ΑΠΟΨΕΙΣ

Ακούγοντας ξανά, ύστερα από χρόνια, το βράδυ της Πέμπτης, στο Πέτρινο Γυμνάσιο του Χορτιάτη, με συμφωνική ορχήστρα και με την ουράνια φωνή της Μαρίας Φαραντούρη την «Μπαλάντα του Μάουτχάουζεν»' του Μίκη Θεοδωράκη και του Ιάκωβου Καμπανέλλη, ένιωθες γιατί οι «Times» της Νέας Υόρκης το αναγόρευσαν ως το '»σημαντικότερο έργο για το Ολοκαύτωμα που γράφτηκε ποτέ».

Ήταν η κορυφαία από τις εκδηλώσεις Μνήμης για τα 149 θύματα του Ολοκαυτώματος του Χορτιάτη που διοργάνωσε ο δήμος Πυλαίας-Χορτιάτη.

Εκτός από το συγκλονιστικό αυτό έργο, η Μαρία Φαραντούρη παρουσίασε μαζί με τον Βασίλη Γισδάκη, άλλα αγαπημένα από έναν ολόκληρο λαό τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη, αλλά και σπουδαία επίσης τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι, του Σταύρου Ξαρχάκου, του Διονύση Σαββοπούλου και του Θάνου Μικρούτσικου. Τραγούδια που έρχονται να υπογραμμίσουν καλλιτεχνικά τη στάση ζωής της Μαρίας Φαραντουρη η οποία περικλείεται η ρήση της «Η ζωή χωρίς αξίες είναι στεγνή ζωή».

«Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης υπήρξε σημαντική προσωπικότητα του μεταπολεμικού πολιτισμού της χώρας», τονίζει η Μαρία Φαραντουρη και προσθέτει:

«Δεν καθρέφτισε μόνο την νεοελληνική κοινωνία που άλλαζε διαρκώς, αλλά έβγαλε όλες τις αντιθέσεις, τα βάρη, αλλά και τα όνειρά της.

Τόλμησε να ανεβάσει στη σκηνή τα πολιτικά γεγονότα της εποχής του, αλλά και πάντα είχε προσωπική άποψη γι’ αυτά, η οποία έβρισκε ανταπόκριση στο κοινό».

Πολύ σημαντικά έργα του όπως «Η αυλή των θαυμάτων», το Παραμύθι χωρίς όνομα» με μουσική και τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι, η «Γειτονιά των αγγέλων» και ο «Εχθρός λαός» με μουσική και τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη, έκαναν αίσθηση ενώ και το «Μεγάλο μας τσίρκο» με μουσική και τραγούδια του Σταύρου Ξαρχάκου μέσα στη δικτατορία υπήρξε μεγάλη στιγμή του.

Αλλά και στον κινηματογράφο η ταινία του Μιχάλη Κακογιάννη «Στέλλα» με τη Μελίνα Μερκούρη στον ομώνυμο ρόλο, βασίστηκε σε ιστορία που έγραψε ο Ιάκωβος Καμπανέλλης, όπως και «Δράκος» του Κούνδουρου που βασίστηκε σε δικό του σενάριο .

Τους στίχους του «Μαουτχάουζεν» τους έγραψε το 1965 όταν ο Μίκης Θεοδωράκης ενθουσιασμένος από το ομώνυμο βιβλίο που είχε εκδοθεί από το «Θεμέλιο» την ίδια χρόνια του ζήτησε τέσσερα ποιήματα βασισμένα σ’ αυτό για να τα μελοποιήσει.

Ο Καμπανέλλης τα έγραψε σε λίγα 24ωρα και τα παρέδωσε στον Θεοδωράκη.

«Μόλις την επόμενη μέρα, θυμάται η Μαρία Φαραντούρη, ο Μίκης κάλεσε τον Ιάκωβο Καμπανέλλη στο σπίτι του στη Νέα Σμύρνη για να τα ακούσουν μελοποιημένα. Τηλεφώνησε και σ’ εμένα και έτσι γνώρισα για πρώτη φορά τον Ίακωβο Καμπανέλλη. Ακούσαμε λοιπόν τα τραγούδια που έπαιξε και τραγούδησε ο Μίκης στο πιάνο και αμέσως νιώσαμε μεγάλη συγκίνηση.

