ΑΠΟΨΕΙΣ

Μετά την ανακοίνωση των ευρωψηφοδελτίων τα δημοσκοπικά ευρήματα απλώς επιβεβαίωσαν ό,τι γνώριζαν οι περισσότεροι: ο Μητσοτάκης θα καταγάγει νέα νίκη, σίγουρα όχι εντυπωσιακή, μα άνετη. Εκτός σοβαρού απροόπτου, κέρδη θα παρουσιάσουν κάποια δεξιά της ΝΔ κόμματα, το ΚΚΕ, και ενδεχομένως ο επανεμφανιζόμενος Λοβέρδος. Βέβαια κερδισμένος θα νιώθει και ο Κασσελακης, εάν διατηρηθεί πρώτος στην αντιπολίτευση. Εφόσον επαληθευτούν οι δημοσκοπήσεις, μεγάλος ηττημένος θα είναι ο Νίκος Ανδρουλάκης, που στη Βόρεια Ελλάδα ίσως χάσει ακόμη και την τρίτη θέση.

Το σημερινό ΠΑΣΟΚ αποτελεί εκλογική σκιά του παλιού εαυτού του, παρά τη φαινομενική ανανέωσή του. Γιατί όμως; Δεν υπάρχει μία απάντηση. Η επικοινωνιακή ανεπάρκεια του αρχηγού του σίγουρα δεν εμπνέει πλατιά στρώματα. Το μεθοδικό άνοιγμα της κυβέρνησης στο σύγχρονο κεντρώο χώρο επίσης ανακόπτει κάθε ΠΑΣΟΚική προσπάθεια ανακατάληψής του. Τέλος, οι υποκλοπές έγιναν… λάστιχο, με αποτέλεσμα να γεννηθεί η αίσθηση ότι κι οι παρακολουθούμενοι είχαν αμαρτίες. Κατά τα φαινόμενα λοιπόν, στη Χαριλάου Τρικούπη ποντάρουν σε στρατηγική ώριμου φρούτου • ελπίζουν ότι κάποια στιγμή θα σημειωθεί επανάληψη παλαιότερων κυβερνητικών καταρρεύσεων, κι ότι το ΠΑΣΟΚ θα αναμένει ξεκούραστο την παραλαβή της εξουσίας. Ωστόσο, το κακό με το σενάριο τούτο είναι πως ευνοεί μόνο το δεύτερο σε δύναμη κόμμα, και οι ευρωεκλογές θα επιβεβαιώσουν πως ο ΣΥΡΙΖΑ διατηρεί αυτή τη θέση.

Φυσικά πολλοί παραδοσιακοί ΠΑΣΟΚοι αδυνατούν ν’ αποδεχθούν αυτή την πραγματικότητα. Οι πιο ρομαντικοί επιμένουν να ζουν στο 1980, όταν η παράταξή τους αποτελούσε το νέο, το ανατρεπτικό. Ξεπέρασαν τα μνημόνια περισώζοντας σε μεγάλο βαθμό τα εισοδηματικά προνόμιά τους και τις εξουσιαστικές θέσεις τους, και τώρα ονειρεύονται τη μεγάλη επιστροφή. Ευλόγως αντιμετωπίζουν τον διάδοχο του ολετήρα τους Τσίπρα ως καρικατούρα ανίκανη να εκφράσει προοδευτικές δυνάμεις. «Δε μπορεί» σκέφτονται, «όπου να ’ναι θα καταλάβει ο λαός τι κουμάσια είναι οι δεξιοί και θα τους ξαναστείλει στο χρονοντούλαπο». Κι εδώ εντοπίζεται το μεγάλο πρόβλημα του ΠΑΣΟΚ: εγκλωβισμένα σε ψευδαισθήσεις μεγαλείου, πολύ συχνά τα γηραλέα στελέχη του δεν έχουν την παραμικρή ιδέα πώς τους βλέπουν οι σημερινοί Έλληνες.

«Ο λαός δεν ξεχνά τι σημαίνει Δεξιά» κραύγαζαν στα νιάτα τους, χωρίς να συνειδητοποιούν πόσο τους αφορά εκείνο το σύνθημα. Κακά τα ψέματα, το κόμμα του Κουτσόγιωργα, του Γιαννόπουλου, του Τσοχατζόπουλου, του Παπαντωνίου, του Τσουκάτου, του Λαλιώτη, του Βερελή αλλά και της Καϊλή δε δικαιούται πλέον να λοιδορεί τον μνημονιακό κυβερνητικό εταίρο του. Ταυτόχρονα, απολιτίκ επιλογές της ηγεσίας, ειδικά όπως η τελευταία του -μέλους του ΕΛΚ- Ζαγοράκη, δεν προσέφεραν οτιδήποτε θετικό, μα ίσα-ίσα θόλωσαν περαιτέρω το στίγμα του. Όπως έχει η κατάσταση, το ΠΑΣΟΚ δεν είναι σε θέση ν’ αποφύγει τη μοίρα της ΕΔΗΚ και της ΔΗΜΑΡ, και μάλιστα για τον ίδιο ακριβώς λόγο. Περιττεύει.

Χονδρικά, υπό την υφιστάμενη τάση η δεξιά αντισυστημική ψήφος θα συγκεντρώνεται από τον Βελόπουλο, η αντίστοιχη αριστερή από τον Κασσελάκη, η δε συστημική από τον νυν ένοικο του Μαξίμου (παρά τα ομολογουμένως άφθονα προβληματικά «γαλάζια» στελέχη). Το εξίσου συστημικό ΠΑΣΟΚ απλά δεν έχει θέση στον κομματικό χάρτη και νομοτελειακά θα εξαφανιστεί, διότι ούτε αρκούντως αποτελεσματικό θεωρείται ώστε να προσελκύσει όσους διακαώς επιθυμούν ηρεμία και ανάπτυξη, ούτε ριζοσπαστικό ώστε να γοητεύσει τους νέους και τους νεόπτωχους. Στη Χαρίλαου Τρικούπη οι πιο προσαρμοστικοί ήδη βλέπουν το τέλος του να ’ρχεται, κι ετοιμάζουν βαλίτσες προς Πειραιώς και Κουμουνδούρου. Το υπόλοιπο ιστορικό κόμμα είναι καταδικασμένο να εκφυλιστεί σε σύλλογο μπαγιάτικων ιδεών, όπου ηλικιωμένοι θ’ αναπολούν το ένδοξο παρελθόν, πικραμένοι από την ακατανόητη γι’ αυτούς λαϊκή απόρριψη. Δυστυχώς για τον εν Ελλάδι κοινοβουλευτισμό, η χώρα θα παραμείνει -τουλάχιστον στο ορατό μέλλον- στερημένη αξιόπιστης κεντροαριστερής πρότασης. Μόνο νεαρά Ποτάμια ίσως ξεπηδήσουν, για να παζαρέψουν θώκους στην επερχόμενη τρίτη θητεία Μητσοτάκη.