ΑΠΟΨΕΙΣ

(Το σημείωμα αυτό γράφεται ενώ στην Ολομέλεια της Βουλής συζητείται η Συμφωνία των Πρεσπών με δεδομένη την υπερψήφισή της).

Ένα από τα χαρακτηριστικά στο δημόσιο διάλογο τους τελευταίους μήνες είναι η βεβαιότητα όσων συμμετέχουν, πλην ελαχίστων, για ό,τι θα ακολουθήσει τη συνομολόγηση στη Συνθήκη.

Είναι η εμμονή στην αγαπημένη εθνική μας αντιπαράθεση του άσπρου - μαύρου. Οι μεν ομνύουν στη βεβαιότητα ενός λαμπρού μέλλοντος για την περιοχή, χαρακτηρίζοντας όποιον έχει αμφιβολίες ή αντίρρηση «εθνικιστή», οι δε προβλέπουν σκληρές εποχές και αποκαλύπτουν «εθνικές προδοσίες». Οι μεν υπερασπιζόμενοι τη «νομοτέλεια» του τέλους των κρίσεων στη Βαλκανική, οι δε προφητεύοντας ως αναπότρεπτες τις καινούργιες περιπέτειες.

Είναι να απορείς για τις βεβαιότητες για τη χερσόνησο του Αίμου.

Ποιοι έχουν δίκιο; Με την έννοια των προβληματισμών, όλοι. Με την έννοια του χαρακτήρα της αντιπαράθεσης, κανείς.

Ο εικοστός αιώνας είναι πλούσιος σε διεθνείς συνθήκες, ιδιαιτέρως σε αυτές που διευθέτησαν ευρωπαϊκά εδάφη. Άλλες οδήγησαν σε ειρήνη και σε δεκαετίες παραγωγικής συνύπαρξης λαών και άλλες πυροδότησαν καινούργιες συγκρούσεις. 

Οι πόλεμοι στην πρώην Γιουγκοσλαβία, μερικές εκατοντάδες χιλιόμετρα από τη Θεσσαλονίκη, λίγα χρόνια πριν, που ισοπέδωσαν χώρες και ψυχές, και άφησαν νεκρούς και χάσματα για τις επόμενες δεκαετίες, ήταν μια έκπληξη για όλους εμάς, που θεωρούσαμε στη γενιά μας τον πόλεμο κάτι, τουλάχιστον γεωγραφικά, μακρινό.

Μάλλον κάτι ήξερε ο Εγγονόπουλος όταν έγραφε το «εδώ είναι Μπαλκάνια, δεν είναι παίξε γέλασε». Και «μπαλκάν» στα τουρκικά είναι το κακοτράχαλο βουνό. Άλλωστε, σύμφωνα με τον Απολλόδωρο, το βουνό Αίμος, που χαρακτήρισε και τη χερσόνησο της Βαλκανικής, πήρε το όνομά του από το αίμα του Τυφώνα στον πόλεμό του με τον Δία. Τόσο παλιά είναι η ιστορία των συγκρούσεων στη γειτονιά μας.

Νομοτέλεια εδώ δεν υπάρχει. Η Ιστορία απλά κρατά και στέλνει λογαριασμούς. Για πράξεις και παραλείψεις. Για τα τετελεσμένα ερήμην των λαών αλλά και για τη διπλωματική ακινησία.

Όποια λύση και εάν είχε επιλεγεί, έπρεπε να έχει προϋπόθεση την ενότητα, τη συμφωνία των πολιτικών δυνάμεων, τις προσομοιώσεις μέλλοντος για τα μεγάλα και για τα επιμέρους. Εάν μπορούν να θεωρηθούν «επιμέρους θέματα» η γλώσσα, η εθνικότητα (ας σταματήσουμε τα αστεία περί υπηκοότητας), τα εμπορικά σήματα…

Μοναδικό ωστόσο κοινό σημείο των δύο πλευρών στην αντιπαράθεση για τη Συμφωνία είναι ο χαρακτηρισμός της Ελλάδας ως «ηγέτιδας» δύναμης και της Θεσσαλονίκης ως «πρωτεύουσας των Βαλκανίων». Πάλι διά της «ιστορικής νομοτέλειας». Ο διχαστικός και ο αυτοαναφορικός λόγος όμως δεν οδηγεί σε ευημερία. Προϋπόθεση της βαλκανικής συνανάπτυξης και της αναβάθμισης της Θεσσαλονίκης είναι η εσωτερική μας συνεννόηση.

Το μεγάλο καθήκον μας, ανεξαρτήτως των φόβων και των βεβαιοτήτων μας, απέναντι στη Μακεδονία και στη Θράκη είναι να σχεδιάσουμε πολιτικές ανάπτυξης, που είναι οι μόνες πατριωτικές. 

