Πρόσφατα πραγματοποίησα ένα πολυήμερο ταξίδι στην Αλεξανδρούπολη. Διέσχισα την αρτηρία της Εγνατίας, με σύμμαχο έναν δυνατό ήλιο που φώτιζε τις λίμνες της Θεσσαλονίκης, τη θάλασσα της Καβάλας και τις μεγάλες εκτάσεις της θρακικής γης. Διαθέτοντας χρόνο, μείωσα ταχύτητα, ακολούθησα στα γρήγορα εξόδους εκτός διαδρομής, σε μιαν αυθόρμητη προσπάθεια να ταξινομήσω -ερασιτεχνικά- δυνατότητες, χαμένες ευκαιρίες και στοιχεία μιας από τις πιο φτωχές, με στοιχεία Ευρωπαϊκής Ένωσης, περιφέρειες. Μια γη που η Ιστορία της χάνεται στις χιλιετίες, με σημαντικές δυνατότητες πρωτογενούς παραγωγής και αναρίθμητες ευκαιρίες χρηματοδοτήσεων της, πάλαι ποτέ, βιομηχανικής δραστηριότητας, εδώ και δεκαετίες ερημοποιείται, χωρίς καμία προφανή πιθανότητα ανάταξης. 

Πόλεις σημαντικές σε μικρή απόσταση μεταξύ τους, που η κάθε μία αντιστέκεται με το δικό της, συχνά γενναίο, τρόπο, αντιμετωπίζουν την απουσία σχεδιασμού του εγωπαθούς κέντρου της Αθήνας, το δικό τους brain drain που μετρά δεκαετίες, την εγκατάλειψη χωριών και κωμοπόλεων, τις ατελείωτες ακαλλιέργητες εκτάσεις και βέβαια το ζωηρό γείτονα που υλοποιεί χρόνια τώρα με επιμονή το δικό του σχεδιασμό «φιλίας», προσεταιρισμού, εξαγορών, απειλών και απαιτήσεων. Θυμήθηκα τους ωραίους τίτλους της δεκαετίας του ’90 για την «Εγνατία Ανάπτυξη», το φιλόδοξο και ξεχασμένο σχέδιο που θα μπορούσε να δώσει καινούργιο πρότυπο προόδου από την Ήπειρο μέχρι τη Θράκη. 

Με παρένθετες σκέψεις λοιπόν και κάποιες παρακάμψεις, συνειδητοποίησα ότι χρειαζόμουν καύσιμα που δεν είχα προϋπολογίσει. Πληρώνοντας πέντε φορές «διόδια», αναζήτησα μάταια ένα σταθμό εξυπηρέτησης, έστω ένα βενζινάδικο επάνω στο δρόμο. Έπειτα από δυόμισι δεκαετίες λειτουργίας της Εγνατίας, τα περιβόητα ΣΕΑ (Σταθμοί Εξυπηρέτησης Αυτοκινήτων) δεν έχουν εγκατασταθεί στη διαδρομή αυτή. Ήταν και Κυριακή και επιχειρώντας δολιχοδρομήσεις αρκετών χιλιομέτρων, προσευχόμουν να βρω κάποιο ανοιχτό σε παρακείμενη περιοχή, πριν πέσει ανησυχητικά η στάθμη της διαθέσιμης βενζίνης. Μετά την Κομοτηνή ταξίδευα σε όλον το δρόμο μόνη μου, όπως μόνη μου ήμουν και στην απόσταση Αλεξανδρούπολη - Φέρες, την τελευταία επιμήκυνση της προγραμματισμένης μου διαδρομής, σε ένα οδόστρωμα επικίνδυνο από τα μπαλώματα και τις ρωγμές. 

Είναι γνωστό ότι η Εγνατία αντιμετωπίζει σοβαρά θέματα αυτοχρηματοδότησης και κατ’ επέκταση συντήρησης. Δυστυχώς, σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουν συλλεχθεί από όλους τους μεγάλους ελληνικούς οδικούς άξονες, καταγράφει το μεγαλύτερο αριθμό τροχαίων ατυχημάτων. Στο ραδιόφωνο οι ειδήσεις επέμεναν στα μείζονα θέματα των «προστατευόμενων μαρτύρων» της Novartis και την, για άλλη μία φορά, αποφασιστικότητα της κυβέρνησης να «ανατάξει» το ελληνικό ποδόσφαιρο! Περπατώντας το βράδυ στην εξαιρετική παραλία της Αλεξανδρούπολης, φίλοι μου έλεγαν ότι σε γνωστό σίριαλ εκείνης της ημέρας ακούστηκε δύο φορές -εννοείται εκφοβιστικά- η φράση «θα σε στείλω στον Έβρο!»… Γέλασε κάποιος;

