρα και μη νόμιμα), με μέλος ΔΣ/συνδεδεμένο μέρος.

Στάδια Αδειοδότησης

Το Οριστικό Της Απόφασης Περί Άδειας

Διαπιστώσαμε, ήδη, πως το ΔΣ επιλέγεται από το νόμο ως, καταρχήν, αρμόδιο όργανο της ΑΕ για τη χορήγηση άδειας συναλλαγής/σύναψης σύμβασης με μέλος ΔΣ/συνδεδεμένο μέρος. Εξαιρετικά, ωστόσο, αρμόδια καθίσταται, σε κάποιες περιπτώσεις, η ΓΣ.

(α) Απευθείας Αρμοδιότητα ΓΣ: Πρόκειται για τη (μοναδική) περίπτωση σύγκρουσης συμφερόντων μελών του ΔΣ (που καλείται να εγκρίνει την επίμαχη σύμβαση/συναλλαγή) και αδυναμίας λήψης απόφασης λόγω ανεπάρκειας των εναπομενόντων μελών να σχηματίσουν απαρτία. Η αδειοδότηση παραπέμπεται τότε, απευθείας από το νόμο, στη ΓΣ. Η σχετική (εγκριτική) απόφαση της ΓΣ παράγει, άμεσα, οριστικές συνέπειες.

(β) Αρμοδιότητα, καταρχήν, του ΔΣ και, ακολούθως της ΓΣ: Σε κάθε άλλη περίπτωση, εκτός από την αμέσως ανωτέρω (υπό α) αναφερόμενη, το συγκεκριμένο θέμα θα έχει, προηγουμένως, διέλθει από το (υποχρεωτικά) αρμόδιο ΔΣ.

Επί αρνητικής απόφασης του ΔΣ, δυνατότητα παρέμβασης της ΓΣ, δεν υφίσταται.

Επί θετικής απόφασης του ΔΣ, παρέχεται η (αιτηθείσα) άδεια σύναψης συναλλαγής με μέλος ΔΣ ή συνδεδεμένο μέρος. Η ισχύς της, όμως, τελεί υπό την αναβλητική αίρεση: (i) Της άπρακτης παρέλευσης της δεκαήμερης προθεσμίας (από τη δημοσίευση-ανακοίνωσή της στο ΓΕΜΗ). Μέσα στην προθεσμία αυτή, μέτοχοι που εκπροσωπούν το 5% του μετοχικού κεφαλαίου (ή έως το 1% αυτού-εφόσον το προβλέπει το καταστατικό) διατηρούν το δικαίωμα να ζητήσουν τη σύγκληση της ΓΣ, προκειμένου αυτή οριστικά να αποφασίσει την παροχή (ή μη) της αιτούμενης άδειας˙ εναλλακτικά: (ii) Της έγγραφης δήλωσης των μετόχων ότι δεν επιθυμούν τη σύγκληση της ΓΣ και την απόρριψη της αιτηθείσας άδειας από την τελευταία.

Ευθύνη Μετόχων

Σε κάθε περίπτωση χορήγησης άδειας από τη ΓΣ, ουδεμία ευθύνη είναι δυνατό να αποδοθεί στα μέλη του ΔΣ. H όποια (θεωρητική) ευθύνη ουδένα άλλον, πέραν των μετόχων, είναι δυνατό να βαρύνει. Tυχόν αδράνεια των μετόχων να συμπράξουν σε ΓΣ ύστερα από σχετική πρόσκληση του ΔΣ, δεν συνεπάγεται και μετριασμό της ευθύνης των μελών του έναντι της ΑΕ.

Δικαίωμα Εναντίωσης Των Μετόχων Μειοψηφίας

Ειδικότερα, τόσο επί εισηγμένων όσο και επί μη εισηγμένων ΑΕ, σε περίπτωση που η ΓΣ καλείται ως αρμόδιο (αντί του ΔΣ) όργανο, προκειμένου να χορηγήσει τυχόν άδεια, η χορήγηση αυτής ματαιώνεται αν εναντιωθούν μέτοχοι που εκπροσωπούν το 1/3 του μετοχικού κεφαλαίου.

Μικρότερο ποσοστό μειοψηφίας απαιτείται σε περίπτωση που η ΓΣ καλείται να εγκρίνει εκ των υστέρων, ήδη, καταρτισθείσα συναλλαγή. Στην περίπτωση αυτή, μέτοχοι που εκπροσωπούν το 5% του μετοχικού κεφαλαίου (με δυνατότητα να μειωθεί, καταστατικά, έως το 1%) έχουν τη δυνατότητα να ματαιώσουν, ή αλλιώς να «μπλοκάρουν», την ισχύ μιας, κατά τα άλλα, νομίμως ειλημμένης απόφασης του ΔΣ.

Παράβαση Διαδικασίας Αδειοδότησης: Έννομες Συνέπειες

H τήρηση των μηχανισμών που προβλέπονται από το νόμο για την ενδοεταιρική αδειοδότηση και δημοσιότητα, υπερακοντίζουν την απαγόρευση σύναψης συμβάσεων και συναλλαγών μεταξύ της ΑΕ, των μελών του ΔΣ και των συνδεδεμένων με αυτή μερών.

Μοιάζει, επομένως, λογική συνέπεια η απόλυτη ακυρότητα τέτοιων (απαγορευμένων κατ’ αρχήν) συμβάσεων/συναλλαγών, που συνήφθησαν κατά παράβαση της νομοθετικά προβλεπόμενης διαδικασίας αδειοδότησης.

