ΑΠΟΨΕΙΣ

Μόλις χθες, Σάββατο, ο Σύλλογος Αποφοίτων Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και ο Σύνδεσμος Εκδοτών Βορείου Ελλάδος είχαν την ιδέα να θυμηθούν στην παραλία της πόλης το Woodstock.

Πενήντα χρόνια πριν, η Ελλάδα περνούσε το δεύτερο χρόνο της επτάχρονης δικτατορίας και είχε αποκοπεί από τον έξω κόσμο. Δεν έφτανε ούτε ο απόηχος του Woodstock ούτε και η εξέγερση του Μάη, έναν χρόνο νωρίτερα. Γεγονότα, στο εξωτερικό, συνδεδεμένα το ένα με το άλλο.

Τομή στην ιστορική εξέλιξη

Όπως θα γράψει ο Καστοριάδης, η «ιδεολογική» ατμόσφαιρα του Μάη όπως και των περισσοτέρων κινημάτων της δεκαετίας του ’60 ήταν ένα μείγμα «παραδοσιακών επαναστατικών» ιδεών από τη μια και από την άλλη κριτικών τοποθετήσεων απέναντι στις παραδοσιακές μορφές και στο περιεχόμενο του «εργατικού» ή του «σοσιαλιστικού» κινήματος.

Μέσα στο κίνημα του Μάη και μέσω του κινήματος του Μάη συντελέστηκε εκ νέου μια καταπληκτική κοινωνικοποίηση, έστω και αν αποδείχτηκε παροδική.

Ο Μάης και οι τάσεις που παρήγαγε αποτέλεσαν τομή στην ιστορική εξέλιξη. Ήταν ένα φαινόμενο που οι πρωταγωνιστές του και αργότερα οι μελετητές του το ερμήνευσαν διαφορετικά. Από εκεί ξεπήδησαν οι διάφορες τροτσκιστικές ή μαοϊκές τάσεις, τα διάφορα κοινωνικά κινήματα, ακόμη και το φαινόμενο της τρομοκρατίας αλλά και από εκεί αναδύθηκε ο σύγχρονος ατομικισμός. Δεν είναι τυχαία η πολιτική εξέλιξη ορισμένων εκ των πρωταγωνιστών του.

Η Ελλάδα έζησε αυτού του είδους την τομή καθυστερημένα, λόγω της δικτατορίας. Τη βίωσε και παραμορφωμένα, και λόγω χρονικής απόστασης και λόγω γεωγραφικής απόστασης αλλά και λόγω νοοτροπίας. Ωστόσο, φαινόμενα και τάσεις τύπου Μάη παρήχθησαν.

Μεσουράνησαν και, τώρα, αφού δοκιμάστηκαν στη διαχείριση της εξουσίας, κατέρρευσαν παταγωδώς. Απέτυχαν. Διακήρυξαν την αμφισβήτηση της εξουσίας και την αναπαρήγαγαν στην πιο ακραία της μορφή. Αποτέλεσαν τα χειρότερα στελέχη μιας εξουσίας που ταλάνισε τη χώρα τα τελευταία χρόνια. Τίποτα από θεωρία σε πράξη. όλα για την εξουσία και τα οφέλη που παράγει: χρήμα, δόξα, έντονη δραστηριότητα του DNA να αναπαραχθεί.

Γενικά περνά κρίση το αριστερό αφήγημα, διότι ο κόσμος έχει πια εμπειρία της εξουσιαστικής παρουσίας του. Αυτό που γνώριζαν οι γειτονικοί λαοί και δεν τους καταλαβαίναμε, το βιώσαμε σε ήπια, ευτυχώς, μορφή.

Η Ελλάδα γυρνά σελίδα από ορισμένες μεταπολιτευτικές φαντασιώσεις με οδυνηρό τρόπο. Και σε μια χρονική στιγμή που όλα τριγύρω είναι ρευστά. Ανατολικά η αναθεωρητική Τουρκία διεκδικεί να αναπαράγει φαινόμενα καταδικασμένα από την ιστορία και βόρεια οι βαλκανικοί λαοί αδυνατούν να γυρίσουν σελίδα από το κομμουνιστικό και, ορισμένες φορές, το οθωμανικό παρελθόν τους.

