ΑΠΟΨΕΙΣ

Είναι ο κορονοϊός που συσσώρευσε έλλειμμα ανάσας στους κατοίκους της Θεσσαλονίκης, είναι τα κλειστά καταστήματα που οδηγούν μικρούς και μεγάλους στη σπάνια παραλία της πόλης μας, είναι η αλλαγή συνηθειών που έστρεψε την προσοχή μας σε όσα υπάρχουν δίπλα μας και συχνά απαξιώνουμε, το σίγουρο είναι ότι η έννοια του δημόσιου χώρου έχει αλλάξει. Όποιος περπάτησε ή πέρασε με αυτοκίνητο παράλληλα με την παραλία από το λιμάνι μέχρι το Ποσειδώνιο και στη συνέχεια από τη Σοφούλη μέχρι τη Νέα Κρήνη, τις πρώτες μέρες της άνοιξης, κατάλαβε πως όποιες και εάν είναι οι προθέσεις της κυβέρνησης, του ΤΑΙΠΕΔ ή της αυτοδιοίκησης, οι πολίτες κερδίζουν αυτό που τους ανήκει. Τον δημόσιο χώρο. Φροντισμένο ή αφρόντιστο, τον χαίρονται ορίζοντας μία καινούργια σχέση με τον τόπο τους. Η ίδια δε η διαδρομή που αυθόρμητα ακολουθούν, δείχνει τη σημασία της ενιαίας αντιμετώπισης των επιμέρους κατακερματισμένων εκτάσεων. Τι σημασία έχει εάν το Παλατάκι ανήκει στο Υπουργείο ή στο ΤΑΙΠΕΔ, αν η πλαζ δόθηκε με χρησιδάνειο στον δήμο, αν το Κόδρα έχει μεικτές ιδιοκτησίες;

Έβλεπα μικρούς και μεγάλους να ολοκληρώνουν τη βόλτα τους στην παραλιακή της Καλαμαριάς του ενός κρασπέδου, να διασχίζουν τον αφύλακτο δρόμο και μέσα από ένα άνοιγμα του συρματοπλέγματος να περνούν στο πρώην στρατόπεδο για να απολαύσουν μία ακόμα διαδρομή και να χαρούν την άνοιξη που δεν έχει ιδιοκτήτη, στο πρασινισμένο και ανθισμένο χώμα του. Μόλις το Κόδρα καθαρίστηκε στοιχειωδώς, ήρθαν οι άνθρωποι.

Σε μια πόλη που ταξινομείται κάπου στο τέλος των ευρωπαϊκών δεδομένων σε πράσινο ανά κάτοικο, που τιμωρείται με πρόστιμα για τη ρύπανση της ατμόσφαιράς της, που πέρασαν δεκαετίες για να γίνει συνείδηση ότι πρέπει να γυρίσει το πρόσωπό της στη θάλασσα, δεν χρειάζεται να παρέλθουν και άλλες γενιές άκαρπων αντιπαραθέσεων σχετικά με τη σημασία του δημόσιου χώρου. Άλλωστε, δεν έχω ακούσει κάποιον, από οποιοδήποτε κόμμα να ισχυρίζεται ότι χρειαζόμαστε επενδυτικά σχέδια ιδιωτικής εκμετάλλευσης εις βάρος της απρόσκοπτης προσπέλασης των κατοίκων, συνταγματικά κατοχυρωμένου δικαιώματος. Θα μου πείτε υπάρχουν δεύτερες διαθέσεις, κρυπτόμενες επιδιώξεις, αντίκρουση συμφερόντων και σχεδιασμοί πονηροί. Ναι, υπάρχουν.

Αλλά, μήπως ήρθε επιτέλους ο καιρός να μιλήσουμε με ανοιχτά χαρτιά; Είναι σίγουρο ότι θα βγούμε όλοι κερδισμένοι. Άλλωστε, κανείς δεν επιζητεί την καταπάτηση ιδιωτικών εκτάσεων. Που και αυτό είναι θεμιτό, μέσω απαλλοτριώσεων, όταν ένας χώρος αποκτά μεγαλύτερη δημόσια σημασία από το, επίσης κατοχυρωμένο, δικαίωμα στην ιδιοκτησία. Οι πολίτες σε μεγάλο ποσοστό και ιδιαιτέρως οι νέοι αυτοοργανώνονται σε ομάδες και, χωρίς μεγαλοστομίες, καθαρίζουν τον δημόσιο χώρο, υποκαθιστώντας τις Αρχές που είναι υπεύθυνες και χρηματοδοτούνται με τον ένα ή τον άλλο τρόπο γι’ αυτό. Μια στοιχειωδώς σκεπτόμενη συνεργατικά αυτοδιοίκηση θα αξιοποιούσε τη διάθεση και το μεράκι αυτών των ανθρώπων, διαπαιδαγωγώντας ταυτοχρόνως τους υπολοίπους με απλό, βιωματικό και δωρεάν τρόπο στο σεβασμό του δημοσίου. Τι νόημα έχει να αυτομαστιγωνόμαστε ως ένας λαός που δε σέβεται το περιβάλλον, όταν οι δημόσιοι φορείς, όποιοι και εάν είναι, δεν συγκινούνται από τη βρωμιά επάνω σε αρχαιότητες, σε μοναδικές ακτογραμμές, σε καταρρέοντα κτίρια, υποτίθεται διατηρητέα;

