ΑΠΟΨΕΙΣ

Όλα συγκλίνουν ότι μια νέα παγκόσμια τάξη διαμορφώνεται. Απλώς, η μετάβαση από την παλιά στη νέα δεν γίνεται απότομα και ηχηρά αλλά σταδιακά και, πολλές φορές, χωρίς να γίνεται αντιληπτό.

Η τάξη που αποχαιρετούμε διαμορφώθηκε μετά τον Β!Π.Π. και βασίστηκε στον Ψυχρό Πόλεμο και τον Φιλελευθερισμό.

Η κατάρρευση των κομμουνιστικών καθεστώτων, το 1989, θα μπορούσε να ήταν έτος καμπής της νέας τάξης. Ίσως και να είναι, αν αποδεχθούμε ότι το νέο γεννιέται μέσα από τους σπασμούς του παλιού.

Μετά το ’89, οι φερόμενοι ως νικητές του Ψυχρού Πολέμου έκαναν το ίδιο λάθος που έγινε την επαύριον του Α! Π.Π. όταν ταπεινώθηκε και εξαντλήθηκε η Γερμανία. Λάθος που δεν επαναλήφθηκε με το τέλος του Β!ΠΠ.

Το λάθος του ΄89 είναι ότι οι δυτικές δυνάμεις δεν επεδίωξαν, όσο χρειαζόταν, να εντάξουν τη Ρωσία και, τώρα, την Κίνα στο διεθνές σύστημα. Και η Ρωσία και η Κίνα ανακάμπτουν και απειλούν την πρωτοκαθεδρία των νικητών.

Ουάσιγκτον και ευρωπαϊκές πρωτεύουσες αναζητούν μια νέα διεθνή αρχιτεκτονική αλλά δεν μπορούν να την πετύχουν. Επιδιώκουν να βασιστούν στα προνόμια που διέθεταν αλλά τα προνόμιά τους αυτά αμφισβητούνται.

Και, όμως, υπάρχουν προηγούμενα που θα μπορούσαν να τους βοηθήσουν. Το ένα είναι ο Πελοποννησιακός Πόλεμος και η σύγκρουση Αθήνας- Σπάρτης. Μπορεί να τους οδηγήσει σε ασφαλή συμπεράσματα. 

Το άλλο, και σημαντικότερο, είναι η Συναυλία της Ευρώπης. Η τάξη που διαμορφώθηκε στο Συνέδριο της Βιέννης το 1815. Ένα πρότυπο που μπορεί να λειτουργήσει στην υπό διαμόρφωση νέα περίοδο. Μια συμφωνία η οποία θα αποτρέπει οποιοδήποτε κράτος να ξεφύγει σε ισχύ και δύναμη από τα άλλα, ώστε να μην καταστεί απειλητικό αλλά και που θα περιλαμβάνει όλους. 

Και δεν θα επιδιώκει την εξασθένιση κανενός. Η Αγγλία της εποχής της Συναυλίας, είχε κάθε λόγο να εξασθενίσει τη Γαλλία. Δεν το επεδίωξε, όμως, διότι την ήθελε να μπορεί να σταθεί σε περίπτωση που η Ευρώπη απειλείτο από τη Ρωσία.

Για να πετύχει μια νέα ευφυής παγκόσμια τάξη χρειάζονται και τα πρόσωπα που θα διαχειρίζονται τις εξωτερικές- και εσωτερικές- υποθέσεις. Αν φύγουμε από το 1815 (Μέτερνιχ, Ταλλευράνδος) και έρθουμε στις ημέρες μας, είναι εμφανής η διαφορά των πολιτικών ηγετών που διαμόρφωσαν την Ευρώπη, ακόμη και της εποχής Κόλ- Μιτεράν, από τους σημερινούς διαχειριστές της.

Που καταλήγουμε;

-Η ανάδυση μιας νέας τάξης φαίνεται να είναι νομοτελειακή.

-Όσοι είχαν τη δύναμη και την επιρροή μέχρι σήμερα θέλουν να αγνοήσουν ότι δεν μπορούν να τα κατέχουν μονοπωλιακά. Αυτό δυσκολεύει τη διαμόρφωση μιας παγκόσμιας ισορροπίας που θα περιορίσει τις πολεμικές αντιπαραθέσεις και θα αντιμετωπίσει τις μεγάλες προκλήσεις (κλιματική αλλαγή, κυβερνοχώρος κλπ).

-Από το πολιτικό σκηνικό, κυρίως, της Δύσης λείπουν οι μεγάλες προσωπικότητες που θα μπορούσαν να διαχειριστούν σύνθετες υποθέσεις.

Και με την Ελλάδα;

-Κάθε νέα τάξη ευνοεί, καθώς διαμορφώνεται, τον γεωπολιτικό ανασχηματισμό.

-Η Ελλάδα, με δύσκολους όρους, έχει να αντιμετωπίσει τον τουρκικό αναθεωρητισμό. Η Ελλάδα είναι μια παρακμάζουσα δημογραφικά και πολιτισμικά χώρα. Η Τουρκία εμφανίζεται ως σφριγηλή δύναμη που διεκδικεί ό,τι δεν μπόρεσε να πετύχει μετά τον Α!Π.Π.  Έχει, όμως τις αδυναμίες της. Δεν θα μπορέσει να καταστεί περιφερειακή δύναμη.

-Η επιλογή, από την πολιτική τάξη, της Ελλάδας ως χώρας που παράγει σταθερότητα και έχει προβλέψιμη πολιτική δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι μπορεί να αντιμετωπίσει τις διαφαινόμενες προκλήσεις, παρά μόνο με συνεχείς υποχωρήσεις. Αλλά, οι υποχωρήσεις μέχρι που μπορεί να φτάσουν; Χρειάζεται μια σύνθετη πολιτική ανάκαμψης. Διαφορετικά, το τέλος θα είναι οδυνηρό..

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 5-6 Ιανουαρίου 2019