ΑΠΟΨΕΙΣ

Ο αγοραίος τρόπος με τον οποίο συμπεριφέρεται η Τουρκία, όχι, μόνο απέναντι στην Ελλάδα αλλά και στις ΗΠΑ αρχίζει και δημιουργεί κάποιον προβληματισμό, ακόμη, και στα πιο φιλικά προς αυτήν δυτικά κέντρα.

Παρ’ όλες τις προκλήσεις της Άγκυρας, η Δύση επιμένει να θέλει να την υπολογίζει στο δικό της στρατόπεδο. Θέλει, όμως, η Τουρκία να ανήκει σε αυτό;

Το πιθανότερο είναι να θέλει να κερδίζει από παντού. Και από τη Δύση και από την Ανατολή. Το αν θα τα καταφέρει είναι ένα ζητούμενο.

Προς το παρόν προκαλεί με εκφράσεις πεζοδρομίου την Ελλάδα και τον λαό της χωρίς οι προκλήσεις της να έχουν -ή να μπορούν να προσλάβουν- συγκεκριμένο αντίκρισμα σε ό,τι αφορά το ενδεχόμενο πολέμου. Διότι σε προκλήσεις με τα γεωτρύπανά της μπορεί να προβεί.

Η Τουρκία μπορεί να κάνει όλες τις προετοιμασίες που χρειάζονται για έναν πόλεμο, βραχυχρόνιο ή στιγμιαίο, με την Ελλάδα αλλά κανείς δεν μπορεί να διαβεβαιώσει ότι θα τον κερδίσει. Και το στοιχείο αυτό της αβεβαιότητας είναι απαγορευτικό για να τον επιχειρήσει.

Κλείνει μέτωπα, φανατίζει τον λαό της και προσπαθεί, ανεπιτυχώς, να δημιουργήσει διεθνές κλίμα που να ευνοεί μία επιχείρησή της. Αυτό προσπάθησε να κάνει και με την παρουσία του Ερντογάν στο βήμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη. Αλλά η Τουρκία δεν έχει την διεθνή νομιμοποίηση για να επιχειρήσει έναν τέτοιο πόλεμο. Το κυριότερο, δεν πρόκειται να τον κάνει χωρίς διεθνείς πλάτες. Και πλάτες δεν της προσφέρουν ούτε οι ΗΠΑ ούτε η Ρωσία. Μπορεί να χρειάζονται τις υπηρεσίες της αλλά η ενίσχυσή της είναι ανεπιθύμητη και από τις δύο.

Επιπλέον, είναι αδιανόητο να γίνει αποδεκτή μία εδαφική απώλεια από τον ελληνικό εθνικό κορμό. Στιγμιαίο επεισόδιο με απώλεια εδάφους οποιασδήποτε μορφής δεν νοείται. Αν η Τουρκία ανοίξει την πόρτα του φρενοκομείου θα παραμείνει ανοικτή για καιρό. Μία επικίνδυνη περιοχή που θα περιλαμβάνει το Αιγαίο ως την Ανατολική Μεσόγειο θα καταστεί άκρως επισφαλής. Ο γεωγραφικός χώρος από την Ουκρανία ως τον Περσικό κόλπο θα βρίσκεται σε αστάθεια και ρευστότητα. Η γεωπολιτική της Δύσης θα τεθεί σε κίνδυνο. Θα αμφισβητηθεί όλη η προσπάθειά της να διαμορφώσει τη νέα γραμμή άμυνας της Δύσης που ξεκινά από τον Βερίγγειο Πορθμό και καταλήγει στο Σουέζ. Καμία ελληνική κυβέρνηση δεν θα μπορέσει να διαχειριστεί την επόμενη μέρα αν συνθηκολογήσει με απώλεια εδάφους, έστω και ακατοίκητου. Γι’ αυτούς και άλλους λόγους μία αφορμή πολεμικής αντιπαράθεσης που θα δώσει η Τουρκία, θα ωθήσει τις δυτικές δυνάμεις να τελειώνουν με μία ενοχλητική και προκλητική συμπεριφορά της. Οι εξελίξεις στην ίδια την Τουρκία θα είναι απρόβλεπτες.