Η σχέση μας με τον δημόσιο χώρο επιτέλους φαίνεται να αλλάζει και όσο γρηγορότερα το αντιληφθούν όσοι καλοπληρώνονται για να αποφασίζουν περί του «δημοσίου συμφέροντος», τόσο το καλύτερο για όλους. Αν δεν έχουν ιδέες, δεν έχουν παρά να οργανώσουν μια εποικοδομητική δημόσια διαβούλευση.

ΝΤΡΟΠΗ!

Παλεύω με τον εαυτό μου να αποφύγω να σχολιάσω την υπόθεση Φουρθιώτη. Έχουν ήδη ειπωθεί πολλά από το συντριπτικό τμήμα των πολιτών που έβαζαν στοίχημα ότι επρόκειτο για τρολιά. Ανατριχιάζω και μόνο που χρησιμοποιώ σε κείμενό μου το όνομα και τις χάρες του. Αλλά, το θέμα είναι σοβαρό. Και απίστευτο. Είμαι σε θέση να γνωρίζω πόσο δύσκολο, και ορθώς, είναι να δοθεί φύλαξη, αστυνομικός και πολύ περισσότερο, μόνιμη προστασία. Πόσο μεγάλη πρέπει να αποδειχθεί η απειλή για να κινητοποιηθούν δυνάμεις, απαραίτητες σε άλλες υπηρεσίες. Δεκάδες επιχειρήσεις με γκαζάκια σε σημεία που απειλήθηκαν ζωές, πολλά από αυτά σε γραφεία πολιτικών, πέρασαν ως υποθέσεις που δεν διερευνήθηκαν ουσιαστικά ποτέ. Και βέβαια γνωρίζω ότι διατίθεται προστασία σε αρκετούς που μάλλον θα έπρεπε και θα μπορούσαν, εφόσον το έχουν ανάγκη, να πληρώσουν ιδιωτική φύλαξη. Άλλωστε, η συντριπτική πλειοψηφία αυτών είναι υπέρ της «ιδιωτικής πρωτοβουλίας».

Αλλά, στον συγκεκριμένο κύριο;;

Πέρα από το πρόβλημα αισθητικής, υπάρχει ζήτημα Δημοκρατίας. Δεν υπάρχει αξιωματικός που αποφασίζει να μετακινήσει δώδεκα (!) αστυνομικούς και οχήματα, χωρίς ειδική και εξαιρετική εντολή. Άνωθεν! Κάποιος πρέπει να απαντήσει. Άνωθεν! Όπως και να το σκεφθείς, όποιους συλλογισμούς και εάν κάνεις, υπάρχει πολύ μεγάλο ερωτηματικό. Ποιες είναι οι σχέσεις του, με ποιες εξουσίες και κυρίως, ποιους κανόνες λειτουργίας έχουν τα υπουργεία για τη διάταξη του ανθρώπινου δυναμικού της δημόσιας διοίκησης. Που κουνάει συχνά το δάχτυλο στον κάθε ταλαιπωρημένο πολίτη. Έχω έναν έντονο πειρασμό να συσχετίσω το θέμα με την υπόθεση Λιγνάδη. Και τα δύο αφορούν σε εντυπωσιακές και ακαθόριστες σχέσεις με πολύ υψηλά αποφασίζοντες για τα δημόσια πράγματα. Και στα δύο, παρά τις διαφορές τους, ορθώνεται μια ερώτηση που αφορά στην ουσία της διαφάνειας στην πολιτική. Στην περίπτωση του Εθνικού Θεάτρου, για να οριστεί ο κ. Λιγνάδης που «δεν τον γνώριζε κανείς», καταργήθηκε η διαδικασία της δημόσιας προκήρυξης. Στην άλλη περίπτωση, οι υπουργοί κάνουν συνεχώς κάποιο λάθος στην αντιμετώπισή του. Άλλος υπουργός επιχειρεί να τον χρηματοδοτήσει κατά λάθος, άλλος του διαθέτει πρωθυπουργική φύλαξη. Μάλλον, πάλι κατά λάθος. Πολλά λάθη αρχίζουν και σωρεύονται σε υποθέσεις που προκαλούν τη δημόσια λογική και τη φιλελεύθερη αντίληψη της διαφάνειας στην πολιτική.

Θα απαντήσει κάποιος; Άνωθεν;

* Δημοσιεύτηκε στη "ΜτΚ" στις 04.04.2021