ΑΠΟΨΕΙΣ

Σε προηγούμενη αρθρογραφία μας, μας απασχόλησε η διάθεση μετοχών (με ή χωρίς αντάλλαγμα) σε μέλη του ΔΣ της ΑΕ, στελέχη και εργαζομένους της. Επίσης σ’ εκείνους που παρέχουν υπηρεσίες τους σε αυτή. Ασχοληθήκαμε επίσης, με το πρόγραμμα διάθεσης μετοχών με τη μορφή δικαιώματος προαίρεσης (option) απόκτησής τους. 

Συγκεκριμένα, με τους δικαιούχους και τα αρμόδια όργανα για την έκδοσή του. Επίσης με το περιεχόμενο της σχετικής απόφασης καθώς και το δικαίωμα προαίρεσης των δικαιούχων. Εδώ θα μας απασχολήσει η δωρεάν διάθεση μετοχών στο πλαίσιο σχετικού προγράμματος. Ισχύουν, κατά βάση, όσα στην ανωτέρω αρθρογραφία μας αναλυτικά έχουμε επισημάνει. Κρίνεται όμως σκόπιμη, για την ενότητα του όλου θέματος, μια σύντομη επισκόπηση των επιμέρους ενοτήτων, με ιδιαίτερη έμφαση και επισημάνσεις σε ό,τι διαφορετικά ρυθμίζεται στη δωρεάν διάθεση μετοχών και την τελευταία αφορά.

Σκοπός, ωφέλη και κίνδυνοι

Και η δωρεάν διάθεση μετοχών στους δικαιούχους συνιστά -ιδίως αυτή- εξαιρετικά ελκυστικό εργαλείο (ενεργούς) παραμονής τους στους κόλπους της ΑΕ. Συνιστά, όμως, και εργαλείο επίτευξης στόχων αλλά και σημαντικό κίνητρο ποιοτικότερης απόδοσης. 

Για την διαχείριση των όχι αμελητέων κινδύνων από μια τέτοια διάθεση μετοχών καταγράψαμε, επίσης, πως η εν λόγω διάθεση θα πρέπει να συνδέεται με την επίτευξη συγκεκριμένων, ρεαλιστικών, στόχων από μέρους των δικαιούχων. Ειδικά για τις μη εισηγμένες ΑΕ επιβεβαιώσαμε, επίσης, πως (και) η δωρεάν διάθεση μετοχών θα πρέπει να αφορά μετοχές που έχουν καταστεί δεσμευμένες. 

Περιεχόμενο της δέσμευσης θα μπορούσε να αποτελέσει ό,τι για την κάθε μια επιχείρηση προκύπτει ως αναγκαίο (ενδ.: υποχρέωση διακράτησης για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, αδυναμία πώλησης σε ανταγωνιστές, δικαίωμα προτίμησης συγκεκριμένων μετόχων, έγκριση από ΔΣ ή ΓΣ κ.ο.κ.).

Δικαιούχοι Δωρεάν Διάθεσης Μετοχών

Δικαιούχοι απόκτησης μετοχών στο πλαίσιο ενός τέτοιου προγράμματος είναι δυνατό να είναι, και στην προκειμένη περίπτωση, τα μέλη του ΔΣ και το προσωπικό της ΑΕ (εργαζόμενοι και διευθύνοντες υπάλληλοι) που προβαίνει σε διάθεση μετοχών. Επίσης, φυσικά πρόσωπα που φέρουν τις αντίστοιχες ιδιότητες σε τυχόν συνδεδεμένα με την εν λόγω ΑΕ νομικά πρόσωπα. Επίσης, πρόσωπα που παρέχουν τις υπηρεσίες τους στην ΑΕ (που διαθέτει τις μετοχές της) σε σταθερή (και όχι αποσπασματική) βάση. Λ.χ. δικηγόροι, λογιστές, προμηθευτές, διανομείς.