Το τρίγωνο ΗΠΑ - Ρωσία - Κίνα

Βρίσκεται σε εξέλιξη μια αναδιάταξη της ισορροπίας δυνάμεων στο τρίγωνο ΗΠΑ - Ρωσία - Κίνα με αβέβαιο αποτέλεσμα. Πάντως, εκείνη που εισέρχεται δυναμικά στο προσκήνιο είναι η Κίνα και αξίζει να δούμε τι έγραψε πρόσφατα ο διακεκριμένος αμερικανός αναλυτής Ρόμπερτ Κάπλαν, υποδεικνύοντας στους ομοεθνείς του να προετοιμάζονται για την έλευση όχι των Κινέζων αλλά της κινεζικής αυτοκρατορίας.

Προσέξτε τον Κάπλαν:

«Η Κίνα δεν είναι η πρόκληση που αντιμετωπίζουμε: μάλλον, η πρόκληση είναι η νέα κινεζική αυτοκρατορία.

Πρόκειται για μια αυτοκρατορία που εκτείνεται από το λίκνο του εθνοτικού πυρήνα των Χαν, δυτικά, κατά μήκος της μουσουλμανικής Κίνας και της Κεντρικής Ασίας προς το Ιράν. Και από τη θάλασσα της Νότιας Κίνας, διά του Ινδικού Ωκεανού, μέχρι το κανάλι του Σουέζ, στην Ανατολική Μεσόγειο και στην Αδριατική θάλασσα.

Πρόκειται για μια αυτοκρατορία που βασίζεται σε δρόμους, σιδηρόδρομους, αγωγούς ενέργειας και λιμάνια εμπορευματοκιβωτίων, των οποίων οι διαδρομές στην ξηρά αντανακλούν εκείνες των δυναστειών των Τανκ και Γιουάν των Μέσων Χρόνων και από τη θάλασσα αντηχούν τη δυναστεία των Μινγκ του ύστερου Μεσαίωνα και της νεότερης εποχής.

Επειδή η Κίνα βρίσκεται στη διαδικασία κατασκευής του μεγαλύτερου στόλου στην ιστορία, η καρδιά αυτής της νέας αυτοκρατορίας θα είναι ο Ινδικός Ωκεανός, ο οποίος είναι ο παγκόσμιος ενεργειακός διακρατικός τομέας, που συνδέει τα πεδία υδρογονανθράκων της Μέσης Ανατολής με τα αστικά κέντρα της μεσαίας τάξης της Ανατολικής Ασίας.

Πριν από μια δεκαετία πέρασα πολλά χρόνια επισκεπτόμενος αυτά τα κινεζικά λιμάνια, σε μια εποχή που λίγοι στη Δύση έδιναν προσοχή.

Ταξίδευσα στο Γκουαντάρ, στη ζοφερή έρημο του Βαλουχιστάν, τεχνικά μέρος του Πακιστάν αλλά κοντά στον Περσικό Κόλπο. Εκεί είδα ένα υπερσύγχρονο λιμενικό συγκρότημα που ανέβαινε πάνω από ένα παραδοσιακό χωριό. (Οι Κινέζοι σχεδιάζουν τώρα μια ναυτική βάση στην κοντινή Jawani, η οποία θα τους επέτρεπε να ξεπεράσουν τα στενά του Hormuz.)

Στην Αμπαντότα, στη Σρι Λάνκα, είδαμε εκατοντάδες κινέζους εργάτες να κινούνται κυριολεκτικά μετακινώντας την ακτή εσωτερικά καθώς φορτηγά μεταφέρουν το έδαφος μακριά.

Ενώ οι γέφυρες και οι σιδηρόδρομοι της Αμερικής εξασθενούν, είναι μια σπουδαία στιγμή στην ιστορία να είσαι ένας κινέζος πολιτικός μηχανικός. Η Κίνα προχώρησε στην οικοδόμηση αυτών των λιμένων, στην κατοχή άλλων και στη συνέχεια στη διαχείρισή τους. Όλα αυτά αποτελούν μέρος μιας διαδικασίας, που θυμίζει τις πρώτες ημέρες των βρετανικών και ολλανδικών εταιρειών της Ανατολικής Ινδίας στα ίδια ύδατα».

Ο κόσμος αλλάζει, αλλά στα Βαλκάνια ομφαλοσκοπούμε.