ΑΠΟΨΕΙΣ

Η εποχή της πανδημίας εκτός των άλλων συνεπειών οδηγεί και πλήθος επαγγελματικών τάξεων στη συrρίκνωση. Όσοι ελεύθεροι επαγγελματίες εγγίζουν το όριο της συνταξιοδότησης αδημονούν να έρθει εκείνος ο έσχατος χρόνος της εξόδου από την ενεργό δράση. Στη διάρκεια των τελευταίων ετών έχουν ήδη δεχθεί μεγάλη δημοσιονομική επιδρομή από το κράτος ώστε είναι φύσει αδύνατον με τις παρούσες συνθήκες της απραξίας να ανταπεξέλθουν. Υπάρχει όμως και η δεύτερη παράμετρος, η ηλεκτρονική διακυβέρνηση που, παρά τις όποιες διοικητικές διευκολύνσεις, αποσταθεροποιεί τις μεγάλες ηλικίες αυτοαπασχολουμένων, που μη μπορώντας να ανταποκριθούν, καταφεύγουν σε πρόσθετες λειτουργικές δαπάνες. 

Όλο και περισσότερες δημόσιες υπηρεσίες επιδιώκουν για ευνόητους λόγους τις ηλεκτρονικές συναλλαγές, από οικονομικές πράξεις μέχρι και καταθέσεις δικογράφων. Συχνά μάλιστα αποφασίζεται κάτι τέτοιο εσωτερικά μόνο, δίχως νομοθετική πρόβλεψη. Η εικόνα των δικηγόρων με αυτοπρόσωπη παράσταση στα δικαστήρια περιορίζεται σημαντικά λόγω COVID και αντικαθίσταται από γραπτές δηλώσεις, οι καταθέσεις μαρτύρων απεικονίζονται σε ηλεκτρονικό έγγραφο που αποστέλλεται αρμοδίως δίχως εξέταση στο ακροατήριο. 

Γενικότερη τάση είναι η υποβάθμιση του ανθρωπίνου παράγοντα και η ανάπτυξη θεσμών δίχως το ψυχικό και βουλητικό στοιχείο της αυτοπρόσωπης συμμετοχής. Αλλά και ο τομέας της εκπαίδευσης μετά και από τις πρόσφατες διακηρύξεις της κ. Κεραμέως για διανομή laptop σε μαθητές δείχνει σαφή κατεύθυνση μετατόπισης της μάθησης σε λειτουργία εξ αποστάσεως. Η προσοχή αναγκαστικά πέφτει στη δοκιμαζόμενη μεσαία τάξη και σε όλα τα αυθύπαρκτα επαγγέλματα. 

Η μικρομεσαία επιχείρηση, το μικρό κατάστημα που δε θα ανοίξει ποτέ αλλά και εκείνα που θα ανεβάσουν ρολά, όπως αναμένεται την επόμενη βδομάδα στις κόκκινες περιοχές, θα έχουν να αντιμετωπίσουν τα συσσωρευμένα χρέη για τα οποία ουδείς προθυμοποιείται να τους απαλλάξει αλλά και τον αναγκαίο εκσυγχρονισμό που η κυβέρνηση προωθεί. Πιθανό αποτέλεσμα, όπως και στο πόρισμα Πισσαρίδη προτάσσεται, είναι η ενοποίηση μικρών επιχειρήσεων σε ενιαία σχήματα και η συνακόλουθη αποβολή όσων αδυνατούν να επιβιώσουν. Πρόκειται, συνεπώς, όχι για ενίσχυση αλλά για εκκαθάριση του μεσαίου χώρου, μία πολιτική επιλογή με επαχθή χαρακτηριστικά, ένα αναγκαίο-οδυνηρό σύμπτωμα που θα αναδεχθεί εναργέστερα στο τέλος της υγειονομικής κρίσης.