ΑΠΟΨΕΙΣ

Ήταν αρχές Δεκεμβρίου του 2003. Το κλίμα Χριστουγεννιάτικο αλλά αποφασίσαμε να πάμε, ως αποστολή της ΕΡΤ3, στην Κωνσταντινούπολη. Τον Νοέμβριο μια ομάδα τρομοκρατών είχε επιτεθεί σε μία βρετανική τράπεζα και στο βρετανικό προξενείο της Πόλης με αποτέλεσμα πολλούς νεκρούς και τραυματίες. Ο Τύπος είχε χαρακτηρίσει, καθ’ υπερβολήν, την επίθεση «Τουρκική 11^η Νοέμβρη».

Αναχωρήσαμε με έναν συνάδελφο ο οποίος ανήκει στη μειονότητα. Και το επισημαίνω αυτό διότι φάνηκε πολύ χρήσιμος.

Στην Πόλη, παρά το τρομακτικό γεγονός που συνέβη λίγες μέρες νωρίτερα, δεν βρήκαμε κανέναν. Οι μουσουλμάνοι γιορτάζουν τις ημέρες αυτές μια σημαντική γιορτή τους και εξαφανίζονται κατά τη διάρκεια της ημέρας. Θα ήταν πολύ ταπεινωτικό να γυρίσουμε χωρίς κάτι ενδιαφέρον στα χέρια μας. Την στιγμή, μάλιστα, που λίγα χρόνια νωρίτερα οργώναμε τα βαλκάνια με σημαντικές επιτυχίες.

Ο συνάδελφος από την μειονότητα θυμήθηκε πως στο κόμμα του Ερντογάν στην Κωνσταντινούπολη, ηγείτο ένας γιατρός από τη Δυτική Θράκη. Τον γνώριζε και του τηλεφώνησε. Του είπε ελάτε στο τάδε ξενοδοχείο αύριο. Θα είναι και ο πρόεδρος, θα ανταλλάξουμε ευχές και θα τον γνωρίσετε. Την επομένη ήμασταν εκεί. Ο γνωστός μας είχε μιλήσει στον πρόεδρο και ο Ερντογάν δέχθηκε να μας κάνει μία δήλωση. Κρατικό κανάλι ήμασταν και, μάλιστα, ελληνικό.

Καθώς πλησιάζαμε να κάνουμε χειραψία με τον Ερντογάν, ένα κύμα οπαδών του σάρωσε το τοπίο, τον αγκάλιασε και τον σήκωσε ψηλά, όπως κάνουν οι ποδοσφαιριστές στα γήπεδα.

Απογοητευτήκαμε. Χάσαμε την επιτυχία. Ακούμε τον Ερντογάν από ψηλά κάτι να λέει στα τουρκικά. Τα στελέχη του κόμματός του μας παίρνουν και μας ανεβάζουν σε έναν όροφο του ξενοδοχείου. Περιμένετε εδώ, μας είπαν. Θα έρθει ο πρόεδρος να σας μιλήσει.

Χαρήκαμε αλλά η χαρά μας άρχισε να περιορίζεται καθώς περνούσαν οι ώρες. Για να μην σας κουράζω, περιμέναμε επτά ώρες μέχρι να έρθει ο Ερντογάν. Στο διάστημα αυτό πέρασε από το δωμάτιο που καθόμασταν όλη η πολιτική, στρατιωτική και αστυνομική ηγεσία της Πόλης. Μιλούσαν, λίγο μαζί μας και έφευγαν. Θελήσαμε μετά από μερικές ώρες να φύγουμε διότι δεν πιστεύαμε πως ο Ερντογάν θα θυμόταν να έρθει. Αλλά δεν μας άφηναν.

Μέχρι που πέρασαν οι επτά ώρες και ήρθε. Για να είμαι ειλικρινής εξεπλάγην. Μέσα σε τέτοια πολυκοσμία θυμήθηκε εμάς;

Ο σύμβουλός του, επί του τύπου, του συνέστησε να μην μας μιλήσει διότι δεν θεώρησε καλή την sony 150 κάμερα που είχαμε. Αλλά, όπως μας μετέφρασαν ο Ερντογάν του είπε «υποσχέθηκα πως θα μιλήσω και θα το κάνω».