ΞΕΧΑΣΜΕΝΗ ΠΑΤΡΙΔΟΓΝΩΣΙΑ

Όποιος επιθυμεί να μετρήσει το πραγματικό πρόβλημα της χώρας, αρκεί να αποφασίσει μία επίσκεψη στο Τρίγωνο του Έβρου. Ένα βήμα από τη Βουλγαρία και την Τουρκία. Να ζήσει για λίγο στα Δίκαια, στον Άρζο, στον Καναδά, στον Πεντάλοφο. Και όποιος θέλει να επιχειρήσει μια προσομοίωση μέλλοντος, ξεπερνώντας τις μεγάλες κουβέντες για αναστροφή της δημογραφικής γήρανσης, να μελετήσει τα στοιχεία από την περιοχή αυτή. Το 2017 πέθαναν 180 και γεννήθηκαν 21. Οι παλαιότεροι θα θυμούνται ότι πριν από 20 χρόνια ο δήμαρχος μίλησε για γραφείο γνωριμιών σε μια προσπάθεια να μείνουν οι νέοι στην περιοχή. Άξιζε ως είδηση, καθώς χάρισε στο Τρίγωνο μία στάλα δημοσιότητα στα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης του κέντρου. Και ύστερα ξεχάστηκε. Και το Τρίγωνο και όλοι αυτοί που αρεσκόμαστε να λέμε ότι «φυλάνε Θερμοπύλες». Όσοι έμειναν…

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ

Το παράξενο με την εποχή μας είναι ότι μαζί με την εξέλιξη μιας κοινής, παγκοσμιοποιημένης και ισοπεδωτικής τεχνολογίας κερδίζει έδαφος το unique, το ιδιαίτερο και αυθεντικό χαρακτηριστικό μιας ομάδας, μιας περιοχής, μιας χώρας. Ακόμα και οι εμβληματικές πολυεθνικές προσαρμόζουν την τυποποίηση των προϊόντων τους, ώστε να ανταποκρίνονται στις τοπικές ευαισθησίες. Ο όρος «Glocalization» εμφανίστηκε πρώτη φορά τη δεκαετία του ’80 σε άρθρα ιαπώνων οικονομολόγων. Λίγο πριν από το 2000 επανήλθε με επαυξημένη δημοτικότητα καθώς γινόταν αντιληπτό ότι το παγκόσμιο (global) θα συνυπάρχει για πολύ ακόμα με το τοπικό (local), σε μια πολύ ενδιαφέρουσα συνομιλία. Αυτό είναι που μπορεί να αποτελέσει τη βάση ενός σχεδιασμού που θα στηρίζεται ευφυώς στα χαρακτηριστικά μιας περιοχής, αναδεικνύοντάς την σε έναν μοναδικό προορισμό ανθρώπων και κεφαλαίων. Αυτή είναι η έννοια της «ανάπτυξης με ταυτότητα» που θα μπορούσε να πολλαπλασιάσει προσόδους και προοπτικές. Αν...

Η ΣΠΟΥΔΑΙΑ ΓΗ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ

Και τα στοιχεία ενός ευφυούς σχεδίου ανάπτυξης βρίσκονται μπροστά μας. Είναι πολλές οι χώρες που θα αξιοποιούσαν, εάν διέθεταν, έστω και έναν αρχαιολογικό χώρο ανάλογης αξίας, εάν αποτελούσαν τόπο καταγωγής έστω και μίας προσωπικότητας που σφράγισε τη δυτική επιστημονική εξέλιξη. Εάν διέθεταν γη υψηλής περιβαλλοντικής αξίας. Να μιλήσω για τη Μαρώνεια και τον Ίσμαρο του Ομήρου, το ιερό των Μεγάλων Θεών στη Σαμοθράκη, τα Άβδηρα του Δημόκριτου, του Πρωταγόρα, του Λεύκιππου και του Εκαταίου! Τις θερμές πηγές της Τραϊανούπολης, της Γενισέας, της Σαμοθράκης! Τους υγροτόπους του Νέστου, του Έβρου και της Βιστωνίδας! Τη μακρά παράδοση μετάξης στο Σουφλί! Μόνο που τα σχέδια δεν μπορούν να στηρίζονται σε κατανομές πιστώσεων για έργα χωρίς εσωτερική συνοχή και χρηματοδοτήσεις «επενδύσεων» χωρίς απολογισμούς και καταλογισμούς, όπως έγινε πολλές φορές μέχρι σήμερα. Μήπως για αρχή θα έπρεπε τα σχολεία όλης της χώρας να οργανώνουν κάθε χρόνο μία εκδρομή στη σπουδαία αυτή γη, για την οποία το σημαντικότερο πράγμα που μαθαίνουν είναι ότι είναι τόπος τιμωρίας;

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 29 Φεβρουαρίου/1 Μαρτίου 2020