ΑΠΟΨΕΙΣ

Ποια είναι η ανακατωσούρα που αφήνει πίσω της Μέρκελ; Ο τίτλος του «The Economist» είναι χαρακτηριστικός. The mess merkel leaves behind.

Το σίγουρο είναι πως μετά από δεκαέξι χρόνια στην εξουσία όχι μόνο η ισχυρή αυτή γυναίκα αλλά και το κόμμα της, τα στελέχη της, οι επιτελείς και οι σύμμαχοί της, μάλλον μοιραία ξέμειναν από ιδέες. Έχασαν την δυναμική και το πάθος του 2005. Ο υποψήφιός τους δεν αποτέλεσε εξαίρεση. Και αυτό μεγάλη μερίδα των ψηφοφόρων το έβλεπε καθαρά.

Είναι νωρίς για να μιλήσει η Ιστορία με τον αμείλικτο τρόπο της για να δούμε τις αποστάσεις του μεγέθους Μέρκελ από τους τέσσερις πανίσχυρους ηγέτες της μεταπολεμικής Γερμανικής πολιτικής:

*Τον Χριστιανοδημοκράτη Κόνραντ Αντενάουερ (1876-1967) που ήταν και ο πρώτος μεταπολεμικός της τότε Δυτικής Γερμανίας(από 1949 έως το 1963). Η φιλία του με τον Σαρλ ντε Γκωλ θεωρείται ότι υπήρξε η βάση για τον γαλλογερμανικό άξονα που έδωσε ώθηση την ενωμένη Ευρώπη.

*Τον επίσης Χριστιανοδημοκράτη Χέλμουτ Κολ (1930-2017) που υπήρξε ο μακροβιότερος Καγκελάριος της Γερμανίας, μετά τον Όττο φον Μπίσμαρκ (από το 1982 , της Δυτικής Γερμανίας και μετά την ενοποίησή της με την Ανατολική, της ενιαίας Γερμανίας μέχρι το 1998).

*Τον Σοσιαλδημοκράτη Βίλλυ Μπραντ (1913-1992) που υπήρξε καγκελάριος Δυτικής Γερμανίας από το 1969 έως το 1974.

*Τον Σοσιαλδημοκράτη Χέλμουτ Σμιτ (1918-2015) που διετέλεσε καγκελάριος από 1974 έως το 1982 και επί των ημερών του σφραγίστηκε η είσοδος της Ελλάδας στην ΕΟΚ.

Οι υπόλοιποι από το 1949 ήταν ο συντηρητικός Λούντβιχ Έρχαρντ (1963-1966), ο συντηρητικός Κούρτ Κίζινγκερ (1966-69), ο σοσιαλδημοκράτης Γκέρχαρντ Σρέντερ (1998-2005) και η Άνγκελα Μέρκελ που κατατάσσεται (2005-2021) στην τρίτη θέση από πλευρά διάρκειας στο τιμόνι της θεωρούμενης ως χώρας - ατμομηχανής της Ευρώπης.

Ο Μπίσμαρκ σφυρηλάτησε μια αυτοκρατορία και επινόησε τα πρώτα ευρωπαϊκά συστήματα δημόσιας σύνταξης και υγειονομικής περίθαλψης. Ο Κολ, ανεξάρτητα από τα σκάνδαλα που σκίασαν τη θητεία του, επέβλεψε την επανένωση της Ανατολικής και της Δυτικής Γερμανίας και συμφώνησε στην αντικατάσταση του αγαπημένου Deutschmark με το ευρώ.

«Τα επιτεύγματα της Α. Μέρκελ υπήρξαν πιο μέτρια. Στα 16 της χρόνια στην καγκελαρία, πέρασε μια σειρά κρίσεων, από οικονομική μέχρι πανδημία. Οι ικανότητές της ως «ειδική» στις πιο πολύ εικονικές παρά πραγματικές συναινέσεις υπηρέτησαν καλά τη χώρα της και σχετικώς και την Ευρώπη. Αλλά η κυβέρνησή της είχε παραμελήσει πάρα πολλά άλλα πράγματα , σε εθνικό και διεθνές επίπεδο», υποστηρίζει ο «Economist».

