ΑΠΟΨΕΙΣ

Οι γονείς που έχουν παιδιά στις ηλικίες 14-18 ετών, ξέρουν καλά το πόσο εύκολα μπορεί το ανέμελο και χαρούμενο παιδί στην ηλικία των τάξεων του δημοτικού σχολείου να μετατραπεί σε έφηβο αγχωτικό και στα όρια της κατάθλιψης. Ξέρουν όμως το γιατί;

Ακούμε αυτές τις ημέρες για το σχέδιο της κυβέρνησης να σταματήσει τον εθισμό των ανήλικων στα social media. Ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Δημήτρης Παπαστεργίου είπε πως είναι επείγον να γίνει κάτι, «για να σώσουμε τις επόμενες γενιές εφήβων που έρχονται».

Σύμφωνα με τον ίδιο, «τα παιδιά μας μεγαλώνουν σε έναν κόσμο προσομοίωσης, άρα θα πρέπει ως κυβέρνηση να βρεθούμε δίπλα στους γονείς. Το πρόβλημα είναι ο εθισμός. Θα πρέπει να υπάρχουν όρια ως προς το περιεχόμενο και τον χρόνο χρήσης τους».

«Εξετάζουμε τη δημιουργία ενός παιδικού πορτοφολιού μέσω του οποίου θα γίνεται ο ηλικιακός έλεγχος», λέει ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, «αλλά αυτό που κυρίως πρέπει να γίνει δεν είναι τόσο στο κινητό του παιδιού όσο στο περιεχόμενο. Δηλαδή, το πώς θα μπορέσουμε ως Ευρώπη να περιορίσουμε τη χρήση ακατάλληλου υλικού, ειδικά σε περιπτώσεις όπου οι πλατφόρμες ξέρουν πως από την άλλη πλευρά υπάρχουν παιδιά».

Ανάλογες πρωτοβουλίες εκδηλώνονται σε πολλά μέρη της Γης.

Είναι παγκόσμια αυτή η τάση του περιορισμού χρήσης των Social Media από τους ανήλικους και -όπως αναμένονταν άλλωστε- κορυφώνεται στις αναπτυγμένες χώρες της Ευρώπης και στην Αμερική. Τα στοιχεία πάντως είναι αποκαρδιωτικά: Παγκοσμίως το 30% των χρηστών κοινωνικών δικτύων είναι παιδιά. Τι μπορεί όμως να σταματήσει αυτήν τη μόδα;

Οι πολιτικοί, ως συνήθως, πιστεύουν ή έστω αυτό δηλώνουν, πως μπορούν με νόμους να λύσουν το πρόβλημα. Οι επιστήμονες όμως δεν είναι καθόλου σίγουροι ότι θα υπάρξει αποτελεσματική αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος.

Ουσιαστικά έχουμε επανάληψη της εμφάνισης αυτού του δίπολου «αισιοδοξία πολιτικών - απαισιοδοξία επιστημόνων» που στηρίζεται στην κλασική διαπίστωση πως οι πολιτικοί λειτουργούν με βεβαιότητες και με την πίεση της ανάγκης τους να εκλέγονται και να επανεκλέγονται, ενώ οι επιστήμονες κινούνται με βάση αποτελέσματα σοβαρών ερευνών που σπέρνουν αμφιβολίες για το ποια μπορεί να είναι η ζητούμενη ενδεδειγμένη λύση.

Η Νέα Υόρκη ψήφισε νόμο για τις «εθιστικές» τροφοδοσίες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στα παιδιά, αλλά ορισμένοι ερευνητές αμφισβητούν τι σημαίνει αυτό στην πραγματικότητα.

Η κυβερνήτης της Νέας Υόρκης Kathy Hochul ήταν ξεκάθαρη σχετικά με την άποψή της για τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και πριν από τρεις μήνες, μιλώντας σε συνέντευξη Τύπου ανακοίνωσε την υπογραφή νόμου που έχει σχεδιαστεί για την προστασία των κάτω των 18 ετών από τους κινδύνους του διαδικτυακού κόσμου, το Stop Addictive Feeds Exploitation του οποίου τα αρχικά σχηματίζουν τη λέξη «ασφαλής» (safe).

Οι εφαρμογές κατά τη γνώμη της είναι υπεύθυνες για τη μετατροπή των «χαρούμενων παιδιών σε εφήβους που έχουν κατάθλιψη», είπε και πρόσθεσε πως η νομοθεσία που υπέγραψε θα βοηθούσε:

«Σήμερα, σώζουμε τα παιδιά μας», είπε. «Οι νέοι σε όλη τη χώρα αντιμετωπίζουν μία κρίση ψυχικής υγείας που τροφοδοτείται από εθιστικές ροές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης».

Από το 2025, αυτοί οι νέοι νόμοι θα μπορούσαν να αναγκάσουν εφαρμογές, όπως το TikTok και το Instagram, να στείλουν πολλά παιδιά πίσω στις πρώτες μέρες των κοινωνικών μέσων, προτού προσαρμοστεί το περιεχόμενό τους από τα «like» των χρηστών και πριν οι τεχνολογικοί γίγαντες συλλέξουν δεδομένα σχετικά με τα ενδιαφέροντα, τις διαθέσεις και τις συνήθειες των χρηστών.

Ο νόμος SAFE Act θα εμποδίζει ακόμη τις εφαρμογές από το να στέλνουν ειδοποιήσεις σε παιδιά ή εφήβους μεταξύ 00:00 και 6 το πρωί. Ο δεύτερος νόμος, ο νόμος της Νέας Υόρκης για την προστασία των δεδομένων των παιδιών, θα περιορίζει τις πληροφορίες που συλλέγουν οι πάροχοι εφαρμογών για τους χρήστες τους.

Στο μεταξύ τον τελευταίο καιρό βγήκαν αποτελέσματα πανεπιστημιακών ερευνών που οδηγούν στο συμπέρασμα πως ο εθισμός στο διαδίκτυο κάνει τον εγκέφαλο των εφήβων ευάλωτο στις εξαρτήσεις.

Επιστήμονες πρόσφατα έφτασαν στο σημείο να ζητήσουν προειδοποιητικές ετικέτες για τις εφαρμογές κοινωνικής δικτύωσης, παρόμοιες με τις ανακοινώσεις στις συσκευασίες των τσιγάρων!

Υπάρχουν όμως και επιστήμονες που υποστηρίζουν ότι τα στοιχεία που συνδέουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με προβλήματα ψυχικής υγείας δεν είναι ξεκάθαρα και σαφή. Επικαλούνται επίσης πολυάριθμες μελέτες που έχουν δείξει ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να έχουν οφέλη για την ψυχική υγεία των εφήβων. Ορισμένοι αναλυτές τεχνολογίας και παιδοψυχολόγοι αποκαλούν, μάλιστα, τις πρόσφατες πολιτικές παρεμβάσεις «ηθικό πανικό».