ΑΠΟΨΕΙΣ

Πολλοί είδαν θετικά την παραίτηση Ζάεφ. Ελπίζουν πως η αντιπολίτευση θα θέσει θέμα αναθεώρησης της Συμφωνίας των Πρεσπών και αυτό θα αποτελέσει μια καλή αφορμή για να ακυρωθεί η Συμφωνία.

Εν πρώτοις, δεν έχουν άδικο. Η αντιπολίτευση του VMRO στα Σκόπια έχει υποσχεθεί ότι αν αναλάβει την κυβέρνηση θα επιδιώξει ακύρωση της Συμφωνίας. Στα Σκόπια υπάρχει ένας εθνικιστικός πυρετός σε σχέση με την ονομασία. Υποτίθεται ότι έκαναν πίσω (από τα 100 πήραν τα 99 και δεν έμειναν ικανοποιημένοι) ευελπιστώντας πως η Ευρωπαϊκή Ένωση θα τους εντάξει στους κόλπους της και έτσι θα περάσουν στη Γη της Επαγγελίας. Μόλις διαπίστωσαν πως η πορεία είναι δύσκολη και ακανθώδης, εγκατέλειψαν τον Ζάεφ και την ομάδα που τον στήριζε στην ευρωπαϊκή του πορεία και υποστήριξαν την εθνικιστική αντιπολίτευση του VMRO με τις πολλές ιστορικές αμαρτίες και την εμμονή της σε έναν απόλυτο και ακραίο εθνικισμό. Για την Ελλάδα αν το VMRO παρέμενε στην εξουσία πριν υπογραφεί η Συμφωνία των Πρεσπών, θα ήταν καλό. Η εμμονή της ηγεσίας του στον εθνικισμό δεν θα του επέτρεπε ούτε την στοιχειώδη αποδοχή μιας σύνθετης ονομασίας και θα απεφεύγετο μια αρνητική εξέλιξη. Να αναγνωρίσει, δηλαδή, η Ελλάδα μακεδονική ταυτότητα, μακεδονική γλώσσα και μακεδονική εθνότητα. Η Συμφωνία υπεγράφη, το κακό έγινε και, τώρα, αυτός που θα αναλάβει την πρωτοβουλία της αναθεώρησης θα υποστεί και τις συνέπειες.

Η Αθήνα δεν φαίνεται να θελήσει αναθεώρηση. Μπορούν, όσοι ελπίζουν στην ακύρωσή της να βασίζονται στα Σκόπια; Η εκτίμησή μου είναι όχι. Η αντίδραση της σκοπιανής κοινωνίας, όπως εκδηλώθηκε με την εγκατάλειψη του Ζάεφ στις εκλογές της προηγούμενης Κυριακής, έχει να κάνει με την εκδήλωση δυσαρέσκειας για την πολιτική της Ευρώπης. Μια κυβέρνηση VMRO δεν θα τολμήσει να έρθει σε αντίθεση με την ΕΕ και τις ΗΠΑ.

Αν, λοιπόν, το VMRO δεν αναλάβει την πρωτοβουλία για την αναθεώρηση της Συμφωνίας, τότε η παραίτηση Ζάεφ είναι αρνητική εξέλιξη για την Ελλάδα.

Τα Σκόπια δεν είναι μια απλή περίπτωση. Στη σύνθεση και την ιστορία τους υπεισέρχονται όλα τα βαλκανικά κράτη και στον γεωγραφικό τους χώρο αντιπαρατάχθηκαν Έλληνες, Βούλγαροι και Σέρβοι.

1. Τα Σκόπια είναι διαιρεμένα σε τρεις μεγάλες ομάδες: τους φιλοβούλγαρους, τους φιλοσέρβους και τους καθαρά «Μακεδόνες». Σε πολλά εισαγωγικά. Η σερβική κυριάρχησε λόγω Τίτο. Η φιλοβουλγαρική διαιρέθηκε στους «Μακεδόνες» και τους φιλοβούλγαρους.

2. Ο πυρήνας του «Μακεδονισμού» ήταν το VMRO. Το οποίο, στην πορεία, διαιρέθηκε στη βουλγαρική και στη «μακεδονική» εκδοχή του. Η σύγκρουση των δύο ήταν σφοδρή. Και σήμερα και στα Σκόπια και στη Βουλγαρία υπάρχουν και οι δύο τάσεις οι οποίες βρίσκονται σε αντιπαράθεση.