Αρμόδιο Εταιρικό Όργανο

Η αρμοδιότητα για τη λήψη απόφασης θέσπισης προγράμματος διάθεσης μετοχών με τη μορφή δικαιώματος προαίρεσης ανήκει, κατά νόμο, στην (καταστατική) ΓΣ. Η σχετική απόφαση θα ληφθεί, και εδώ, με αυξημένη απαρτία και πλειοψηφία. Όταν όμως ένα τέτοιο πρόγραμμα έχει συμπεριληφθεί στην απόφαση της ΓΣ που εγκρίνει την Πολιτική Αποδοχών εισηγμένης ΑΕ, αυτοτελής απόφαση δεν απαιτείται.

Οι εκτελεστικής φύσεως ενέργειες για την υλοποίηση του προγράμματος διάθεσης ανήκουν, κατά τον νόμο, στο ΔΣ. Το ΔΣ επίσης είναι δυνατό, να εξουσιοδοτηθεί από τη ΓΣ προκειμένου να καθορίσει, απλώς, μέρος του περιεχομένου του-ενδ. τους δικαιούχους ή κατηγορίες τους.

Υποχρεωτικό (Ελάχιστο) Περιεχόμενο Απόφασης

Κύρια, σαφώς, ειδοποιό διαφορά μεταξύ των υπό εξέταση συστημάτων διάθεσης μετοχών (δωρεάν ή έναντι ανταλλάγματος) αποτελεί η πρόβλεψη ανταλλάγματος για την κτήση των μετοχών. Η δωρεάν διάθεση λαμβάνει χώρα, άλλωστε, συνήθως, εφάπαξ (δεδομένου ότι δεν εντάσσεται σε κάποιο πρόγραμμα και δεν υφίσταται υποχρέωση περί προηγούμενης άσκησης δικαιώματος προαίρεσης).

Το ελάχιστο, υποχρεωτικό, περιεχόμενο της απόφασης της ΓΣ, όσον αφορά την δωρεάν διάθεση μετοχών, προβλέπεται στον νόμο. Συγκεκριμένα:

(α) Η προέλευση (και κατηγορία) των προς διάθεση μετοχών.

Εφόσον πρόκειται για διάθεση ίδιων μετοχών της ΑΕ εφαρμόζονται -συμπληρωματικά- όσα ειδικά προβλέπει ο νόμος για τις ίδιες μετοχές. Εάν, όμως, το πρόγραμμα αφορά σε μετοχές, οι οποίες πρόκειται να εκδοθούν ύστερα από αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της ΑΕ εφαρμόζονται οι αντίστοιχες διατάξεις. Στην τελευταία, αυτή περίπτωση, οι μετοχές που διατίθενται είναι δυνατό να προκύπτουν από κεφαλαιοποίηση μη διανεμηθέντων κερδών ή διανεμητών (ήτοι, προαιρετικών) αποθεματικών. 

Εναλλακτικά, από την κεφαλαιοποίηση της υπέρ το άρτιο διαφοράς. Σε κάθε μια, πάντως, από τις περιπτώσεις αυτές πρέπει να υπάρχει σχετική απόφαση της ΓΣ (διακριτή ή/και ενσωματωμένη στην απόφαση της διάθεσης). Δεν αποκλείεται, πάντως, η λήψη της να προηγείται κατά χρόνο της διάθεσης των μετοχών. Επιπλέον, σε αυτές τις περιπτώσεις δεν νοείται άσκηση δικαιώματος προτίμησης από τους μετόχους (ούτε, κατ’ επέκταση, αποκλεισμός του).

Σημειώνεται πως, εφόσον αποφασιστεί η διάθεση προνομιούχων μετοχών, θα πρέπει να έχει ληφθεί, προηγουμένως, η σχετική έγκριση από τους μετόχους τυχόν υπάρχουσας ειδικής κατηγορίας.

(β) Ο ανώτατος αριθμός των προς διάθεση μετοχών.