Μας μίλησε για ένα τέταρτο. Στην επικαιρότητα ήταν το Κυπριακό με το σχέδιο Ανάν και έστελνε συνέχεια μηνύματα στην Αθήνα. Ήταν η πρώτη συνέντευξη του Τούρκου προέδρου σε ελληνικό μέσο ενημέρωσης.

Αλλά δεν τα γράφω αυτά για να επισημάνω την αναπάντεχη επιτυχία μας. Τα γράφω για να υπογραμμίσω από προσωπική εμπειρία τις εμμονές και την επιμονή του Ερντογάν σε κάτι που έβαλε στο μυαλό του και σε κάτι που υποσχέθηκε.

Το διαπίστωσα παρακολουθώντας στη συνέχεια την πορεία του. Ο Ερντογάν δεν θα αλλάξει την πολιτική που έθεσε ως στόχο. Ούτε στη οικονομία, ούτε στην Γαλάζια Πατρίδα ούτε πουθενά. Θα ελιχθεί για να αποφύγει κινδύνους αλλά οι σταθερές που έθεσε δεν θα αλλάξουν στο μυαλό του. Ας το έχουν αυτό υπόψη όσοι χρειάζεται να το συνειδητοποιήσουν.

Παρότι, όπως είπε ο Αχμέτ Νταβούτογλου, ο Ερντογάν δεν μπορεί να ξεχωρίσει το Συμβούλιο της Ευρώπης από την Ευρωπαϊκή Ένωση, έχει χαρακτηριστικά ηγέτη.

Σε αντίθεση με τις ηγεσίες ευρωπαϊκών χωρών και, κυρίως, της Γερμανίας η οποία εξωθήθηκε από τις εξελίξεις να αναλάβει ηγεμονικό ρόλο αλλά δεν τα κατάφερε. Και δεν θα τα καταφέρει. Το κυρίαρχο δόγμα στην Γερμανία είναι ένας οικονομικός εθνικισμός βασισμένος στις χρηματοπιστωτικές αγορές και όχι η ηγεμονία στην Ευρώπη.

Άλλο ηγεσία και άλλο ηγεμονία. Η Γερμανία ηγείται της Ευρώπης αλλά δεν ηγεμονεύει. Η ηγεμονία προϋποθέτει επιτυχή συναίνεση των χωρών σε όσα προτείνει ο ηγεμόνας. Προϋποθέτει, επίσης, ενδιαφέρον για το σύνολο αλλά και για τα ζητήματα που απασχολούν τις επιμέρους χώρες. Η Γερμανία αποδεικνύει καθημερινά, ότι δεν μπορεί να διαδραματίσει αυτόν τον ρόλο. Ουσιαστικά, ηγείται τάσης και επιβάλει δια της βίας και του εκβιασμού την άποψή της στους άλλους επικαλούμενη την οικονομική της ισχύ και τη δυνατότητα της να χρηματοδοτήσει υπό τον όρο αποδοχής της δικής της αντίληψής. Αλλά αυτό δεν είναι ηγεμονία. Η Ευρώπη για να προχωρήσει χρειάζεται μια χώρα ή ομάδα ηγεμονευουσών χωρών.

Η Γερμανία δεν τολμά να αναλάβει αυτόν τον ρόλο. Διαδραμάτισε, αναγκαστικά, έναν ηγετικό ρόλο στην περίοδο της κρίσης αλλά αναγκάσθηκε για να μην διαλυθεί το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Η Γερμανία είναι η πρώτη και κύρια δύναμη που ωφελείται από την ενωμένη Ευρώπη και από το ενιαίο νόμισμα.

Για να αποδεχθεί το ευρώ επέβαλε την λογική της δημοσιονομικής πειθαρχίας, εν ονόματι της οποίας εκβιάζει τους λαούς.

Με τα Μέσα Ενημέρωσης που επηρεάζει και τους ιδεολογικούς μηχανισμούς που διαθέτει πέρασε την άποψη πως η κρίση στην Ευρώπη δεν ήταν συνέχεια της κρίσης που εμφανίσθηκε το 2007-2008 αλλά ότι οφείλεται στην νοοτροπία των χωρών της νότιας Ευρώπης. Και οι τοπικοί αναπαραγωγοί της άποψής της συμφωνούν. Τέτοιοι υπάρχουν και στην Ελλάδα.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση από γερμανική σκοπιά αποτελεί προϋπόθεση για άσκηση παγκόσμιας ισχύος. Χωρίς την ΕΕ η Γερμανία δεν διαδραματίζει κανέναν ρόλο στον κόσμο. Απλώς, πουλάει εμπορεύματα.

