Της ποίησης και του έρωτα
Σεμνά και ταπεινά, δυστυχώς με προβλήματα υγείας που τον ταλαιπώρησαν τα τελευταία χρόνια, έφυγε από τη ζωή στα 81 του χρόνια, ο Αντώνης Καλογιάννης. Ένας εμβληματικός τραγουδιστής που με τη βαθειά, βελούδινη και καθαρή φωνή του και τα υπέροχα τραγούδια του, σφράγισε τις αναμνήσεις δύο γενεών και βέβαια με έναν ειδικό τρόπο και της «σειράς» μου, που βρέθηκε το πανεπιστήμιο στα τέλη της δεκαετίας του ’70.
Στις ερμηνείες του βρήκαμε την ποίηση και την πολιτική έκφραση αλλά αργότερα και ένα αυθεντικό ερωτικό τραγούδι το οποίο υπηρέτησε με συνέπεια φέρνοντάς το στα χείλη ολονών.
Ο γεννημένος τον Αύγουστο του 1940 στην Καισαριανή Αντώνης Καλογιάννης, μόλις είχε κλείσει τα 35 χρόνια του όταν είχαμε έφηβοι την τύχη να τον ακούσουμε και τον δούμε από κοντά, στο Καυτανζόγλειο όπου σπεύσαμε μετά το φροντιστήριο στις 18 Αυγούστου του 1975. Ήταν η συναυλία της πρώτης παρουσίασης του πλέον παγκόσμιας αναγνώρισης «Canto General» του Μίκη Θεοδωράκη, έργου βασισμένου στο εμβληματικό ποίημα του Πάμπλο Νερούντα.
Θυμάμαι λες και ήταν χθες τη συναυλία στην οποία συμμετείχαν η Εθνική χορωδία της Γαλλίας και τα κρουστά του Στρασβούργου. Στο πρώτος μέρος της ακούσαμε τα «Επιφάνια Αβέρωφ», που ερμήνευσε ο Αντώνης Καλογιάννης. Στη συνέχεια ήρθε το «Κάντο Χενεράλ», όπου ακούσαμε τον Μάνο Κατράκη να απαγγέλει στίχους του μεγάλου Χιλιανού Ποιητή και τη Μαρία Φαραντούρη και τον Πέτρο Πανδή να ερμηνεύουν το έργο στη γλώσσα του Νερούντα.
Το «από κοντά» το εννοώ κυριολεκτικά, καθώς στο φινάλε του Μίκη βρεθήκαμε στο χορτάρι του Καυτανζόγλειου πηδώντας από τις κερκίδες. Στην ταινία του μυαλού μου, όμως, η μεγάλη στιγμή του Αντώνη Καλογιάννη είναι στο στάδιο Καραϊσκάκη, το 1974 μπροστά σε ένα παλλόμενο πλήθος 40.0000 ανθρώπων όταν τραγούδησε απλά και αθώα το τραγούδι «Το Σφαγείο» του Μίκη Θεοδωράκη. Στο ντοκιμαντέρ «τα τραγούδια της Φωτιάς» του Νίκου Κούνδουρου που κατά τον αξέχαστο σκηνοθέτη αποτελεί «μία ταινία ωδή στη λευτεριά» (Μίκης Θεοδωράκης, Γιάννης Μαρκόπουλος, Μάνος Λοΐζος, Σταύρος Ξαρχάκος
Ερμηνεύουν οι: Γιώργος Νταλάρας, Μαρία Φαραντούρη, Μαρίζα Κωχ, Μάνος Λοΐζος, Μελίνα Μερκούρη, Νίκος Ξυλούρης, Λάκης Χαλκιάς, Αντώνης Καλογιάννης, Χαράλαμπος Γαργανουράκης, Λιζέττα Νικολάου, Κώστας Σμοκοβίτης κ.ά.).
