Το Ισραήλ στη βαλκανική σκακιέρα
Η Σερβία θα μεταφέρει την πρεσβεία της στα Ιεροσόλυμα και το Κόσοβο θα αναγνωρίσει το Ισραήλ.
Το ότι επέκειτο ένα είδος συμφωνίας μεταξύ Πρίστινας και Βελιγραδίου δεν ήταν άγνωστο. Άλλωστε συζητείται εδώ και καιρό. Το ερώτημα ήταν ποια μορφή θα είχε. Η Ουάσιγκτον επεδίωκε να υπάρξει, παράλληλα, και μία ανταλλαγή εδαφών (Πρέσεβο, Μπουγάνοβατς τα οποία ανήκουν σήμερα στη Σερβία και έχουν αλβανική πλειοψηφία με Βόρειο Κοσυφοπέδιο, περιοχή Μητρόβιτσας όπου ο πληθυσμός είναι σερβικός).
Κάτι τέτοιο δεν περιελήφθη στη συμφωνία. Το Βερολίνο θα πρέπει να είναι ικανοποιημένο ως προς αυτό. Επεδίωκε συμφωνία χωρίς άλλη αλλαγή συνόρων. Και τώρα;
1. Ρωσία. Εκείνη που έδειξε να δυστροπεί από την πρώτη στιγμή και, μάλιστα, διπλωματικά άγαρμπα είναι η Μόσχα. Η εκπρόσωπος τύπου του ρωσικού ΥΠΕΞ Μαρία Ζαχάροβα ανήρτησε στο twitter μια σουρεαλιστική φωτογραφία με την, πράγματι, αποκάλυψη του Τράμβιου ασυνειδήτου. Μπροστά από το κομψό γραφείο του Αμερικανού προέδρου, κάθεται σε μία ιεροεξεταστική καρέκλα ο Σέρβος πρόεδρος, ο οποίος προσπαθεί να βολέψει το πανύψηλο κορμί του. Κάτω από τη φωτογραφία αυτή η Ζαχάροβα προσέθεσε τη γνωστή εικόνα της Σάρον Στόουν από το «Βασικό Ένστικτο». Η Μόσχα ενοχλήθηκε πολύ και δικαίως. Η Σερβία ήταν η μόνη χώρα που της είχε απομείνει στα βαλκάνια για να μπορεί να έχει παρουσία και να ασκεί πολιτική στην περιοχή. Με το αμερικανικό -και ισραηλινό- άνοιγμα του Βελιγραδίου η βαλκανική πολιτική της Μόσχας δυσκολεύει. Η υπογραφή της συμφωνία δεν σημαίνει πως η Σερβία εγκαταλείπει τη Ρωσία. Αλλά ότι αποδέχεται το παιχνίδι να είναι περισσότερο πολυπαραγοντικό. Η παρουσία του Ισραήλ θα γείρει την πλάστιγγα προς την Ουάσιγκτον.
2. Η Ευρώπη. Η δεύτερη που έδειξε να ενοχλείται είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση. Επιτίμησε τη Σερβία διότι υπέγραψε τη μεταφορά της πρωτεύουσάς της στα Ιεροσόλυμα ενώ κάτι τέτοιο δεν είναι σαφές ότι περιλαμβάνεται στη συμφωνία αφού την ώρα που την ανακοίνωνε ο Τραμπ, ο Βούτσιτς έψαχνε τα χαρτιά του να δει αν, πράγματι, υπάρχει τέτοια αναφορά. Η θέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη διαφορά Παλαιστινίων-Ισραήλ είναι η αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους με πρωτεύουσα τα Ιεροσόλυμα. Αποδέχεται, επίσης, η ΕΕ και το Ισραήλ να έχει πρωτεύουσα τα Ιεροσόλυμα.
Η παρουσία του Ισραήλ στα βαλκάνια θα είναι υπέρ της Ουάσιγκτον και αυτό θέτει περαιτέρω εμπόδια στη βαλκανική πολιτική της ΕΕ. Μπορεί να επιδιώκει να κάνει μέλη της το σύνολο των χωρών των Βαλκανίων αλλά η βαλκανική της πολιτική είναι, ακόμη, θολή. Κυρίως, όμως, υπονομεύεται από την παρουσία δυνάμεων όπως το Ισραήλ. Το Ισραήλ θα αναπτυχθεί στο μαλακό υπογάστριο της Ένωσης.