Στη Νέα Υόρκη, καλώς του απάντησε ο κ. Μητσοτάκης διότι οι προκλήσεις από επίσημα βήματα δεν πρέπει να μένουν αναπάντητες. Αλλά η αντιμετώπιση της τουρκικής προπαγάνδας πρέπει να έχει μονιμότερο χαρακτήρα. Οι αναγνώστες θα θυμούνται πως από τις στήλες αυτές προτείναμε να αναλάβει τον ρόλο αυτό ένα από τα τρία κρατικά κανάλια με σοβαρό πρόγραμμα προβολής διεθνώς -και στην Τουρκία- της ελληνικής πολιτικής.

Η αφερεγγυότητα του Τούρκου προέδρου περιορίζει και την εμβέλεια του λόγου του αλλά πάντα θα υπάρχουν οι πρόθυμοι να αναπαράγουν την πολιτική του.

Η συμπεριφορά του έχει ξεπεράσει τα όρια της λογικής. Η μεγαλομανία του αρχίζει να γίνεται διασκεδαστική. Στη Νέα Υόρκη σε επίμονη ερώτηση δημοσιογράφου του Ρόιτερς που του πήρε συνέντευξη αν θα συναντηθεί με τον Αμερικανό πρόεδρο απάντησε: «Μπορεί αυτός να είναι ο Μπάιντεν αλλά και εγώ είμαι ο Ερντογάν». Ανάλογη είναι και η προσπάθειά του να μειώσει την Ελλάδα. Το φαινόμενο ξεπερνά τις αρμοδιότητες της πολιτικής. Η μεγαλομανία του γίνεται διασκεδαστική.

Παράσταση ο Τούρκος πρόεδρος έδωσε και στο Ουζμπεκιστάν κατά την Διάσκεψη της Συνεργασίας της Σαγκάης, ενός οικονομικού, κυρίως, φόρουμ που θέλει να μετατραπεί και σε αμυντικό αλλά προς το παρόν δυσκολεύεται.

Με την λήξη των εργασιών του ο Ερντογάν εκδήλωσε την επιθυμία να γίνει μέλος του αλλά του απάντησε ο Πούτιν πως αν θέλει να γίνει μέλος της Συνεργασίας αυτής ας βγει πρώτα από το ΝΑΤΟ.

Η Τουρκία δεν θα εγκαταλείψει την Ατλαντική Συμμαχία και το ΝΑΤΟ δεν μπορεί -και να το θέλει- να την διώξει από μέλος του. Αλλά στις ΗΠΑ αναπτύσσονται, ήδη, σενάρια υποκατάστασης της Τουρκίας σε περίπτωση που αλλάξει συμμαχικό προσανατολισμό.

Βεβαίως, δεν είναι αυτή η κύρια επιθυμία της Δύσης αλλά τα σενάρια βρίσκονται υπό επεξεργασία.

Το ελληνοτουρκικό πρόβλημα δεν εξαντλείται στον Ερντογάν

Ανάλογες με του Τούρκου προέδρου είναι και οι θέσεις της αντιπολίτευσης. Άρα βραχυπρόθεσμα το πρόβλημα είναι και υπαρκτό και μη επιλύσιμο. Σε βαθμό που πολλοί αναλυτές να προβληματίζονται μήπως η απομάκρυνση της Τουρκίας από την Δύση θα ήταν η επιθυμητή επιλογή.

Η Τουρκία αντιλαμβάνεται την περιθωριοποίησή της από τη Δύση. Και καθώς ο Πούτιν συναντά δυσκολίες στο μέτωπο της Ουκρανίας ο Ερντογάν αρχίζει και αποστασιοποιείται από την Ρωσία. Ο ίδιος ο Τούρκος πρόεδρος δήλωσε κατά τους Νιου Γιορκ Τάιμς πως η Ρωσία πρέπει να επιστρέψει τα εδάφη που κατέλαβε στην Ουκρανία ενώ επίσημη ανακοίνωση του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών θεωρεί άκυρα τα δημοψηφίσματα που θα γίνουν για την προσάρτηση των κατεχομένων ουκρανικών εδαφών από την Ρωσία.