Στη Βουλγαρία ο «μακεδονισμός» αναπτύσσεται γύρω από το μοναστήρι του Ρόζεν, λίγο έξω από το Μελένικο, όπου είναι και ο τάφος του Σαντάνσκι, ήρωά τους τον οποίο διεκδικούν αμφότεροι. Μπορεί να υπάρχει αυτή η διάσταση αλλά και οι δύο τάσεις στα Σκόπια κινούνται γύρω από το VMRO.

3. Οι επιρροές Βουλγαρίας και Σερβίας στον Ζάεφ, ο οποίος έχει έναν δυτικό προσανατολισμό είναι οι λιγότερο δυνατές από όλο το πολιτικό απαράτ της γειτονικής χώρας.

Αν αντί του Ζάεφ έχουμε το VMRO όσο και αν υφίστανται διαφορές μεταξύ «μακεδονιστών» και φιλοβούλγαρων, μια σαφής κλίση προς την Σόφια θα την έχει. Και όποιος νομίζει πως ιστορικές διαφορές σαν και αυτές που χώρισαν την Ελλάδα από τη Βουλγαρία έχουν ξεπεραστεί, λόγω Ευρωπαϊκής Ένωσης, κάνει λάθος. Καλύφθηκαν από στάχτη αλλά η φωτιά σιγοκαίει. Πρέπει να είναι κανείς αφελής να νομίζει πως δεν υπάρχουν βλέψεις.

Ας μην παίρνουμε, λοιπόν, επιπόλαια εξελίξεις στην περιοχή μας που ανατρέπουν ισορροπίες εις βάρος μας. Έστω και αν δεν φαίνονται.

4. Υπάρχουν δύο, ακόμη, παράγοντες που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τις εξελίξεις. Ο ένας είναι η Ρωσία. Σίγουρα δεν εγκατέλειψε το ενδιαφέρον της για την περιοχή επειδή έχασε έναν γύρο.

Ο άλλος είναι η Τουρκία. Θα μπορούσε να κάνει «άνοιγμα» στα Σκόπια για οικονομική υποστήριξη. Αυτήν την υποστήριξη έχουν ανάγκη, όχι ζητήματα ασφαλείας, τώρα που είναι μέλη του ΝΑΤΟ. Αλλά η Τουρκία αυτήν την στιγμή είναι δύσκολο να μπορέσει να ανταποκριθεί οικονομικά.

5. Η Ευρωπαϊκή Ένωση χρησιμοποίησε τον Ζάεφ αλλά δεν του έδωσε τίποτε ουσιαστικό για να μπορέσει να το δείξει στο λαό του. Ούτε προοπτική ένταξης ούτε οικονομική ανάσα σε μια δύσκολη καθημερινότητα για τον γειτονικό λαό. Παρέχει, όμως, κάποια χρήματα και προγράμματα τα οποία σίγουρα είναι περισσότερα από αυτά που θα μπορούσε να παράσχει η Τουρκία. Δεν υπάρχει λόγος να προτιμήσουν την Τουρκία αντί της ΕΕ. Αλλά το VMRO είναι ένα ιδεοληπτικό κόμμα και κανείς δεν γνωρίζει τι θα κάνει αν ελέγξει την εξουσία.

6. Η Ελλάδα, δυστυχώς, είναι απούσα από τις εξελίξεις και διότι αδυνατεί οικονομικά αλλά, κυρίως, διότι δεν έχει πολιτική. Στην Ελλάδα κυβερνούν πάντα οι παρέες (χθες είχαμε την παρέα Τσίπρα, σήμερα έχουμε την παρέα Μητσοτάκη) και δεν υπάρχουν πολιτικές, για τα βαλκάνια, διαμορφωμένες σε κρατικό επίπεδο και με προοπτική.

7. Υπάρχει, βεβαίως, και ο αλβανικός παράγων αλλά θα χρειαζόταν μια άλλη ανάλυση.

8. Μετά από αυτά, τι λέτε, υπάρχει κάποιος καλύτερος του Ζάεφ; Ή, το μη χείρον, βέλτιστο;

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 7 Νοεμβρίου 2021