H συνολική ονομαστική αξία των προς διάθεση δωρεάν μετοχών δεν μπορεί να υπερβαίνει, συνολικά, το ένα 1/10 του καταβεβλημένου (κατά τον χρόνο λήψης της απόφασης) μετοχικού κεφαλαίου. Για την εξεύρεση της μέγιστης ονομαστικής αξίας των μετοχών που είναι δυνατό δωρεάν να διατεθούν, αφαιρούμε από το ποσοστό του προηγούμενου εδαφίου την ονομαστική αξία των δικαιωμάτων προαίρεσης που τυχόν εκκρεμούν για την έναντι ανταλλάγματος διάθεση μετοχών.

(γ) Οι δικαιούχοι (ή οι κατηγορίες των δικαιούχων).

Είναι αναγκαίο να καθορίζονται οι δικαιούχους συμμετοχής (ατομικά ή κατηγορίες αυτών). Εφόσον το πρόγραμμα απευθύνεται σε εργαζόμενους, θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η αρχή της ίσης μεταχείρισης καθώς και η αρχή της απαγόρευσης διακρίσεων.

(δ) Η διάρκεια του προγράμματος.

Ο νόμος, μολονότι αξιώνει ως αναγκαίο τον προσδιορισμό της διάρκειας του προγράμματος δεν προβλέπει ελάχιστη ή μέγιστη. Εφόσον οι προς διάθεση μετοχές είναι ίδιες της ΑΕ, ισχύουν οι ειδικότερες, γι’ αυτές, προβλέψεις και χρονικά όρια του νόμου.

(ε) Οι όροι διάθεσης των μετοχών και λοιποί (συναφείς) όροι διάθεσης.

Είναι δυνατό να τίθεται ως προϋπόθεση η αποδοτικότητα των δικαιούχων. Επίσης η διατήρηση της ιδιότητας τους μέχρι την άσκηση του δικαιώματος προαίρεσης. Ή, ακόμη, η υποχρέωση διακράτησης των μετοχών για ένα ελάχιστο χρονικό διάστημα

Δυνητικό Περιεχόμενο Απόφασης

Για το δυνητικό περιεχόμενο της απόφασης της ΓΣ, που αφορά την δωρεάν διάθεση μετοχών, ο νόμος ας δίνει ένα ενδεικτικό πλαίσιο. Συγκεκριμένα, στην εν λόγω απόφαση είναι δυνατό να συμπεριληφθεί: (α) η ανάθεση στο ΔΣ του καθορισμού των δικαιούχων ή κατηγοριών τους. (β) η τυχόν υποχρέωση διακράτησης των δωρεάν διανεμόμενων μετοχών για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα καθώς και (γ) οποιοσδήποτε άλλος όρος του προγράμματος διάθεσης μετοχών.

Η δωρεάν διάθεση μετοχών στους δικαιούχους στο πλαίσιο σχετικού προγράμματος που θα υιοθετήσει η ΑΕ συνιστά, σύμφωνα και με όσα ανωτέρω αναφέρθηκαν, εξαιρετικά ελκυστικό εργαλείο: εργαλείο επίτευξης των στόχων εκείνης, απόδοσης των δικαιούχων, διατήρησης της μεταξύ των εκείνων και της ΑΕ συνεργασίας. 

Το προσδοκώμενο για τους δικαιούχους όφελος θα προκύψει κατά τον χρόνο της από μέρους τους πώλησης των εν λόγω μετοχών. Εξαιρετικά χρήσιμο, ως εκ τούτου για την ΑΕ-άν όχι αναγκαίο, είναι να τεθούν περιορισμοί στη δυνατότητα μεταβίβασής τους. 

Οι περιορισμοί αυτοί ευκταίο -και ασφαλέστερο- να περιβληθούν τον τύπο των δεσμευμένων μετοχών και, κατά το περιεχόμενό τους, να εξυπηρετούν το εταιρικό συμφέρον και (προφανώς) το συμφέρον των μετόχων πλειοψηφίας.-