H δολοφονία του Δημήτρη Ψαρρού
Στις 17 Απριλίου 1944 δολοφονήθηκε από τον Θύμιο Ζούλα που ήταν υψηλόβαθμο στέλεχος του ΚΚΕ, ο Δημήτρης Ψαρρός ηγέτης του 5/42 συντάγματος, αιχμάλωτος ων. Μαζί του και 150 περίπου αξιωματικοί και άνδρες του συντάγματος του. Ήταν μία δολοφονία που προκάλεσε τελικά μεγάλη πολιτική ζημία στην Αριστερά, καθώς το θύμα ήταν απότακτος του κινήματος του 1935, το 1941 είχε συνεργαστεί με στελέχη του Μακεδονικού Γραφείου του ΚΚΕ για τη συγκρότηση της αντιστασιακής οργάνωσης με το όνομα «Ελευθερία» και το πολιτικό πρόγραμμα της ΕΚΚΑ, του πολιτικού βραχίονα του 5/42, ελάχιστα διέφερε από αυτό του ΕΑΜ και σε αρκετά σημεία του πρόβαλε θέσεις πιο προωθημένες. Γιατί λοιπόν τον δολοφόνησαν δεμένο όντας; Γιατί ο ΕΛΑΣ διέλυσε για τρίτη φορά την αντιστασιακή οργάνωση του Ψαρρού; Τις δύο πρώτες φορές η ηγεσία του ΚΚΕ ζήτησε από τον συνταγματάρχη Δ. Ψαρρό να ενταχθεί στον ΕΛΑΣ ή να προχωρήσει στην αυτοδιάλυση της οργάνωσης του, διαφορετικά θα μιλούσαν τα όπλα. Ο Σιάντος, γραμματέας του ΚΚΕ, είχε στείλει μήνυμα στο αρχηγείο του ΕΛΑΣ πως «εφ’ όσον κυριαρχούμε, όπου κυριαρχούμε, δεν θα επιτρέψωμε συγκρότηση και δράση έξω από τον ΕΛΑΣ». Μάλιστα είχε χαρακτηρίσει ως «αγκάθι» την παρουσία του Ψαρρού στη Ρούμελη. Ας σημειωθεί πως ο Ψαρρός ήταν αγαπητός στους χωρικούς γιατί δεν τους επέβαλε φορολογία ούτε προέβαινε σε βιαιοπραγίες και εκτελέσεις, όπως έπραττε ο ΕΛΑΣ. Το τελεσίγραφο στον Δ. Ψαρρό ήταν : «Είτε να τα μαζέψεις και να φύγεις από τη Ρούμελη είτε θα αντιμετωπίσεις τη βίαιη διάλυση του συντάγματος σου». Ο Δ. Ψαρρός στις 13 Μαΐου 1943 κάλεσε σε σύσκεψη όλους τους αξιωματικούς του και τους δήλωσε πως διαλύεται το 5/42 «για να μην χυθεί αίμα ελληνικό».
Το 5/42 σύνταγμα ανασυγκροτήθηκε, αλλά και πάλι ο ΕΛΑΣ, στις 22-23 Ιουνίου 1943, με την απειλή άσκησης βίας, το οδήγησε σε νέα διάλυση. Πέραν της ηγεμονικής αντίληψης του ΚΚΕ και την τάση για μονοπώληση της Αντίστασης, σημαντικό ρόλο έπαιξε στη διάλυση του 5/42 η γεωστρατηγική θέση της Ρούμελης που ένωνε την κεντρική με την νότια Ελλάδα. Αυτήν την περιοχή ήθελε να την ελέγχει αποκλειστικά ο ΕΛΑΣ.
Η τρίτη διάλυση του 5/42 συντάγματος, τον Απρίλιο του 1944, ήταν οριστική και αιματηρή. Η αφορμή ήταν επεισόδια που συνέβησαν μεταξύ ανδρών του συντάγματος και Ελασιτών που κατέληξαν στον θάνατο ενός στελέχους του ΚΚΕ. Η πραγματική αιτία ήταν η διάχυτη φήμη πως ο τόπος απόβασης των συμμαχικών δυνάμεων δεν θα ήταν στη βόρεια Γαλλία, αλλά στη δυτική Ελλάδα για να περικυκλωθούν τα γερμανικά στρατεύματα στο ανατολικό μέτωπο και να απελευθερωθούν τα κράτη της Κεντρικής Ευρώπης από τα αμερικανοβρετανικά στρατεύματα. Σε αυτήν την περιοχή δεν ήθελε το ΚΚΕ να υπάρχει άλλη αντιστασιακή οργάνωση.
Στις 17 Απριλίου 1944, μετά από σκληρή μάχη με υπέρτερες δυνάμεις του ΕΛΑΣ, ένα τμήμα του 5/42 διέφυγε προς τα νοτιοδυτικά και διασώθηκε, αλλά ο κυριότερος όγκος του αιχμαλωτίστηκε. Η τύχη των αιχμαλώτων και του ίδιου του Ψαρρού είναι γνωστή. Ο Θύμιος Ζούλα σε μεταγενέστερη έκθεση του προς το Π.Γ του ΚΚΕ στην υπερορία, άφησε να φανεί πως εκτελούσε διαταγή του Σιάντου.
Πάντως η δολοφονία του Ψαρρού βάρυνε και το κλίμα στη συνδιάσκεψη του Λιβάνου που διεξήχθη μετά από ένα μήνα και αποτέλεσε ένα από τα μελανά σημεία στην ιστορία του ΚΚΕ.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 17.04.2022