Προς το παρόν, πάντως, οι εξελίξεις στην Ουκρανία κυριαρχούν στο δυτικό ενδιαφέρον.

Μετά την απώλεια εδαφών που είχε καταλάβει ο ρωσικός στρατός στον πόλεμο της Ουκρανίας ο Πούτιν βρέθηκε μπροστά στο ερώτημα τι να κάνει.

Οι απώλειες έδειξαν πως οι ρωσικές δυνάμεις δεν μπορούσαν να κρατήσουν τις θέσεις τους. Και η κίνηση του Πούτιν ήταν να τις ενισχύσει με μερική επιστράτευση. Τι σημαίνει η μερική επιστράτευση (που θα φθάσει τους 300.000 άνδρες, όπως είπε ο Σοϊγκού) για τις εξελίξεις στην Ουκρανία;

1. Αν η ρωσική κινητοποίηση σταθεί δυνατή το ρωσικό μέτωπο θα ενισχυθεί. Αρκούν, όμως, μόνο οι άνδρες; Οι ειδικοί λένε πως όχι. Έχει σημασία και ο εξοπλισμός. Ο ουκρανικός στρατός εξοπλίσθηκε με όπλα από τη Δύση που έκαναν την ποιοτική διαφορά με τη Ρωσία. Και εκτός από το επιθετικό φρόνημα της αντεπίθεσης τα όπλα έπαιξαν σημαντικό ρόλο για την επιτυχία της.

Θα πρέπει, λοιπόν, να αναμένουμε και ρωσική αντίδραση σε επίπεδο χρήσης οπλικών συστημάτων. Εκεί που υπάρχει ρωσικό συγκριτικό πλεονέκτημα είναι τα πυραυλικά συστήματα. Αναμένουμε, λοιπόν, να δούμε πως θα αντιδράσει, σε συμβατικό επίπεδο, η ρωσική ηγεσία.

2. Το δεύτερο ερώτημα που ανησυχεί την διεθνή κοινή γνώμη είναι αν ο Ρώσος πρόεδρος δώσει εντολή χρήσης τακτικών πυρηνικών όπλων. Ο ίδιος δήλωσε πως δεν μπλοφάρει όταν απειλεί ότι θα τα χρησιμοποιήσει. Το ίδιο και οι ΗΠΑ υποστήριξαν πως παίρνουν σοβαρά τη ρωσική απειλή. Αλλά η χρήση τους σε ένα ελεγχόμενο, στρατιωτικά, πεδίο όχι, μόνο, δεν θα ωφελήσει σε τίποτε τη Ρωσία αλλά θα την βλάψει. Η παγκόσμια καταδίκη της θα είναι δεδομένη. Πυρηνικά όπλα θα χρησιμοποιήσει η Ρωσία, μόνο, αν φανεί ότι θα υποστεί συντριπτική ήττα. Τέτοια ήττα, προς το παρόν, δεν είναι ορατή. Ούτε και πιθανή.

3. Ειδήσεις από την Ρωσία υποστηρίζουν πως πολλοί Ρώσοι αναζητούν τρόπους να φύγουν στο εξωτερικό ώστε να αποφύγουν την επιστράτευση. Αν η είδηση αληθεύει δείχνει ότι η συμπαράσταση στον Πούτιν και η συναίνεση στον πόλεμο της Ουκρανίας εμφανίζει ρωγμές και πως το ηθικό του στρατεύματος δεν είναι υψηλό. Τα πράγματα θα επιδεινωθούν αν υπάρξουν και διαδηλώσεις κατά της επιστράτευσης και του πολέμου, όπως υποστηρίζουν ορισμένες πληροφορίες.

