ΑΠΟΨΕΙΣ

Η ανθρωπότητα αντιμετώπισε στο διάβα των αιώνων αμέτρητες κρίσεις. Πάντα αυτές οι κρίσεις έφερναν σεισμικές αλλαγές, άλλες αναμενόμενες, άλλες ξαφνικές. Όλες όμως μεταμόρφωσαν εκ βάθρων τη ζωή, την οικονομία και τις προτεραιότητες της κοινωνίας.

Ο Μίλτον Φρίντμαν (1912-2006) επιφανής οικονομολόγος που τιμήθηκε με το Νόμπελ για τις Οικονομικές Επιστήμες το 1976 είχε κάνει την εξής εκτίμηση:

«Μόνο μία κρίση -πραγματική ή εικονική- παράγει πραγματική αλλαγή. Όταν συμβεί αυτή η κρίση, οι ενέργειες που αναλαμβάνονται εξαρτώνται από τις ιδέες που βρίσκονται γύρω μας. Πιστεύω ότι αυτή πρέπει να είναι η βασική μας κίνηση: να αναπτύξουμε εναλλακτικές λύσεις έναντι των υπαρχουσών πολιτικών, να τις διατηρήσουμε ζωντανές και διαθέσιμες έως ότου το πολιτικά αδύνατο να γίνει το πολιτικά αναπόφευκτο».

Τώρα που τελειώνει το 2020, αυτό το «ανεπίσημο», το ερεβώδες έτος στο οποίο ιστορικοί του μέλλοντος θα αναφέρονται γράφοντας για την «πρώτη χρονιά του κορονοϊού», γίνεται παντού ο «απολογισμός». Σε πανεπιστήμια, κυβερνήσεις, ΜΜΕ, διεθνείς οργανισμούς, ιατρική κοινότητα. Ναι ,αλλά από πού ν’ αρχίσεις και που να τελειώσεις;

Σκέφτομαι πως το 2020 μας άφησε, ανάμεσα στα τόσα άλλα και νέους όρους και λέξεις που υπήρξαν χωρίς άλλο οι πιο «επιδραστικές», μπαίνοντας βίαια στη ζωή μας.

Πανδημία

Η πρώτη είναι Ελληνική αλλά παγκόσμιας διάδοσης. Δείτε πως υπάρχουν το coronavirus, το COVID-19, το Sars-CoV-2, όλες αυτές οι μορφές διατυπώσεων που έχει αυτό το κακό που μας βρήκε με τον κορονοϊό, με τις ιατρικές και τις τεχνικές έννοιες, αλλά η λέξη που περιγράφει καλύτερα την κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε, στην τεράστια κλίμακά της, είναι η «πανδημία».

«Είναι χτισμένη από δύο λέξεις της αρχαία ελληνικής -το ‘παν’ που σημαίνει ‘όλα’, και το δήμος, και έχει χρησιμοποιηθεί με την έννοια ότι αναφέρεται σε κάτι που ‘επηρεάζει τους πάντες’ από τον 17ο αιώνα», έγραψε ο Guardian (It is built on two words from ancient Greek -pan, meaning «all», and demos, «people»- and has been used in the sense of «affecting everyone» since the 17th century).

Αυτό το «παν», είναι που έρχεται να δικαιώσει τη λαϊκή σοφία του απλού ανθρώπου που λέει ότι οι αρχαίοι Έλληνες τα είπαν όλα. Σκεφτείτε τη σειρά: Η «πανδημία» έφερε τον «πανικό» αλλά δεν υπάρχει «πανάκεια».

Μένουμε σπίτι

Είναι πολύ νωρίς για να εξαχθούν οριστικά συμπεράσματα αλλά δύσκολα να βρει κανείς τις τελευταίες δεκαετίες ένα σλόγκαν που γεννήθηκε μάσα σε μία μεγάλη κρίση και να χρησιμοποιήθηκε όχι μόνο από το σύνολο του πληθυσμού, αλλά και τόσες πολλές φορές την ημέρα, με τόσο διαφορετικούς τρόπους και με τόσο διαφορετικά «οχήματα έκφρασης» (Stare a casa, We stay home ).

Το «Μένουμε Σπίτι» που σάρωνε ως σλόγκαν την άνοιξη, θα διεκδικήσει ίσως μία θέση δίπλα σε σλόγκαν όπως το παγκόσμια επιδραστικό των Βρετανίδων φεμινιστριών «Votes for Women», το αντιπολεμικό «Make love, not war», το «Yes We Can» του Barack Obama, το «Power to the People», το «Nuclear Power? No Thanks» (Πυρηνική Ενέργεια; Όχι, ευχαριστώ), το «Imagine» από το τραγούδι Τζον Λένον. τόσα άλλα…

Ανοσία της αγέλης (Herd immunity)

Ακούστηκε επίσης την περασμένη άνοιξη ως συμπύκνωση της αγωνίας για να σωθεί η οικονομία αλλά και η κάθε κυβέρνηση που κλήθηκε να χειριστεί την πανδημία. Ειδικά στη Βρετανία του Μπόρις Τζόνσον -ο οποίος αργότερα με δραματικό τρόπο αναγκάστηκε να αλλάξει προτεραιότητες και να βάλει πάνω από όλα την ανθρωπινή ζωή- το Herd immunity ήχησε σαν τον πιο σκληρό και διχαστικό ανάμεσα στις γενιές κυνισμό: «να σώσουμε την οικονομία και αν τελικά χαθούν και κάποιοι συνταξιούχοι, αυτό είναι πολύ κακό αλλά τι να κάνουμε;».

Ο όρος πάντως πρωτοκαθίστηκε από επιστήμονες τη δεκαετία του 1920 ως μία μορφή έμμεσης προστασίας από λοιμώδεις νόσους που παρατηρείται όταν μεγάλο ποσοστό ενός πληθυσμού αποκτά ανοσία σε μία νόσο, αλλά ο σύγχρονος κόσμος έμαθε γι’ αυτόν από το αμφιλεγόμενο «βρετανικό πείραμα».

Το lockdown

Τον Απρίλιο, η μισή ανθρωπότητα τίθεται σε απομόνωση για να αναχαιτιστεί η διασπορά της COVID-19. Τον Οκτώβριο, ήρθε το δεύτερο κύμα της πανδημίας και μας έστειλε ξανά σε lockdown. Η λέξη είναι πασίγνωστη και δημιούργησε μάλιστα εδώ αντιδράσεις για τη χρήση της ως ξενόφερτης, ενώ υπάρχουν ελληνικές λέξεις για να περιγράψουν φαινόμενο.

Zoom

Το ξέρει πια και η γιαγιά και ο παππούς. Η γνωστή σε όλους μας πλέον πλατφόρμα τηλεδιασκέψεων που μας βοήθησε μέσα στην πανδημία να συνεχίσουμε επαγγελματικές, επιστημονικές, κοινωνικές και ψυχαγωγικές δραστηριότητες, πέρυσι τέτοιον καιρό ήταν σχεδόν άγνωστη στον πολύ κόσμο. Συμβολίζει πια τη ψηφιακή μετάβαση στις δραστηριότητες μας και να κάνουμε ότι δεν συμβαίνει κάτι. Μέσω Zoom η γυμναστική, μέσω Zoom η ψυχοθεραπεία, οι συσκέψεις, το ποτό, οι οικογενειακές συνευρέσεις.

Δε χωρά αμφιβολία πως τη ζωή μας την αλλάζει και ένας λόγος που έρχεται καινούριος.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 20 Δεκεμβρίου 2020