ΑΠΟΨΕΙΣ

Κυριακή εκλέγεται νέα κυβέρνηση στην Ελλάδα, με τις δημοσκοπήσεις να επιμένουν πως θα έχουμε κυβερνητική αλλαγή. Πολλοί αναρωτιούνται αν η Τουρκία μπορεί να εκμεταλλευτεί την αναγκαστική περίοδο προσαρμογής της νέας κυβέρνησης και να δημιουργήσει νέες καταστάσεις αμφισβήτησης περιοχών ελληνικών συμφερόντων. Κυρίως, η ανησυχία εστιάζεται στο Καστελλόριζο.

Υπάρχουν αρκετοί λόγοι που δεν συνηγορούν στην επιτυχία της τουρκικής σκοπιμότητας:

- Πρώτον, ο ελληνικός κρατικός μηχανισμός είναι προετοιμασμένος για ένα τέτοιο ενδεχόμενο, σε αντίθεση με τα Ίμια, οπότε κατελήφθη εξαπίνης.

- Δεύτερον, υπάρχει η σχετική πείρα αντιμετώπισης ανάλογων καταστάσεων. Και σε πρόσφατη προσπάθεια της Τουρκίας απεδείχθη αποτελεσματική.

- Τρίτον, αυτήν την περίοδο οι διεθνείς σχέσεις της Τουρκίας δεν είναι καθόλου καλές. Κυρίως, οι σχέσεις της με τις ΗΠΑ και την Ε.Ε.

-Τέταρτον, η οικονομία της γειτονικής χώρας είναι προβληματική, για να μπει σε στρατιωτικές περιπέτειες με την Ελλάδα.

Μάλλον, οι κινήσεις της Άγκυρας θα εξελιχθούν λίγο πολύ όπως έχουν γίνει γνωστές, χωρίς να απειλούν, προς το παρόν, εμπράκτως ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα. Αυτό δεν σημαίνει πως στο μέλλον, αν η Ελλάδα δεν αυξήσει την αποτρεπτική της δύναμη, η Τουρκία δεν μπορεί να γίνει απειλητική.

Το καθεστώς Ερντογάν δημιουργεί, όμως, ήδη, προβλήματα στην Κυπριακή Δημοκρατία, στα οποία η Ελλάδα πρέπει να βοηθήσει. Περιμένουμε από τη νέα κυβέρνηση αποφασιστικότερες και αποτελεσματικότερες ιδέες στο κυπριακό.

Ποιες θα είναι οι προκλήσεις εξωτερικής πολιτικής της νέας κυβέρνησης;

ΟΙ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ: Πέραν των παραδοσιακών συμμαχιών, οι δύο τριμερείς αποδείχθηκαν ενδιαφέρουσες και θα πρέπει να συνεχιστούν. Αν είναι δυνατόν, όμως, να περιλάβουν πιο σαφή χαρακτηριστικά αμυντικής συνεργασίας. Οι τριμερείς και, κυρίως, η συνεργασία με την Κύπρο και το Ισραήλ δεν πρέπει να επηρεάσουν την πάγια ελληνική θέση για τη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους.

Θα πρέπει, επίσης, να εξεταστεί η πιθανότητα συνεννόησης με την Αίγυπτο για την ανακήρυξη, και οριοθέτηση, Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) χωρίς το Κάιρο να αμφισβητεί την πλήρη επήρεια της Στρογγύλης στις θαλάσσιες ζώνες. Το ίδιο και με τη Λιβύη, η οποία αμφισβητεί την επήρεια της Γαύδου και προτείνει τη μέθοδο της επιείκειας αντί της μέσης γραμμής (Κόλπος Σύρτης). Η Τουρκία καραδοκεί να δημιουργήσει νέες καταστάσεις, προτείνοντας στη Λιβύη την οριοθέτηση ΑΟΖ χωρίς οι δύο χώρες να έχουν θαλάσσια σύνορα. Απλώς, η Άγκυρα αμφισβητεί ότι νησιά, όπως η Κρήτη, η Ρόδος και η Κάρπαθος έχουν ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα.

ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΕΣ: Η νέα κυβέρνηση θα πρέπει, επίσης, να συνεχίσει τις προσπάθειες αναζήτησης και εκμετάλλευσης ενεργειακών πηγών, όπως π.χ. έγινε με την παραχώρηση δικαιωμάτων έρευνας νοτιοδυτικά της Κρήτης. Η Ελλάδα γίνεται ενεργειακός κόμβος με την υποστήριξη των ΗΠΑ και της Ε.Ε., και αυτό είναι μια ευκαιρία που πρέπει να αξιοποιηθεί.

