Τα ιερά τοτέμ μας
Ο Λευκός Πύργος: το σήμα κατατεθέν της σημερινής Θεσσαλονίκης στέκει αμήχανα ανάμεσα στη θάλασσα, την ΕΜΣ, τη ΛΑΦΘ, και μπόλικες πολυκατοικίες. Και γράφω αμήχανα επειδή δεν υπάρχει το παραμικρό που να συνδέει ιστορικά ή αισθητικά τούτο το εναπομείναν οθωμανικό οχυρό με το άμεσο περιβάλλον του. Τουλάχιστον στέκει ακόμη, δεδομένου ότι πριν 100 χρόνια θα είχε κατεδαφιστεί, αν είχε βρεθεί το αναγκαίο ποσό.
Φυσικά ουδείς θέτει πλέον ζήτημα κατεδάφισης του πιο αναγνωρίσιμου μνημείου της πόλης, του ιερότερου τοτέμ της. Ωστόσο, υπάρχουν κι άλλα τοτέμ, των οποίων η λατρεία άθελα υπονομεύει τη λειτουργία και τις δυναμική της «Συμπρωτεύουσας». Τρανό παράδειγμα η -λόγω υπερβολικής ευαισθησίας- διαμάχη γύρω από τις αρχαιότητες στη Βενιζέλου, και πόσο αυτή καθυστέρησε την ολοκλήρωση του Μετρό. Καθημερινά στριμωχνόμαστε στο ύψος του Ντεπώ όπου στενεύει η Όλγας, ώστε να μην πειραχτούν κάποια διατηρητέα κτίσματα εκεί. Η αυταπάτη περί βυζαντινής Θεσσαλονίκης μας εμποδίζει ν’ αποδεχτούμε το γεγονός ότι η αρχιτεκτονική της εικόνα είναι καθαρά προϊόν του ’60 και του ’70, και να την αντιμετωπίσουμε ανάλογα σε σχέση με το ιστορικό παρελθόν. Αγωνιώντας για περισσότερα δένδρα δεν τολμάμε να συζητήσουμε ξήλωμα της νησίδας στην Κ. Καραμανλή και δρομολόγηση εκεί κάποιου μέσου σταθερής τροχιάς ή ενός ποδηλατόδρομου. Ζητούμε κι άλλους πεζόδρομους δίχως ν’ αναλογιζόμαστε πόσο επιβαρύνεται το κυκλοφοριακό στους γύρω δρόμους. Επιμένουμε στο απαράβατο όριο των οκτώ ορόφων, αδιαφορώντας για τις μελλοντικές προοπτικές των Λαχανόκηπων, της Αγίας Τριάδας, του Φαλήρου και της ενδιάμεσης τους περιοχής. Ρομαντικά προσμονούμε τη θαλάσσια μετακίνηση, παραγνωρίζοντας το πόσο λίγο βιώσιμη θα ήταν. Με δισταγμό επισκευάζουμε τα τείχη, ώστε να μην ενοχληθούν οι ευαίσθητοι της Άνω Πόλης. Δεν τολμάμε να μετακινήσουμε το εκκλησάκι στο δρόμο της Περαίας, φοβούμενοι τις αντιδράσεις μίας ισχνής μειοψηφίας θρησκόληπτων.
Πολλά λοιπόν τα ιερά τοτέμ μας, με πιο επίκαιρο να είναι η παραμονή της ΔΕΘ δίπλα στην αγορά. Για την πλειοψηφία των κατοίκων το υπό συζήτηση σχέδιο αστικής ανάπλασης αποτελεί θετική εξέλιξη. Η κοινή γνώμη που ζητά να υλοποιηθεί επιτέλους ένα μεγάλο έργο ανάπλασης έχει βαρεθεί τις φλύαρες διχογνωμίες πολιτικών, ειδικών και «ειδικών».
Αληθεύει φυσικά πως η χωροθέτηση εκθεσιακού χώρου στο εν λόγω σημείο της Θεσσαλονίκης θα έπρεπε να συγκριθεί -τηρουμένων των αναλογιών- με μία αντίστοιχη χωροθέτηση μέσα στον Εθνικό Κήπο. Αληθεύει επίσης ότι το έργο θα βασιστεί σε υψηλά κρατικά κονδύλια, κονδύλια που ίσως θα επενδύονταν πιο παραγωγικά αλλού στην πόλη. Χάρη δε σ’ αυτά τα κρατικά κονδύλια θα κατασκευαστούν -πέραν των εκθεσιακών χώρων- ένα πεντάστερο και ένα εμπορικό κέντρο, ανταγωνίζομενα τα αντίστοιχα υφιστάμενα ξενοδοχεία και τα μαγαζιά της Εγνατίας, ιδιαίτερα ως προς την προσέλκυση πελατών/επιβατών του Μετρό.
Παρά όμως τις παραπάνω αλήθειες, κάτι θα πρέπει να γίνει άμεσα, διότι οποιαδήποτε παράταση της αδράνειας αποτελεί το χείριστο σενάριο. Είτε διαμορφωθεί κεντρικό πάρκο είτε νέο εκθεσιακό, η πόλη ωφελείται σε σχέση με τη σημερινή κατάσταση, καθώς η ανάπλαση θα επιτρέψει την άμεση διαμόρφωση ενός πράσινου διαδρόμου από το Σέιχ Σου έως τη θάλασσα, ειδικά εφόσον συμπεριληφθεί η έκταση του Γ’ ΣΣ. Το υπό συζήτηση σχέδιο ανάπλασης προσφέρει ακόμη την ευχερέστερη δυνατή αξιοποίηση όσων κτιρίων κατασκευαστούν, εάν στο εγγύς μέλλον η οποιαδήποτε εκθεσιακή δραστηριότητα καταστεί ασύμφορη. Πάντως ό,τι κι αν αποφασιστεί στην αρχή του νέου έτους, η εκκρεμότητα της ΔΕΘ θα πρέπει να λήξει, άσχετα αν αποτελεί σαλονικιώτικο τοτέμ.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 31.12.2023