«Τα τραγούδια του Αντρέα» γραμμένα για τον Ανδρέα Λεντάκη που τα ακούσαμε και με τη φωνή του Μίκη θεοδωράκη συνοψίζουν το πάθος της νεολαίας εκείνα τα χρόνια 1974-75. «Είμαστε δυο-είμαστε τρεις», «Σου είπαν ψέματα πολλά», «Το Σφαγείο (το μεσημέρι)».
Ήμασταν φίλοι
«Εκτός από την πανέμορφη φωνή του που με συγκινούσε αφάνταστα, ταίριαζαν πολύ και οι χαρακτήρες μας. Ήμασταν φίλοι!».’
Αυτό έγραψε αποχαιρετώντας τον Αντώνη Καλογιάννη ο Μίκης θεοδωράκης σε ένα συγκινητικό μήνυμα. Kαι πρόσθεσε: «Με τον Αντώνη Καλογιάννη συνδέθηκα στενά. Σημάδεψε κυριολεκτικά το έργο μου δίνοντας πραγματικά μοναδικές ερμηνείες σε έργα όπως τα ‘Επιφάνια Αβέρωφ’, το ‘Πνευματικό Εμβατήριο’, η ‘Κατάσταση Πολιορκίας’, ο ‘Ήλιος και Χρόνος’, τα ‘Τραγούδια του Ανδρέα’, τα ‘12 Λαϊκά’, η «Νύχτα Θανάτου’, τα ‘Γράμματα απ’ την Γερμανία’ και σε τόσα άλλα τραγούδια…
Σκέφτομαι ότι είναι πολύ άδικο που έφυγε πρώτος και με άφησε πίσω του να ζω με τις ωραίες μας αναμνήσεις, γεμάτες μουσική και αγάπη».
Ο Αντώνης Καλογιάννης τραγούδησε στη σκηνή για πρώτη φορά το 1965. Με τον Μίκη Θεοδωράκη ταξίδεψε σχεδόν σε όλο τον κόσμο στα χρόνια της χούντας μαζί με τη Μαρία Φαραντούρη και λαϊκή ορχήστρα, όταν έδωσαν συναυλίες που είχαν καθαρά αντιδικτατορικό χαρακτήρα.
Συνεργάστηκε αργότερα με κορυφαίους Έλληνες συνθέτες (Σταύρο Ξαρχάκο, Μίμη Πλέσσα, Σταύρο Κουγιουμτζή, Ηλία Ανδριόπουλο, Μάριο Τόκα, τον Δήμο Μούτση κ.ά.) αλλά και ποιητές και στιχουργούς (Γιάννη Ρίτσο, Γιώργο Σεφέρη, Μανώλη Αναγνωστάκη, Τ. Λειβαδίτη, Δ. Χριστοδούλου, Λευτέρη Παπαδόπουλο κ.ά.).
Από τη μετά το πολιτικό τραγούδι περίοδο του Αντώνη Καλογιάννη όπου μας αφήνει ένα θαυμάσιο αμάλγαμα ερμηνειών, στις δικές μου αναμνήσεις κρατώ και ξεχωρίζω το τραγούδι με την υπέροχη μουσική του Μίμη Πλέσσα και τον εφάμιλλο στίχο του Δημήτρη Χριστοδούλου.
«Σαν τ’ αστέρια κατεβήκαν τα φιλιά μες στην καρδιά.
Αχ ας έβρισκα τα λόγια, που τα λέγαμε παιδιά».
Όπως και το «Μικραίνει ο κόσμος» του Σταύρου Κουγιουμτζή αλλά και ένα άλμπουμ του Αντώνη με την ελληνική απόδοση τραγουδιών του Georges Moustaki από το Δημήτρη Χριστοδούλου και βέβαια τα χρυσά σε πωλήσεις, «Σημερινά», του Σπύρου Παπαβασιλείου και του Λάκη Τεάζη και το «Όμορφή μου Κατερίνα».
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 14 Φεβρουαρίου 2021