ΜΕΙΟΝΟΤΙΚΟ: Στη Θράκη η Τουρκία, μεθοδικά, κλιμακώνει τις κινήσεις της, για να δημιουργήσει την κατάλληλη στιγμή σοβαρό πρόβλημα. Ας μην παρασυρόμαστε από τη ρητορική στελεχών της μειονότητας ή τις κατά καιρούς καθησυχαστικές δηλώσεις της Άγκυρας. Υπάρχει σχέδιο. Πρέπει να αντιμετωπιστεί. Πέραν της αντιμετώπισης της μειονότητας ως ελλήνων πολιτών, η νέα κυβέρνηση μήπως θα πρέπει να εξετάσει την παραμονή του τουρκικού προξενείου στην Κομοτηνή;

ΣΚΟΠΙΑΝΟ: Τα Σκόπια ελίσσονται ώστε να εφαρμόσουν, κατά το δοκούν, τις πρόνοιες της κάκιστης Συμφωνίας των Πρεσπών. Πρόκειται για μια αποτυχία της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, τις παρενέργειες της οποίας, ακόμη, δεν αντιμετωπίσαμε. Η αλήθεια είναι πως η ελληνική πλευρά βρίσκεται σε σοβαρά διλήμματα. Παρόλο που η κρατική ύπαρξη των Σκοπίων ευνοεί την Ελλάδα, η μορφή που παίρνει με τη Συμφωνία των Πρεσπών είναι προβληματική όπως προβληματική είναι και η επιβίωση του κράτους. Αν και υπάρχουν διαφορετικές απόψεις, μια αναθεώρηση της Συμφωνίας είναι, σχεδόν, αδύνατη. Ακύρωσή της θα έχει περισσότερες αρνητικές επιπτώσεις από την εφαρμογή της. Η Αθήνα έχει παγιδευτεί και απομένει στη νέα κυβέρνηση να αναζητήσει οδό διαφυγής από την παγίδα, στην οποία έριξαν τη χώρα Κοτζιάς και Τσίπρας.

ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΑΛΒΑΝΙΑ: Ο αλβανικός εθνικισμός τον οποίο αξιοποιούν όλα τα αλβανικά κόμματα συντηρείται στη βάση της αντίθεσης με την Ελλάδα. Παρόλο που η Ελλάδα ήταν που έδωσε τη δυνατότητα στο γειτονικό λαό να επιβιώσει μετά την κομμουνιστική εμπειρία, είναι εντυπωσιακό το μίσος που έχει καλλιεργηθεί στην κοινή γνώμη της γειτονικής χώρας κατά της Ελλάδας. Είναι μια πρόκληση για τη νέα κυβέρνηση η διαχείριση των σχέσεων με τα Τίρανα.

Στο τσάμικο δεν μπορούν να γίνουν υποχωρήσεις, οι θαλάσσιες ζώνες πρέπει κάποια στιγμή να διευθετηθούν, το αλβανικό κράτος πρέπει να σεβαστεί την παρουσία και τα δικαιώματα της ελληνικής μειονότητας. 

Η ευρωπαϊκή προοπτική της Αλβανίας είναι θολή, αλλά η επιθυμία της χώρας να ενταχθεί στις ευρωπαϊκές δομές θα μπορούσε να αξιοποιηθεί. Θα πρέπει, επίσης, να αναζητηθεί ένας τρόπος να διακοπεί ο ομφάλιος λώρος με τον Ερντογάν, ο οποίος υπαγορεύει πολιτική στα Τίρανα. 

Με το αζημίωτο, βέβαια. Στο Κόσοβο η πολιτική της Αθήνας δεν μπορεί να είναι η «όποια λύση». Αυτό σημαίνει απουσία βαλκανικής πολιτικής. Θα πρέπει το ελληνικό ΥΠΕΞ να διαμορφώσει πολιτική που θα συνάδει με τα ελληνικά συμφέροντα.

Αυτά είναι μερικά από τα άμεσα και συνεχιζόμενα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής που βρίσκονται, ήδη, στην ατζέντα του υπουργείου Εξωτερικών. Ας ελπίσουμε πως η νέα πολιτική ηγεσία θα έχει αποτελεσματικότερες ιδέες από την απερχόμενη. Και, κυρίως, ένα πρόγραμμα ενίσχυσης της αποτρεπτικής δύναμης των ενόπλων δυνάμεων.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 6-7 Ιουλίου 2019