Το τραγικό είναι ότι με την υπάρχουσα κατάσταση στην Ευρώπη η Γερμανία είναι η μόνη δύναμη που μπορεί να αναλάβει ηγετικό ρόλο. Αλλά δεν είναι η δύναμη που θα ήθελε να αναλάβει και τις υποχρεώσεις που συνεπάγεται η ηγεσία. Γι’ αυτό μετέτρεψε ολόκληρη την Ευρώπη σε γερμανικό παράρτημα. Υποτίθεται πως η επιδίωξη ήταν να διαμορφωθεί μια ευρωπαϊκή Γερμανία αλλά καταλήξαμε σε μια Γερμανική Ευρώπη.

Η Ευρώπη, υπάρχει για να εξυπηρετεί την γερμανική πολιτική. Και δεν φαίνεται καμιά άλλη δύναμη να αμφισβητήσει αυτήν την τάση.

Η Γερμανική πολιτική σε ό,τι αφορά την Ελλάδα και την Τουρκία αποκλίνει από τα ελληνικά συμφέροντα. Ακόμη και την έννοια της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης η Γερμανία με τους μηχανισμούς που διαθέτει την έχει κάνει να λειτουργεί προς όφελός της.

Έχει συσπειρώσει γύρω της μια πλειάδα χωρών που έχουν τα ίδια συμφέροντα μαζί της σε σχέση με την Τουρκία και δεν πρόκειται να τα απεμπολήσουν εν ονόματι καμιάς αλληλεγγύης προς την Ελλάδα και την Κύπρο. Ή οπουδήποτε αλλού. Ο γερμανικός εθνικισμός είναι απόλυτος.

Αυτή η κατάσταση δεν θα αλλάξει διότι η τουρκική οικονομία και η τουρκική γεωπολιτική θέση έχουν ταυτιστεί με τα γερμανικά συμφέροντα και εσχάτως και με τα συμφέροντα και άλλων χωρών της Ευρώπης. Ακόμη και με όπλα είναι διατεθειμένες οι χώρες αυτές να την ενισχύσουν για να αντιμετωπίσει η Τουρκία την Ελλάδα. Ευρώπη δεν υφίσταται παρά, μόνο, ως οικονομική αγορά…

Ένας διαφορετικός πόλος θα μπορούσε να διαμορφωθεί στην Ευρώπη υπό την ηγεσία της Γαλλίας αλλά το οικονομικό της εκτόπισμα δεν τη βοηθά. Όταν χρειαστεί, η Γερμανία εκβιάζει και την Γαλλία. Η Ελλάδα, όμως, βρίσκεται και θα συνεχίσει να βρίσκεται απέναντι στις γερμανικές επιλογές και προτεραιότητες. Και το ερώτημα είναι τι γίνεται;

Πέραν της στήριξης και στις ΗΠΑ και βεβαίως, στις δικές της δυνάμεις μήπως η Ελλάδα θα μπορούσε να αναλάβει πρωτοβουλία διαμόρφωσης μιας ομάδας χωρών στο πλαίσιο της Ε.Ε. που τα συμφέροντά τους βρίσκονται στον αντίποδα της Γερμανίας; Αυτό δεν προϋποθέτει διαρκή αντιπαράθεση με τη Γερμανία. Αλλά σε μείζονος σημασίας θέματα κατάθεση αντίθετης άποψης και υποστήριξής της ακόμη και με το δικαίωμα της αρνησικυρίας.

Στην ίδια τη Γερμανία η επιτυχής πολιτική που ονομάστηκε «Καπιταλισμός του Ρήνου», η κοινωνική πολιτική δηλαδή, αντικαταστάθηκε από την πολιτική της Νέας Βαϊμάρης. Στήριξη στις αγορές, ακραίος νεοφιλελευθερισμός και άρνηση του ευρωομολόγου που θα μπορούσε να αποκρούσει τις επίθεση των αγορών.

Η γερμανική πολιτική ευνοεί αυτήν την επίθεση κατά των μικρότερων χωρών. Γιατί πιστεύει πως την εξυπηρετεί. Οι άλλες χώρες;

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 24-26 Δεκεμβρίου 2021