4. Αυτός είναι ένας από τους λόγους που ο Πούτιν θέλει να μετατρέψει την ειδική επιχείρηση όπως την ονομάζει σε αμυντικό πόλεμο. Πώς θα γίνει αυτό; Με δημοψηφίσματα στις περιοχές Ντονέσκ, Λουγκάνσκ, Χερσώνα και Ζαπορίγια θα τις προσαρτήσει στη Ρωσία ώστε κάθε επίθεση των Ουκρανών εναντίον των ρωσικών δυνάμεων που βρίσκονται σε αυτές να θεωρηθεί ως επίθεση κατά ρωσικού εδάφους οπότε ο πόλεμος θα είναι αμυντικός.

Όταν γίνει η προσάρτηση, η Ρωσία θα είναι επίσης σε θέση να ενισχύσει τις δυνάμεις της που πολεμούν στην Ουκρανία με στρατεύσιμους που κάνουν τη στρατιωτική τους θητεία, οι οποίοι επί του παρόντος δεν μπορούν να σταλούν στην πρώτη γραμμή επειδή είναι εκτός των ρωσικών συνόρων.

5. Σε αντίθεση με το φρόνημα του ρωσικού στρατού, το φρόνημα του ουκρανικού θα είναι, ευλόγως, ανεβασμένο λόγω των επιτυχιών. Ο άγνωστος Χ στον πόλεμο είναι το ερώτημα μέχρι που μπορεί να φθάσουν τα πράγματα οι Ουκρανοί. Όλα δείχνουν πως θα επιμείνουν στη απόσυρση του ρωσικού στρατού από όλα τα εδάφη που έχει καταλάβει, μηδέ της Κριμαίας εξαιρουμένης. Αυτό σημαίνει μακροχρόνιο πόλεμο. Στον μακρύ αυτό χρόνο αποσταθεροποίησης της περιοχής πολλά μπορεί να συμβούν.

6. Για να καταλήξουμε με τα δικά μας: αν ο πόλεμος στην Ουκρανία παραταθεί επ’ αόριστον και ο Ερντογάν κάνει κάποια επιθετική κίνηση κατά της Ελλάδας τότε αποσταθεροποιείται όλη η περιοχή από την Ουκρανία ως τον Περσικό κόλπο, όπως σημειώσαμε και παραπάνω.

Αντέχει η Δύση μία τόσο εκτεταμένη αποσταθεροποίηση;

Σ’ αυτό το κλίμα ο Κυριάκος Μητσοτάκης δήλωσε από τη Νέα Υόρκη πως η Ελλάδα δεν θα ανεχθεί μπούλινγκ από κανέναν. Μπούλινγκ η Ελλάδα δέχεται καθημερινά και η κυβέρνησή επέλεξε την σιωπή.

Ίσως σωστά. Διότι δεν είναι δυνατόν να φθάσουμε σε πεζοδρομιακού τύπου αντιπαράθεση με την Τουρκία. Το πρόβλημα βρίσκεται αλλού. Από πού παίρνει τη δύναμη η Τουρκία και προβαίνει σε αυτό το καθημερινό μπούλινγκ; Γιατί δεν μας σέβεται ως χώρα και ως λαό; Η απάντηση είναι εύκολη. Διότι δείξαμε ότι την φοβόμαστε.

Καλώς δεν αντιπαρατίθεται, καθημερινά, η κυβέρνηση σε επίπεδο δημοσίων δηλώσεων με την Τουρκία. Κακώς δεν θέτει το ζήτημα σε διεθνή όργανα. Ακόμη και στο ΝΑΤΟ. Και, ίσως, κάποια στιγμή θα είναι αναγκαίο να συμπεριφερθεί όπως πρέπει στην παραβίαση της ελληνικής κυριαρχίας από κάποιο τουρκικό drone.

Τότε θα δούμε αν ο Ερντογάν συνεχίσει να προκαλεί.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 25.09.2022