ΑΠΟΨΕΙΣ

Καθώς η Γενική Συνέλευση είναι το ανώτατο όργανο της ΑΕ, ο νομοθέτης έχει λάβει ιδιαίτερες μέριμνες για τα ζητήματα που αφορούν τη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Η διαδικασία ψηφοφορίας που ακολουθείται, μπορεί να είναι φανερή ή μυστική. Ο νομοθέτης άφησε ικανά περιθώρια στους μετόχους να κάνουν τη σχετική πρόβλεψη κι επιλογή. Η εν λόγω ελευθερία, ωστόσο, δεν παρέχεται χωρίς περιορισμούς. Και οι μέτοχοι, όμως, θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα του κάθε τρόπου ψηφοφορίας. Τα ζητήματα αυτά θα μας απασχολήσουν στο παρόν!

Ψηφοφορία: Φανερή Ή Μυστική;

Η ψηφοφορία επί θεμάτων της ΓΣ είναι ενδεχόμενο να είναι φανερή ή κρυφή. Παρουσιάζουν, αμφότερες, πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα:

Φανερή Ψηφοφορία

Η φανερή ψηφοφορία διενεργείται προφορικά ή γραπτά με ονομαστικά ψηφοδέλτια, το περιεχόμενο των οποίων αναγιγνώσκεται αμέσως. Στην περίπτωση που τα θέματα της ημερήσιας διάταξης είναι περισσότερα από ένα, είναι δυνατό να χορηγείται στους μετόχους ενιαίο ψηφοδέλτιο˙ σε αυτό θα συμπεριλαμβάνεται το σύνολο των υπό ψήφιση θεμάτων.

Ενναλακτικοί τρόποι, στο πλαίσιο, πάντα, της φανερής ψηφοφορίας είναι η ανάταση των χεριών και η ομαδοποίηση των μετόχων αναλόγως της ψήφου (υπέρ, κατά ή λευκό). Επίσης η διά βοής ψηφοφορία. Όσον αφορά, πάντως, την τελευταία, καλό είναι να αποφεύγεται καθώς είναι περισσότερο ευάλωτη σε αμφισβητήσεις και σε προβολή ζητημάτων νομιμότητας. Ενδεικτικά: αν (και κατά πόσο) διαπιστώνεται η προαπαιτούμενη, κάθε φορά, απαρτία και πλειοψηφία.

Η επιλογή της φανερής ψηφοφορίας έχει σαν αποτέλεσμα τη γνώση, από το σύνολο των παρισταμένων μετόχων, της άσκησης (ή μη) του δικαιώματος ψήφου από έναν έκαστο αλλά και, πολύ περισσότερο, του περιεχομένου της. Ακόμα, όμως, και οι μη παριστάμενοι μέτοχοι -αλλά και οι τρίτοι που έχουν έννομο συμφέρον- είναι δυνατό να λάβουν, επιγενόμενα, τη συγκεκριμένη πληροφόρηση, μέσω της ανάγνωσης των πρακτικών της ΓΣ.

Σημαντικά πλεονεκτήματα της φανερής ψηφοφορίας αποτελούν η ταχύτητα διεκπεραίωσης της και η διαφάνεια που τη χαρακτηρίζει. Η τελευταία, μάλιστα, (:διαφάνεια) ως προς τον τρόπο άσκησης του δικαιώματος ψήφου αποκτά, σε ορισμένες περιπτώσεις, ιδιαίτερη σημασία. Ιδίως, όταν υφίστανται εξωεταιρικές συμφωνίες σχετικές με την άσκηση του δικαιώματος (και κατεύθυνση) της ψήφου.

«Μειονέκτημα», πάντως, της φανερής ψηφοφορίας θα μπορούσε να θεωρηθεί η επιλογή (:θετικής, αρνητικής ή λευκής) ψήφου ή, ακόμα και, η αποχή από αυτή, στη βάση της επιλογής της δημιουργίας εντυπώσεων σε κάποιον από τους λοιπούς μετόχους (συνηθέστερα: του πλειοψηφούντος).

Μυστική Ψηφοφορία

Η μυστική ψηφοφορία διενεργείται με ανώνυμα ψηφοδέλτια. Μάλιστα, για τη διατήρηση της μυστικότητας της διαδικασίας και του τρόπου που ψήφισε ο καθείς μέτοχος, προκρίνεται η χορήγηση περισσοτέρων ψηφοδελτίων, ποικίλου αριθμού μετοχών. Και τούτο, διότι αν μέτοχος ψηφίσει για το σύνολο των μετοχών του με ένα ψηφοδέλτιο (όπως, συνήθως, συμβαίνει), ο αριθμός των μετοχών του ενδέχεται να αποκαλύψει και την ταυτότητά του.

Η μυστική ψηφοφορία φέρει, ακριβώς, το πλεονέκτημα που ελλείπει στην περίπτωση της φανερής ψηφοφορίας: Ο μέτοχος μπορεί να ψηφίσει κατά βούληση, ελεύθερα, και χωρίς να υφίσταται οποιαδήποτε πίεση από την κοινοποίηση του περιεχομένου της ψήφου του. Τούτο, γιατί κανείς (παριστάμενος ή μη στη συνεδρίαση, μέτοχος ή τρίτος) δεν είναι δυνατό να λάβει τη συγκεκριμένη πληροφόρηση. Σημαντικό μειονέκτημα, όμως, της μυστικής ψηφοφορίας αποτελεί το χρονοβόρο της όλης διαδικασίας.

Ο Κανόνας Της Φανερής Ψηφοφορίας & Οι Αποκλίσεις

Ως προς τον τρόπο ψηφοφορίας στη ΓΣ μιας ΑΕ, κανόνας -κατά τον νόμο- είναι η φανερή ψηφοφορία. Υφίστανται, ωστόσο, οι ακόλουθες -εκ του νόμου- αποκλίσεις.

