ΑΠΟΨΕΙΣ

Ένα από τα σημαντικά όργανα της ΑΕ είναι το Διοικητικό της Συμβούλιο. Είναι το όργανο εκείνο μέσω του οποίου λαμβάνει χώρα η διαχείριση και εκπροσώπηση της ΑΕ˙ μέσω του οποίου η ΑΕ εκφράζει τη βούλησή της και εκδηλώνει τη δράση της τόσο ενδοεταιρικά όσο και στον εξωτερικό κόσμο. Ο πολυσήμαντος ρόλος του ΔΣ, καθώς και ζητήματα αναφορικά με μέλη του και τη θητεία τους θα μας απασχολήσουν στο παρόν.

Ο ρόλος του ΔΣ

Όπως ρητά προβλέπεται στο νόμο για τις ΑΕ, την εταιρεία διοικεί το ΔΣ, με περιεχόμενο τη διαχείριση αλλά και δικαστική & εξώδικη εκπροσώπησή της.

Όταν το ΔΣ εκλείψει (λόγω παραίτησης, λ.χ., των μελών του) η ΓΣ θα εκλέξει ή το δικαστήριο θα διορίσει νέο. Υποκατάστατο του ΔΣ μπορεί να αποτελέσει η «εκτελεστική επιτροπή», η οποία είναι δυνατό λαμβάνει αποφάσεις για την καθημερινή διοίκηση της ΑΕ.

Το ΔΣ οφείλει να υπηρετεί και προάγει το εταιρικό συμφέρον-που, κατά κανόνα, ταυτίζεται με τις επιδιώξεις των μετόχων της για μακροπρόθεσμη κερδοφορία της ΑΕ.

Έννομη Σχέση Μεταξύ Μελών ΔΣ & ΑΕ

Τα μέλη του ΔΣ συνδέονται με την ΑΕ με έννομη σχέση (:οργανική/αμειβόμενη ή μη).

Είναι ενδεχόμενο κάποιο μέλος του ΔΣ να παρέχει στην ΑΕ, επιπρόσθετα, υπηρεσίες που εκφεύγουν από τα στενά όρια διοίκησής της. Οι υπηρεσίες αυτές παρέχονται στο πλαίσιο «ειδικής σχέσης», υπό τον τύπο της σύμβασης εργασίας, έργου, ανεξαρτήτων υπηρεσιών ή εντολής (λ.χ. μέλος ΔΣ παρέχει, παράλληλα, νομικές ή λογιστικές υπηρεσίες στην ΑΕ).

Αρχή Της Αυτονομίας

Τα μέλη του ΔΣ ενεργούν ανεξάρτητα. Δεν υπάγονται, επομένως, σε υποδείξεις και εντολές λ.χ. της ΓΣ ή του μετόχου πλειοψηφίας της ΑΕ. Μόνη υποχρέωση των μελών του ΔΣ έναντι των μετόχων (στο πλαίσιο, κυρίως, της ΓΣ) αποτελεί η υποχρέωση πληροφόρησης. Η δυνατότητα, όμως, τη ΓΣ να ανακαλέσει, οποτεδήποτε, τα μέλη του ΔΣ, υποχρεώνει (εν τοις πράγμασιν) τα τελευταία να ευθυγραμμίζονται με τις κατευθύνσεις των πλειοψηφούντων μετόχων.

Τα μέλη του ΔΣ υπέχουν (έναντι της ΑΕ-και μόνο) υποχρέωση πίστης και επιμέλειας κατά την εκπλήρωση των καθηκόντων τους-στο πλαίσιο της μεταξύ τους οργανικής σχέσης.

Εξουσία Διαχείρισης: Περιεχόμενο, Έκταση & Ευθύνη

Το ΔΣ είναι αρμόδιο να αποφασίζει για κάθε πράξη που αφορά τη διοίκηση της ΑΕ, τη διαχείριση της περιουσίας της και την, εν γένει, επιδίωξη του εταιρικού της σκοπού.

Η εξουσία του ΔΣ περιορίζεται από όσα το καταστατικό και οι αποφάσεις της ΓΣ ορίζουν. Τυχόν υπέρβαση της διαχειριστικής εξουσίας μέλους του ΔΣ γεννά υποχρέωση αποζημίωσης κατά του δράστη.

Εξουσία Εκπροσώπησης: Περιεχόμενο, Έκταση & Ευθύνη

Το ΔΣ, ως συλλογικό όργανο της ΑΕ, εκπροσωπεί την τελευταία τόσο δικαστικά όσο και εξωδικαστικά-στο πλαίσιο της επιχειρηματικής της δράσης. Εξαιρέσεις εντοπίζονται σε ειδικές περιπτώσεις-λ.χ.: (α) στο στάδιο της ίδρυσης της ΑΕ (:οπότε ούτε νομικό πρόσωπο υφίσταται ούτε, πολύ περισσότερο, ΔΣ), (β) στο στάδιο της εκκαθάρισης (:οπότε εκπρόσωποι είναι οι εκκαθαριστές), (γ) στο στάδιο της πτώχευσης (:οπότε χρέη εκπροσώπου ασκεί ο σύνδικος).

Η έκταση της εξουσίας εκπροσώπησης του ΔΣ είναι μεν απεριόριστη είναι όμως (και) μη περιορίσιμη: Τυχόν περιορισμοί της από το καταστατικό ή τη ΓΣ δεν μπορούν να αντιταχθούν έναντι τρίτων. Ακόμη και αν τούτοι έχουν υποβληθεί σε δημοσιότητα.

