Το θεϊκό σύνδρομο του Ερντογάν
Είναι γνωστή η αμετροέπεια του Τούρκου προέδρου. Δεν οφείλεται όμως μόνον στον ιδιόρρυθμο χαρακτήρα του. Εκφράζει τους επεκτατικούς σχεδιασμούς του προς κάθε κατεύθυνση. Η αμετροέπεια του και οι λεονταρισμοί του συμβαδίζουν με το νέο-οθωμανικό όραμα του, που δεν αφορά μόνον την Ελλάδα. Αφορά, σε πρώτη φάση, όλες τις χώρες που συνορεύουν με την Τουρκία. Εδώ επάνω εδράζεται και το υπόρρητο αίτημα του για κατάργηση της Συνθήκης της Λωζάνης. Υπάρχει μία σχολή σκέψης που υποστηρίζει πως το κύριο μέτωπο της Τουρκίας δεν είναι η Ελλάδα, αλλά όλη η Μέση Ανατολή. Η Ελλάδα είναι ένα μέρος, όχι το σημαντικότερο, των βλέψεων της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής.
Ο μεγαλοϊδεατισμός του Ερντογάν τον έχει οδηγήσει σε κρίσεις μεγαλείου. Δεν συνομιλεί με τους αξιωματούχους της ΕΕ, αλλά μόνον με την Μέρκελ. Πίστευε και πιστεύει πως με τις προσωπικές επαφές με τους ηγέτες του κόσμου θα μπορέσει να προωθήσει το όραμα του. Η ήττα του Τραμπ έβαλε φρένο, προς το παρόν, σε αυτούς τους σχεδιασμούς. Ακόμα δεν συνομίλησε με τον νέο πρόεδρο των ΗΠΑ, κάτι που αναμφίβολα προκαλεί νευρικότητα στην εξωτερική πολιτική της Τουρκίας. Είναι ένα bras de fer μεταξύ των δύο προέδρων που πιθανόν να αποβεί μοιραίο για τον Ερντογάν, καθώς οι ΗΠΑ, αν διευρύνουν τις οικονομικές κυρώσεις προς την Τουρκία, τότε θα δημιουργήσουν σημαντικά προβλήματα στην οικονομία της.
Παρόλα τα μεγαλεπήβολα σχέδια της Τουρκίας, η βασική προτεραιότητα της είναι το Αιγαίο. Οι ελίτ αυτής της χώρας εκτιμούν πως τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου αποτελούν μία στρατιωτική απειλή για την Τουρκία και γι’ αυτό, σε πρώτη φάση, απαιτούν την αποστρατιωτικοποίηση τους. Φοβούνται μήπως με την επιχειρησιακή ενοποίηση του χώρου του ανατολικού Αιγαίου, τα νησιά μας καταστούν απρόσβλητα από θαλάσσης και αέρος και με σχετικά χαμηλό κόστος. Γιατί στρατηγικός στόχος της Τουρκίας είναι αυτή η περιοχή να αποτελέσει ολόκληρη μια μεγάλη γκρίζα ζώνη, στην οποία η Ελλάδα θα ασκεί περιορισμένη κυριαρχία. Άλλωστε, το λένε και δημοσίως, πως αυτά τα νησιά αποτελούν μία φυσική προέκταση των τουρκικών παραλίων και η «κατοχή» τους από την Ελλάδα είναι παρά φύσιν. Βέβαια, αυτές είναι κουβέντες άνευ αντικρίσματος στο διεθνές δίκαιο, αλλά είναι δηλωτικές των προθέσεων των γειτόνων μας.
Είναι κοινός τόπος πως ο Ερντογάν δεν επιθυμεί στρατιωτική σύγκρουση με την Ελλάδα γιατί γνωρίζει πως πολύ δύσκολα θα επιτύχει τους στόχους του, κάτι που μπορεί να απειλήσει το καθεστώς του. Επιδιώκει σε αυτή την φάση να καταγράψει τις διεκδικήσεις του και, αν ποτέ οι συγκυρίες είναι ευνοϊκές, να προσπαθήσει να τις υλοποιήσει. Είναι γνωστό πως η τουρκική εξωτερική πολιτική χαράσσεται με βάθος πολλών δεκαετιών.
Η πατρίδα μας έχει χαράξει μία στρατηγική και την ακολουθεί πιστά από το 1974. Η διαφορά μας με την Τουρκία είναι μία και μοναδική και είναι η υφαλοκρηπίδα. Βέβαια, αυτό δεν αρκεί, από την στιγμή που η Τουρκία έχει ανοίξει την βεντάλια των διεκδικήσεων της που, σε τελική ανάλυση, αφορούν ζητήματα εθνικής κυριαρχίας. Συνεπώς θα συνεχισθεί αυτή η κατάσταση που ζούμε εδώ και σαράντα πέντε χρόνια, άλλοτε με μεγαλύτερες και άλλοτε με μικρότερες εντάσεις. Και οι δύο χώρες την έχουν συνηθίσει.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 13-14 Μαρτίου 2021
