ΑΠΟΨΕΙΣ

Εκείνα τα «βόρειοι και νότιοι», «χαμουτζήδες και Βούλγαροι» και άλλα τινά που αλληλοεκτοξεύονται μεταξύ Αθήνας και Θεσσαλονίκης φαντάζουν παιδικά πειράγματα μπροστά στους διχασμούς που μας κληροδότησε η οκταετία των μνημονίων. Η κρίση ήταν το πρόσχημα, απλώς έγινε πολλαπλασιαστής των διαιρέσεων, που ύψωσαν σαν φραγγέλιο άφρονες πολιτικοί και κόμματα. Στην αρχή ήταν μόνο οξύτατα «κατηγορώ», μετά ο κρότος από το ανατριχιαστικό «ή τους τελειώνουμε ή μας τελειώνουν» τα σκέπασε όλα.

Τώρα ζούμε τα επίχειρα του πολυετούς άτυπου εμφυλίου και φθάσαμε να ακούμε δημοσίως για «ελαττωματικές ιδέες και ελαττωματικούς ανθρώπους», για «πρωθυπουργό Μαδούρο και αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης Μουσολίνι». Η εχθροπάθεια ένθεν κακείθεν αντικατέστησε την αντιπαράθεση με τεκμηριωμένο λόγο, τη σκληρή σύγκρουση αλλά στη βάση του σεβασμού του αντιπάλου.

Ο Σταύρος Τσακυράκης, επιστημονικά και προσωπικά, υπερασπιζόταν μετά θέρμης το δικαίωμα της ελευθερίας του λόγου, έλεγε ότι πρέπει να το υπερασπιζόμαστε ακόμη όταν αξιοποιείται σαν περίστροφο που εξαπολύει ύβρεις.

Δεν είναι επίδειξη μεγαλείου ψυχής, ένδειξη ηθικής στάση, ούτε χριστιανική υποχρέωση συγγνώμης. Είναι -σκεφτείτε το- το ελάχιστο της δημοκρατίας, που δυστυχώς μόνο όταν δεν υπάρχει την εκτιμάς. Μην πάτε μακριά. Στην Ουγγαρία ο Όρμπαν θέλει πλέον να γνωρίζει τους ομιλητές που προσκαλούνται σε πολιτικές συζητήσεις στην τηλεόραση, για να αποφασίζει αν εγκρίνονται ή όχι.

Η δημοκρατία είναι υπόθεση που πραγματώνεται και αποπραγματώνεται καθημερινά, πρωτίστως από τους θεσμούς και τους φυσικούς εκπροσώπους τους αλλά και από τους πολίτες.

Ο Μανόλης Αναγνωστάκης το θέτει ήρεμα αλλά αμείλικτα:

Είστε υπέρ ή κατά;

Έστω απαντήστε μ’ ένα ναι ή μ’ ένα όχι.

Το έχετε το πρόβλημα σκεφτεί.

Πιστεύω ασφαλώς πως σας βασανίζουν στη ζωή

Παιδιά γυναίκες έντομα

Βλαβερά φυτά χαμένες ώρες

Δύσκολα πάθη, χαλασμένα δόντια

Μέτρια φιλμ. Kι αυτό σας βασάνισε ασφαλώς

Μιλάτε υπεύθυνα, λοιπόν. Έστω με ναι ή όχι.

Σ’ εσάς ανήκει η απόφαση.

Δε σας ζητούμε φυσικά να πάψετε

Τις ασχολίες σας να διακόψετε τη ζωή σας.

Τις προσφιλείς εφημερίδες σας τις συζητήσεις

Στο κουρείο τις Κυριακές σας στα γήπεδα.

Μια λέξη μόνο. Εμπρός λοιπόν:

Είστε υπέρ ή κατά;