Τότε ήταν που ο Μίκης γύρισε και μου είπε: γράψε χρονολογία, ημερομηνία και ώρα. Αυτά τα τραγούδια θα σε συνοδεύουν σε όλη σου τη ζωή»!

Τα τέσσερα ποιήματα που αποτελούν την «Μπαλάντα του Μαουτχάουζεν» βασίζονται σε γεγονότα που βιώνει ο συγγραφέας Ιάκωβος Καμπανέλλης -ως πολιτικός κρατούμενος- στο ναζιστικό στρατόπεδο-συγκεντρώσεως και τα οποία περιγράφει στο βιβλίο του Μαουτχάουζεν.

«Την είδαμε στην παγερή πλατεία μ’ ένα αριθμό στο άσπρο της το χέρι, με κίτρινο άστρο στην καρδιά»…

Δεν υπάρχει άνθρωπος που να μην δάκρυσε στο άκουσμα αυτών των στίχων.

Η μοναδική όμως αυτή στιγμή, της συνάντησης της μουσικής του Μίκη Θεοδωράκη και της ποίησης του Ιακώβου Καμπανέλλη, σφραγίστηκε καθοριστικά στην ηχογράφηση από τη συμβολή της έφηβης τότε Μαρίας Φαραντούρη στην ερμηνεία.

Το έργο δεν αποτελεί μόνο μία καταδίκη της βίας και της παραφροσύνης του πολέμου, αλλά και ένας ύμνο στη ζωή, στον έρωτα, που μπορεί ν’ ανθίσει ακόμη και σε ένα ερεβώδες, φρικτό περιβάλλον και να κρατήσει ζωντανή την ελπίδα.

Τα τραγούδια της Μπαλάντας:

*Άσμα Ασμάτων. «Τι ωραία που ειν’ η αγάπη μου», που είναι εδώ πολλές δεκαετίες, στα χείλη ολονών μας.

«Την είδαμε σε μακρινό ταξίδι

Δεν είχε πια το φόρεμά της

Ούτε χτενάκι στα μαλλιά

Τι ωραία που είν’ η αγάπη μου

Η χαϊδεμένη από τη μάνα της

Και τ’ αδελφού της τα φιλιά

Κανείς δεν ήξερε πως είναι τόσο ωραία»

*Ο Αντώνης .Το τραγούδι που εκόσμησε την ταινία «Ζ» του Κώστα Γαβρά βασισμένη στο βιβλίο του Βασίλη Βασιλικού.

«Εκεί στη σκάλα την πλατιά

στη σκάλα των δακρύων

στο Βίνερ Γκράμπεν το βαθύ

το λατομείο των θρήνων»

*Ο Δραπέτης

*Άμα τελειώσει ο πόλεμος

Τον Μάη του 1988 ο Μίκης Θεοδωράκης μαζί με τη Μαρία Φαραντούρη, τη θρυλική τραγουδίστρια του Μπρεχτ Gisela May και την Ισραηλινή Ελινόαρ Μοάβ-Βενιάδη , παρουσία του Ιάκωβου Καμπανέλλη, του τότε καγκελάριου της Αυστρίας Φραντς Βρανίτσκι και δεκάδων χιλιάδων προσκυνητών απ’ όλη την Ευρώπη, πραγματοποίησαν συναυλία στο Μαουτχάουζεν στην Αυστρία, στη συμπλήρωση 50 χρόνων από την ίδρυση του στρατοπέδου. Η ίδια συναυλία επαναλήφθηκε μετά στο Βερολίνο.

(Στη συναυλία του Χορτιάτη που ολοκληρώθηκε λίγο μετά τα μεσάνυχτα της Παρασκευής 2 Σεπτεμβρίου 2022, όταν πια είχε μπει η μέρα της πρώτης επετείου από τον θάνατο του παγκόσμιου Έλληνα και κορυφαίου μουσικοσυνθέτη Μίκη Θεοδωράκη, συμμετείχε η Συμφωνική Ορχήστρα του δήμου Θεσσαλονίκης υπό τη διεύθυνση του Αναστάσιου Συμεωνίδη).