Περιορισμοί, ωστόσο, στην εξουσία του ΔΣ είναι δυνατό να τεθούν από το νόμο (οι περιπτώσεις, λ.χ., συναλλαγών της ΑΕ με μέλη του ΔΣ).

Τα αποτελέσματα και οι ενέργειες των μελών του ΔΣ καταλογίζονται στην ίδια την ΑΕ. Ευθύνη, επομένως, γεννάται σε βάρος της τελευταίας για (άδικες, κυρίως) πράξεις ή παραλείψεις των μελών του ΔΣ. Θεμελιώνεται, όμως-ταυτόχρονα, εις ολόκληρον ευθύνη των υπαίτιων.

Αρχή Της Συλλογικής Δράσης

Το ΔΣ κατά την άσκηση των εξουσιών αλλά τη λήψη των αποφάσεών του δρα, κατ’ αρχήν, συλλογικά. Σημαντική είναι, επομένως, η δυνατότητα συμμετοχής των μελών του ΔΣ στις συλλογικές διαδικασίες. Δεν απαιτείται, αντίθετα, σύμπραξη όλων των μελών σε κάθε πράξη εκπροσώπησης.

Επιτρεπτές είναι, ωστόσο, καταστατικές αποκλίσεις, όπως λ.χ. η ανάθεση της εκπροσώπησης για ένα η περισσότερα θέματα σε συγκεκριμένα, μόνο, μέλη ή μέλος του ΔΣ. Επίσης, η κυριαρχία της ψήφου του προέδρου επί ισοψηφίας καθώς και ο διορισμός υποκατάστατου οργάνου, που δρα παράλληλα με το ΔΣ.

Τα Μέλη Του ΔΣ˙ Ειδικότερα

Εκλογή, Επανεκλογή και Ανάκληση.

Τα μέλη του ΔΣ (φυσικά ή/και νομικά πρόσωπα) εκλέγονται από τη ΓΣ, ορίζονται, υπό προϋποθέσεις, απευθείας από μέτοχο ή εκλέγονται βάσει καταλόγων. Τα μέλη του ΔΣ παραμένουν, πάντοτε, επανεκλέξιμα.

Τα μέλη του ΔΣ ανακαλούνται ελεύθερα-οποτεδήποτε. Η ανάκληση λαμβάνει χώρα, με απόφαση της ΓΣ˙ εάν, όμως, μέλος ορίστηκε με απευθείας διορισμό, από τον μέτοχο που το διόρισε (ή, υπό προϋποθέσεις, δικαστικά).

Ο αριθμός των μελών του ΔΣ καθορίζεται από το καταστατικό. Εναλλακτικά από τη ΓΣ, μέσα στα όρια που προβλέπει το καταστατικό. Δεν μπορεί πάντως να υπολείπεται των τριών (3) ή να υπερβαίνει τα δεκαπέντε (15).

Η Θητεία

Η ιδιότητα του μέλους του ΔΣ συναρτάται με τη διάρκεια της θητείας του-εκτός εάν το μέλος παραιτηθεί (ρητά ή σιωπηρά) πριν τη λήξη της. Η θητεία καθορίζεται, ειδικότερα, από το καταστατικό και απαγορεύεται, σε κάθε περίπτωση, να υπερβαίνει τα έξι έτη. Η ΓΣ μπορεί να εκλέξει ΔΣ με μικρότερη (της καταστατικής) θητεία.

Προβλέπεται, πάντως, νόμιμη παράταση της θητείας του ΔΣ μέχρι την εκλογή νέου από την επόμενη τακτική ΓΣ, η δυνατότητα λήψης απόφασης από τη ΓΣ για τμηματική ανανέωση των μελών του ΔΣ καθώς και οι διαφοροποιημένοι, μεταξύ των μελών, χρόνοι λήξης της θητείας τους (:κλιμακωτό ΔΣ).

Το Διοικητικό Συμβούλιο της ΑΕ δεν είναι το περισσότερο ισχυρό όργανό της (υπερέχει, πάντα, η εξουσία της ΓΣ) είναι όμως το περισσότερο σημαντικό. Και τούτο γιατί το ΔΣ είναι εκείνο που επιφορτίζεται με την προς τα έσω διαχείριση και προς τα έξω δέσμευση και εκπροσώπηση της ΑΕ. Είναι εκείνο που θα χρεωθεί κάθε αποτυχία (αλλά και θα πιστωθεί κάθε επιτυχία) στην προσπάθεια της εκπλήρωσης του εταιρικού σκοπού και εξυπηρέτησης του συμφέροντος των μετόχων. 

Το ΔΣ είναι μεν συλλογικό όργανο (και ως τέτοιο αντιμετωπίζεται από το νόμο και το καταστατικό της ΑΕ) στην πράξη όμως ένας ή, στην καλύτερη περίπτωση, ελάχιστοι είναι εκείνοι που επιφορτίζονται με την καθημερινή διαχείριση της ΑΕ. Στο πλαίσιο αυτό (κατά τον Θουκυδίδη, Ιστορίαι, 2.65.9): «ἐγίγνετό τε λόγῳ μὲν δημοκρατία, ἔργῳ δὲ ὑπὸ τοῦ πρώτου ἀνδρὸς ἀρχή». Έτσι και στην ΑΕ. Και ορθά. Οι κανόνες, εντούτοις, υπάρχουν. Η τήρησή τους εποπτεύεται και η παράκαμψή τους (έστω και λελογισμένη) ελέγχεται. Και ορθά.

Τα ενδιαφέροντα, πάντως, θέματα της εκλογής των μελών του ΔΣ θα μας απασχολήσουν στην επόμενη αρθρογραφία μας