ΑΠΟΨΕΙΣ

Ο τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν δείχνει μία εξαιρετική ικανότητα προσαρμογής, απαραίτητη προϋπόθεση για την επιβίωση των ειδών. Κάθε είδους. Και των όντων ως βιολογικών υπάρξεων και των ηγετών επικεφαλής κοινωνιών.

Εμφανίστηκε ως μεταρρυθμιστής, πέρασε στο στρατόπεδο των πλέον οπισθοδρομικών δυνάμεων της χώρας του και, τώρα, αναζητά τη σωτηρία στη Δύση και τις δυτικές δυνάμεις της Τουρκίας.

Πριν από λίγες ημέρες η αμερικανική δεξαμενή σκέψης Rand Corporation ολοκλήρωσε μία μελέτη για τον τουρκικό στρατό προς χρήσιν από τις αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις.

Ήταν η μελέτη προς χρήσιν των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων, είναι πίεση (μία από τις πολλές) στον Ερντογάν, δεν έχει σημασία. Σημασία έχει πως η μελέτη δεν απέκλειε το ενδεχόμενο ενός νέου πραξικοπήματος κατά του τούρκου προέδρου. Τι, ακριβώς, συμβαίνει;

1. Η δυσαρέσκεια στους κόλπους του τουρκικού στρατεύματος κατά του Ερντογάν είναι γνωστή. Βεβαίως ο Ερντογάν με τα τόσα χρόνια στην εξουσία δημιούργησε και δικό του σώμα αξιωματικών, αλλά ούτε ο «κεμαλισμός» ούτε ο «γκιουλενισμός» είναι δυνατόν να εξαλειφθούν πλήρως.

2. Η δυσαρέσκεια υπάρχει και για το κλίμα φοβίας που έχει επιβάλει ο Ερντογάν στο στρατό και για τις εκκαθαρίσεις αλλά, πιστεύω, και για τις περιπέτειες στις οποίες ωθεί τη χώρα. Οι στρατιωτικοί περισσότερο από κάθε άλλον αντιλαμβάνονται πως ο Ερντογάν απλώθηκε περισσότερο από τις αντοχές του. Αυτό θα φανεί στη Συρία και στη Λιβύη. Δύο μέτωπα από τα οποία θα εξέλθει λαβωμένος. Από το τρίτο (με την Ελλάδα) άρχισαν ήδη να δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για ελλαδικές υποχωρήσεις. Κεκαλυμμένες στη μορφή, απροκάλυπτες στην ουσία.

3. Όταν μία χώρα βρίσκεται σε συνεχείς πολεμικές αναμετρήσεις, όπως η Τουρκία, αυξάνεται ο ρόλος του στρατού και, ως ένα βαθμό αποδυναμώνεται ο ρόλος της πολιτικής εξουσίας. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο υπουργός Άμυνας Χουλουσί Ακάρ διαδραματίζει έναν τέτοιο σημαντικό ρόλο. Η αρχική εκτίμηση ήταν ότι ο Ακάρ ανήκε στους τούρκους ευρασιατιστές. Οι τελευταίες κινήσεις του δείχνουν πως είναι σε επαφή με το ΝΑΤΟ και βρίσκεται σε σύγκρουση με τους ευρασιατιστές. Όσο οι σχέσεις της Τουρκίας με τη Ρωσία πήγαιναν καλά, οι ευρασιατιστές είχαν το πάνω χέρι. Τώρα που η Τουρκία αναζητά την υποστήριξη ΝΑΤΟ και ΗΠΑ, οι ευρασιατιστές υποχωρούν και κερδίζουν πόντους οι δυτικιστές.

4. Η συγκυρία είναι κατάλληλη για τους Αμερικανούς να επαναφέρουν την Τουρκία στο δυτικό άρμα. Οι υποσχέσεις για υποστήριξη στη Συρία (με ποια μορφή άραγε), οι παράξενες κινήσεις του Ακάρ (όσοι τον παρακολουθούν, θα το έχουν διαπιστώσει), τα twitts του τούρκου ΥΠΑΜ, οι διαπιστώσεις της Rand Corporation είναι όλα στην κατεύθυνση χειραγώγησης ενός αδύναμου, πλέον, Ερντογάν.

5. Θύλακες στον τουρκικό στρατό, και ευρύτερα στην Τουρκία, για την προετοιμασία ενός πραξικοπήματος υπάρχουν. Το, τελευταίο, σύστημα Ερντογάν που βασιζόταν στους ευρασιατιστές σιγά σιγά αποδομείται.

6. Θα αντέξουν οι ευρασιατιστές; Θα συγκρουστούν και με ποια μορφή με τους δυτικιστές και τους γκιουλενιστές; Ποια θέση θα πάρει ο ίδιος ο Ερντογάν; Μήπως αρχίζουν να τελειώνουν οι ημέρες του; Βρέθηκε ο διάδοχός του; Είναι ο Ακάρ;

Είναι ερωτήματα τα οποία θα απασχολήσουν το επόμενο διάστημα την Τουρκία αλλά και την ευρύτερη περιοχή.

7. Η Τουρκία θα περάσει μία μεγάλη ρευστότητα. Η Ελλάδα θα μπορούσε να επιδιώξει την ικανοποίηση δύο θέσεών της. Επέκταση των χωρικών υδάτων και ανακήρυξη και οριοθέτηση ΑΟΖ με την Κύπρο.

Θα προβεί σε αυτές τις κινήσεις η Αθήνα;

Μάλλον όχι. Όχι, μόνο, λόγω του κυρίαρχου «φοβικού συνδρόμου», αλλά διότι δεν θα της το επιτρέψουν οι ΗΠΑ.

Τη θέση των ΗΠΑ την προσδιόρισε με άρθρο του στην αρχή της εβδομάδας που πέρασε ο καθηγητής και άριστος γνώστης του Δικαίου της Θάλασσας Θόδωρος Καρυώτης, όταν έγραψε πως οι ΗΠΑ επιθυμούν τη συνεκμετάλλευση των ενεργειακών κοιτασμάτων μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, όχι τη συνδιαχείριση. Οι δηλώσεις και οι εξελίξεις τον επιβεβαιώνουν.

Τη διαχείριση μπορεί να την αφήσουν στην Ελλάδα, ή, πιθανότερα να δημιουργήσουν μία «δημιουργική ασάφεια» περί αυτής. Αλλά εκείνο που ενδιαφέρει την Ουάσιγκτον είναι η συνεκμετάλλευση.

Πόρους από την εκμετάλλευση ζητά και η Τουρκία. Άρα θα μείνει ικανοποιημένη από τη συνεκμετάλλευση. Τουλάχιστον προς το παρόν.

Κύρος και αυτοπεποίθηση από τη δήθεν διαχείριση θέλει η Αθήνα. Οι δηλώσεις Πάιατ και ένα νέφος περί του τι ανήκει στην Ελλάδα θα της το προσφέρουν. Παράλληλα με τη διασπορά μιας φοβίας στην κοινή γνώμη για τον κίνδυνο πολέμου και την εκμετάλλευση του κυρίαρχου λόγου των αποδομιστών.

Το ερώτημα είναι αν σ’ αυτήν την επιδιωκόμενη διευθέτηση θα συμμετέχει ή όχι ο Ερντογάν. Και εδώ θα δούμε αν ο τούρκος πρόεδρος διατηρεί την προσαρμοστικότητά του.

Διότι, πιθανόν, να επιδιωχθεί και μια λύση στο κυπριακό.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 23 Φεβρουαρίου 2020