(α) Καταστατική Πρόβλεψη: Καταρχάς, η ψηφοφορία της ΓΣ μπορεί να είναι μυστική, εφόσον αυτό αξιώνει το καταστατικό. Μπορεί, εναλλακτικά να προβλέπει, λ.χ., ότι συγκεκριμένα θέματα τίθενται σε μυστική ψηφοφορία και άλλα σε φανερή. Ή για τα τελευταία, ότι εναπόκειται στη ΓΣ ή τον Πρόεδρό της το αν θα τεθούν σε μυστική ψηφοφορία.

(β) Απόφαση Της ΓΣ: Επίσης, η ΓΣ με φανερή ψηφοφορία μπορεί να αποφασίσει, ότι η ψηφοφορία σε κάποιο θέμα ή και σε όλα τα θέματα της ημερήσιας διάταξης θα είναι μυστική. Η ΓΣ είναι ενδεχόμενο να λάβει σχετική απόφαση, υπό την προϋπόθεση της μη ύπαρξης καταστατικής πρόβλεψης που επιβάλλει την μυστική ψηφοφορία. Ή εφόσον, σχετική καταστατική πρόβλεψη αναγνωρίζει τη σχετική επιλογή στη ΓΣ. Αν, αντίθετα, υφίσταται καταστατική πρόβλεψη που επιβάλλει την μυστική ψηφοφορία, η ΓΣ δεσμεύεται, φυσικά, από αυτή.

Υποχρεωτική Φανερή Ψηφοφορία

Παρά τον κατά τα άνω κανόνα της φανερής ψηφοφορίας ο νομοθέτης, σε συγκεκριμένες περιπτώσεις-με διατάξεις αναγκαστικού δικαίου, καθιστά τη φανερή ψηφοφορία υποχρεωτική. Συγκεκριμένα:

(α) Ύστερα από αίτηση μετόχων, που εκπροσωπούν το 1/20 του καταβεβλημένου κεφαλαίου, η ψηφοφορία σε κάποιο θέμα ή θέματα της ημερήσιας διάταξης διενεργείται φανερά. Σχετική αίτηση του 1/20 των μετόχων, επομένως, κάμπτει τυχόν καταστατική πρόβλεψη ή, αντίστοιχα, απόφαση της ΓΣ για μυστική ψηφοφορία.

(β) Δεν επιτρέπεται η μυστική ψηφοφορία, όταν λαμβάνεται απόφαση σχετικά με την παροχή αμοιβών στα μέλη του ΔΣ.

(γ) Δεν επιτρέπεται, επίσης, η μυστική ψηφοφορία σε όσες άλλες περιπτώσεις ο νόμος απαιτεί φανερή όμοια. Λ.χ. στην περίπτωση έγκρισης της συνολικής διαχείρισης

(δ) Δεν επιτρέπεται, τέλος, η μυστική ψηφοφορία στην περίπτωση που ψήφου από απόσταση (:συμμετοχή στη ΓΣ: i. με οπτικοακουστικά ή άλλα ηλεκτρονικά μέσα ή ii. με επιστολική ψήφο). Ορθότερο, πάντως, εδώ να δεχθούμε ότι η σχετική απαγόρευση καταλαμβάνει το σύνολο των δικαιουμένων ψήφου κι όχι μόνον όσων ψηφίζουν από απόσταση-προκειμένου να διατηρηθεί ο ενιαίος χαρακτήρας του τρόπου ψηφοφορίας.

Έννομες Συνέπειες Επί Παραβάσεων

Σημαντική επισήμανση χρειάζεται να γίνει σε σχέση με τις έννομες συνέπειες που επέρχονται, αν ληφθεί απόφαση κατά παράβαση των νομοθετικών και καταστατικών προβλέψεων περί του τρόπου ψηφοφορίας: η μη τήρησή τους οδηγεί σε λήψη αποφάσεων που είναι δυνατό να ακυρωθούν, υπό τις προϋποθέσεις του νόμου.

Η ψηφοφορία στη ΓΣ προσδιορίζεται ως, κατά βάση, φανερή. Και, λογικά, καθώς είναι διαδικαστικά ταχύτερη και ευκολότερο να υλοποιηθεί. Δεν υπερτερεί, όμως, πάντα. Η επιλογή του τρόπου ψηφοφορίας (:φανερή vs μυστική) αποβαίνει, ενίοτε, καθοριστική στη λήψη αποφάσεων. Προσεκτική, κατά τούτο, θα πρέπει να είναι η σχετική επιλογή, στη βάση των των πλεονεκτημάτων και μειονεκτημάτων, των επιλογών της πλειοψηφίας και, κατά περίπτωση, της μειοψηφίας˙ στη βάση, προεχόντως, των ρυθμίσεων του καταστατικού και του νόμου. Αποκλίσεις, πάντως, από τις τελευταίες είναι δυνατό να καταλήξουν σε απευκταίες ακυρωσίες-οι οποίες, συνολικά, θα μας απασχολήσουν σε επόμενη αρθρογραφία μας.-

Σημ.1: Το παρόν άρθρο με τίτλο «Γενική Συνέλευση ΑΕ: Τρόπος Ψηφοφορίας» σε πλήρη μορφή.

Σημ.2: Το παρόν άρθρο αποτελεί τμήμα ευρύτερης ενότητας αρθρογραφίας της Δικηγορικής μας Εταιρείας για τις ΑΕ. Στην ενότητα αυτή επιχειρούμε την ανάλυση, άρθρο προς άρθρο-με business view, πάντα, προσέγγιση, του νόμου για τις ΑΕ (:4548/2018).