Η Γερμανία βέβαια, ως συνήθως, ξεφεύγει από τους σκοπέλους και παραμένει διαχρονικά ευημερούσα και σταθερή. Ωστόσο, δημιουργούνται προβλήματα. Και τώρα, φεύγοντας η Μέρκελ αφήνει ανάμεικτα συναισθήματα καθώς ο θαυμασμός για τη σταθερή ηγεσία της αναμειγνύεται από την απογοήτευση για τον εφησυχασμό που έχει εκθρέψει αλλά και τις χαμηλές προσδοκίες από την νέα κυβέρνηση, όποια κι αν είναι αυτή που θα προκύψει από τις κουραστικές διαδικασίες διαπραγμάτευσης που άρχισαν.

Το σοβαρότερο εσωτερικό πρόβλημα της Γερμανίας είναι η αποτυχία στη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος. Οι Γερμανοί γερνούν γρήγορα και οι λεγόμενοι baby boomers θα κομίσουν ακόμη μεγαλύτερο βάρος στον προϋπολογισμό αργότερα αυτή τη δεκαετία καθώς θα συνταξιοδοτηθούν.

Όσον αφορά την κλιματική αλλαγή, η Γερμανία ήταν επίσης υποτονική και εξακολουθεί να εκπέμπει περισσότερο άνθρακα κατά κεφαλήν από οποιαδήποτε άλλη μεγάλη χώρα της ΕΕ, χωρίς να βοηθηθεί από το κλείσιμο από την κ. Μέρκελ της πυρηνικής βιομηχανίας της Γερμανίας μετά την καταστροφή της Φουκουσίμα στην Ιαπωνία το 2011.

Η Μέρκελ επίσης υπήρξε απρόθυμη να χειριστεί ή έστω να δει με μεγαλύτερη ευαισθησία το μεγάλο πρόβλημα του καταχρεωμένου ευρωπαϊκού Νότου, πράγμα που μόνο με την εμφάνιση της πανδημίας άρχισε να αντιμετωπίζεται κάπως.

Στην εξωτερική πολιτική της ΕΕ η Γερμανία θα μπορούσε να κάνει πιο γρήγορες αξιολογήσεις και να λάβει πιο σαφείς αποφάσεις σε έναν κόσμο που φαίνεται λιγότερο «βολεμένος» και πολύ πιο ασταθής από αυτό που ήταν τις δεκαετίες του 1990 και του 2000. Η Κίνα αναδύεται ως όλο και πιο ισχυρός οικονομικός και στρατηγικός αντίπαλος, η Ρωσία είναι απρόβλεπτη και επικίνδυνη, ενώ οι ΗΠΑ έχουν μπει σε κύκλο αβεβαιότητας και ανακατατάξεων μετά την «θύελλα» Τραμπ.

Όσο ασταθές και απρόβλεπτο δείχνει το μετεκλογικό τοπίο στη Γερμανία, άλλο τόσο προβλέψιμο ήταν το εκλογικό αποτέλεσμα. Ο Όλαφ Σολτς φαντάζει ως ο φυσιολογικός πολιτικά και ίσως και επικοινωνιακά διάδοχος της Μέρκελ αφήνοντας την αίσθηση πως θα κινηθεί με μέτρο και σύνεση και όχι ως «ταύρος εν υαλοπωλείω». Ο ίδιος κέρδισε το προβάδισμα στις εκλογές για δύο κυρίως λόγους :

*Απευθύνθηκε σε όλο το ακροατήριο και όχι μόνο στο στενά κομματικό βλέποντας ότι ο διχασμός δεν ευνοούσε την προσπάθειά του.

*Δοκιμάστηκε ως συνεργάτης της Μέρκελ!

Είναι ένα είδος παράδοξου της Άνγκελα Μέρκελ. Πολλοί ψηφοφόροι που εκτιμούσαν την ικανότητά της να απορροφά κραδασμούς, να έχει απλότητα και χιούμορ και να εμπνέει ηρεμία, τα έψαξαν αυτά -και πίστεψαν ότι τα βρήκαν- στον ήδη δοκιμασμένο και από την ίδια την Μέρκελ, επικεφαλής άλλου κόμματος!

Σε αυτή τη μεταβατική περίοδο αβεβαιότητας , ουκ ολίγοι Γερμανοί πολίτες επέλεξαν πρόσωπο και όχι τόσο προγράμματα και πολιτικές. Ο χρόνος θα δείξει να έκαναν λάθος ή όχι .

Η πορεία προς τον σχηματισμό τρικομματικής κυβέρνησης (της πρώτης στη Γερμανία από τη δεκαετία του 1950) και θα έχει έντονο το ίχνος του Σολτς.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 3 Οκτωβρίου 2021