Η ερώτηση λοιπόν είναι, τι εμπόδισε την Θεσσαλονίκη να ορίσει με τρόπο εξωστρεφή τη μοίρα της ως κέντρου παιδείας, καινοτομίας, τεχνογνωσίας για την ευρύτερη περιοχή; Ποιος εμπόδισε να αναδειχθούν σύγχρονες σχολές Διοίκησης, πλέγμα υποτροφιών, οργανισμοί συνεργασίας με τις χώρες που προσέβλεπαν και προσβλέπουν στην Ευρώπη;

Ποιος μας εμπόδισε να τροφοδοτήσουμε τις παγκόσμιες βιβλιοθήκες με την αλήθεια της Ιστορίας μας; Ας σταματήσουμε με τις παιδαριώδεις προσεγγίσεις ότι η υπογραφή της Συμφωνίας θα οδηγήσει την επόμενη μέρα σε κοινή ευημερία και χαρά λαών και υπερδυνάμεων. Ας σταματήσουμε και με τους υπερπατριώτες, έτοιμους για πάσης φύσεως εμφυλίους, που ο πολιτικός τους λόγος εξαντλείται στις ύβρεις.

Και ας δουλέψουμε με σχέδιο.

ΠΕΡΙ ΠΑΤΡΙΩΤΙΚΩΝ ΚΑΘΗΚΟΝΤΩΝ

Το πρώτο «πατριωτικό» καθήκον μας είναι να αναστρέψουμε την πληθυσμιακή συρρίκνωση στην περιοχή.

Στοιχεία του 2018 για το δήμο Ορεστιάδας δίνουν 582 θανάτους και 237 γεννήσεις. Από τα τοπικά μέσα ενημέρωσης μεταφέρουμε ενδεικτικά ότι στον πρώην δήμο Κυπρίνου το προηγούμενο έτος δεν έγινε κανένας γάμος.

Τις καμπάνες που κρούουν όσοι επιμένουν να ζουν στην περιοχή -που έχει συρρικνωθεί παραγωγικά εξαιτίας έλλειψης ουσιαστικών πολιτικών, μετανάστευσης, αστυφιλίας, υπογεννητικότητας- δεν τις ακούει, χρόνια τώρα, ούτε η Αθήνα ούτε καν η Θεσσαλονίκη.

Το καθήκον μας είναι να ολοκληρώσουμε σχέδια ανάπτυξης για τις πιο «φτωχές» περιφέρειες της Ευρώπης, μακριά από τον άγονο και πονηρό θόρυβο της παρακμιακής κεντρικής πολιτικής, που με στοιχεία αρχοντοχωριατισμού αναπαράγεται σε όλη τη χώρα.

ΠΩΣ (ΞΑΝΑ)ΓΡΑΦΗΚΕ Η ΙΣΤΟΡΙΑ

Πολλές φορές τα τελευταία χρόνια έπεσε στην αντίληψή μου, από προσωπικές επισκέψεις και από μαρτυρίες ελλήνων επιστημόνων στο εξωτερικό, ότι οι γείτονές μας με φανατισμό έγραψαν με το δικό τους τρόπο την Ιστορία της Μακεδονίας, τροφοδοτώντας με σχέδιο τις βιβλιοθήκες σε όλον τον κόσμο.

Το θέμα ωστόσο δεν είναι να καταδικάζουμε τα ανιστόρητα των γειτόνων, αλλά να αναλογιστούμε τι κάνουμε εμείς.

Ποιος ο ρόλος και η επιρροή αυτού του ταλαιπωρημένου Ιδρύματος Ελληνικού Πολιτισμού, που το έλεγαν Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού, που αλλάζει στέγες από υπουργείο σε υπουργείο και αναζητά εδώ και είκοσι και πλέον χρόνια το ρόλο του; Πού βρίσκεται ο συντονισμός των ελλαδικών δυνάμεων για την ουσιαστική υπεράσπιση και προβολή της ιστορικής αλήθειας;

Η «ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑ» ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

Γιατί, ισχύουν τα λόγια του Κούντερα ότι για τη διαγραφή της μνήμης ενός λαού και κυρίως για την αλλαγή της εντύπωσης που έχουν οι άλλοι γι’ αυτόν, αρκεί να ξαναγραφεί η Ιστορία και να διαδοθεί σωστά.

Τα Ελληνικά θα μπορούσαν να είναι ήδη η πιο διαδεδομένη ξένη γλώσσα στα Βαλκάνια.

Η ώσμωση με όχημα την παιδεία θα άλλαζε τους όρους στην αλληλοκατανόηση και την επίλυση των προβλημάτων.

Η αλήθεια είναι όμως ότι και όσα χτίστηκαν ως διαβαλκανικοί επαγγελματικοί και εκπαιδευτικοί φορείς τη δεκαετία του ’90, με έδρα την Θεσσαλονίκη, χάθηκαν με τον καιρό, με ευθύνη του ελληνικού κράτους. Και σήμερα κάποιοι, ένθεν κακείθεν, χωρίς σχέδιο, φαντασιώνονται εκ νέου τη Θεσσαλονίκη «πρωτεύουσα»…

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 27 Ιανουαρίου 2019