Σε περίπτωση εκτέλεσης, παρά το νόμο, της επίμαχης σύμβασης/συναλλαγής, γεννάται υποχρέωση εκκαθάρισης, η οποία καταλήγει σε επιστροφή των παροχών που ελήφθησαν εκατέρωθεν (εφόσον αυτές είναι δυνατό, από τη φύση τους, να επιστραφούν).

Δεν αποκλείεται, τέλος, να ανακύψουν (και) ποινικές κυρώσεις σε βάρος των προσώπων εκείνων που προβαίνουν σε σύναψη σύμβασης συναλλαγής με μέλος ΔΣ/συνδεδεμένο μέρος χωρίς τις απαιτούμενες άδειες και δημοσιότητα. Το αξιόποινο, ωστόσο, αίρεται σε περίπτωση εκ των υστέρων έγκρισης, για την οποία αμέσως στη συνέχεια.

Έγκριση (Μη Νομίμως) Καταρτισθείσας Συναλλαγής

Δεν αποτελεί σπάνιο φαινόμενο να κληθεί το αρμόδιο προς χορήγηση άδειας όργανο να αποφασίσει για την τύχη μιας ήδη καταρτισθείσας συναλλαγής με συνδεδεμένο μέρος για την οποία, ωστόσο, δεν τηρήθηκαν οι προϋποθέσεις του νόμου. Διακρίνουμε:

(α) Κατάρτιση σύμβασης/συναλλαγής κατόπιν άδειας του ΔΣ πριν την πλήρωση των προϋποθέσεων του νόμου: Η εν λόγω σύμβαση/συναλλαγή ισχυροποιείται μετά την άπρακτη παρέλευση της δεκαήμερης προθεσμίας από τη δημοσιότητα της απόφασης του ΔΣ χωρίς την υποβολή αιτήματος των μειοψηφούντων μετόχων για σύγκληση ΓΣ. Ισχυροποιείται, επίσης, εφόσον εγκριθεί, εκ των υστέρων, από τη ΓΣ (στην περίπτωση που δεν εναντιωθούν μέτοχοι που εκπροσωπούν το 5% του κεφαλαίου που προβλέπει ο νόμος ή έως το 1%-εφόσον τούτο προβλέπει το καταστατικό).

(β) Κατάρτιση σύμβασης/συναλλαγής χωρίς προηγούμενη άδεια της αποκλειστικά αρμόδιας ΓΣ: Στην περίπτωση της σύγκρουσης συμφερόντων αρμόδια για τη χορήγηση άδειας είναι αποκλειστικά η ΓΣ-πριν από την κατάρτιση της σύμβασης/συναλλαγής. Εφόσον, όμως, η σύμβαση/συναλλαγή συναφθεί, χωρίς την προηγούμενη άδεια της ΓΣ είναι δυνατή η εκ των υστέρων έγκρισή της. Ισχύουν, και στην περίπτωση αυτή, όσα αμέσως ανωτέρω (υπό α) αναπτύχθηκαν.

(γ) Κατάρτιση σύμβασης/συναλλαγής χωρίς προηγούμενη άδεια του ΔΣ: Όπως έχουμε ήδη επισημάνει, αρμόδιο για τη χορήγηση άδειας είναι, καταρχήν, το ΔΣ, το οποίο αποφασίζει συλλογικά. Η αρμοδιότητα αυτή δεν επιδέχεται περαιτέρω ανάθεσης. Ενδέχεται, ωστόσο, υποκατάστατο του ΔΣ όργανο, χωρίς την προηγούμενη άδεια του τελευταίου, να προβεί σε σύναψη σύμβασης/συναλλαγής με συνδεδεμένο μέρος. Η ΓΣ δεν είναι δυνατό να παράσχει την, εκ των υστέρων, έγκρισή της στην περίπτωση αυτή.

Έχει, άραγε, το ΔΣ τη δυνατότητα να εγκρίνει εκ των υστέρων μια τέτοια, χωρίς την άδειά του, συναφθείσα σύμβαση/συναλλαγή; Ορθότερη θα ήταν η, σε πρακτικό επίπεδο, διαχείριση μιας τέτοιας υπόθεσης, στη βάση των πραγματικών δεδομένων μιας, εκάστης, συναλλαγής.

Ο νόμος προβλέπει (και ορθά) σειρά προϋποθέσεων για τη σύναψη (κατ’ αρχήν απαγορευμένων) συμβάσεων/συναλλαγών με μέλη του ΔΣ και συνδεδεμένα μέρη. Ενδεχόμενη παράκαμψή τους όχι μόνον δημιουργεί ακυρότητες αλλά και, το σημαντικότερο, ευθύνες των εμπλεκομένων προσώπων. Στην πλειονότητα, πάντως, των περιπτώσεων είναι (θεωρητικά) δυνατή η εκ των υστέρων παροχή των αναγκαίων εγκρίσεων. Καθώς, όμως, η εκ των υστέρων έγκριση ποτέ δεν θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη, μια τέτοια προσδοκία (και πρακτική) μοιάζει απολύτως παρακινδυνευμένη. Επί εισηγμένων, πάντως, εταιρειών υφίσταται μια πρόσθετη προϋπόθεση: αυτή της έκθεσης αξιολόγησης, για την οποία επόμενη αρθρογραφία μας.