3. Τουρκία: Η άλλη δύναμη που θα έχει προβλήματα με την ισραηλινή παρουσία είναι η Τουρκία. Παρόλο που η Άγκυρα εργάζεται επίμονα και μεθοδικά, κυρίως, με το μουσουλμανικό στοιχείο, η ισραηλινή παρουσία, σε στενή συνεργασία με την Ουάσιγκτον, θα δημιουργήσει ισορροπίες ανεπιθύμητες στην Άγκυρα. Ούτως ή άλλως το Ισραήλ δεν μπορεί να συνεργαστεί με τους μουσουλμάνους των Βαλκανίων. Θα δημιουργήσει, όμως, αντίρροπες δυνάμεις στη επιδίωξη και των βαλκανικών μουσουλμανικών θυλάκων και παραγόντων εκτός της περιοχής όπως η Τουρκία και το Ιράν.
4. Ελλάδα: Πριν μερικά χρόνια, με πρόταση του τότε Έλληνα πρέσβη, προσκλήθηκα, μαζί με άλλους δύο συναδέλφους, σε μία αραβική χώρα. Στο πρόγραμμα της ενημέρωσής ήταν και μία συνάντηση με ανώτερο αξιωματούχο για μια ελεύθερη συζήτηση. Και εκεί διαπίστωσα για πρώτη φορά αραβικούς σχεδιασμούς για οικονομική συνεργασία με το Ισραήλ (για να σας φύγει η απορία, δεν πρόκειται για τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα).
Στην εύλογη ερώτηση «δεν ανησυχείτε για αντιδράσεις από τους Παλαιστίνιους;» η απάντηση ήταν: «Μα πρώτοι οι Παλαιστίνιοι συνεργάστηκαν και συνεργάζονται με το Ισραήλ οικονομικά. Όλα τα αραβικά κράτη έχουν μία μορφή συνεργασίας μαζί του. Δεν θα υπάρξει καμιά αντίδραση». Θα μπορούσα να πω πως ο συνομιλητής μας εξεπλάγη από την αφέλεια της ερώτησης.
Η υπόθεση του Παλαιστινιακού άρχισε να εκφυλίζεται στο εσωτερικό του αραβικού κόσμου. Και, μάλιστα, πολύ διαφορετικές ήταν οι προσεγγίσεις των μεσογειακών αραβικών χωρών από τις χώρες του Κόλπου.
Από θέση αρχής, λοιπόν, και επειδή επισκέφθηκα τα παλαιστινιακά εδάφη και έχω φίλους παλαιστίνιους υποστηρίζω το αίτημά τους για ανεξάρτητη πατρίδα. Δεν φαίνεται να την αποκτούν διότι προδόθηκαν από τις ηγεσίες τους αλλά αυτό είναι μία άλλη υπόθεση. Είναι λάθος τους που μέσα στην απόγνωσή τους υποστηρίζουν τη Χαμάς και λάθος της Χαμάς που ταυτίζει την τύχη του λαού που εκπροσωπεί με τον Ερντογάν. Τη θέση ότι θα πρέπει να αναγνωριστεί ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος υποστηρίζει και η Αθήνα.
Για λόγους, λοιπόν, και πολιτικού συμφέροντος και ανθρωπιστικής θεώρησης του προβλήματος η Ελλάδα υποστηρίζει το παλαιστινιακό αίτημα. Αλλά η θέση αυτή δεν μπορεί να σταθεί εμπόδιο στις σχέσεις με το Ισραήλ. Οι σχέσεις Ελλάδας - Ισραήλ αναγκαστικά θα τεθούν στο τραπέζι για εμβάθυνση και με αφορμή τις εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο και λόγω του ισραηλινού ενδιαφέροντος για τα Βαλκάνια. Τα Βαλκάνια, αποτελούν ζωτικό χώρο της Θεσσαλονίκης.
Η Αθήνα από μία αίσθηση «επαρχιωτισμού» τα σνομπάρει και δεν ενδιαφέρεται γι’ αυτά. Δεν επιτρέπει, όμως, ούτε και τη Θεσσαλονίκη να αναπτύξει δραστηριότητα. Το ισραηλινό ενδιαφέρον για τα Βαλκάνια και τη Θεσσαλονίκη δημιουργεί νέες προϋποθέσεις. Η πόλη πρέπει να τις αξιοποιήσει.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 12-13 Σεπτεμβρίου 2020
