ΑΠΟΨΕΙΣ

Το έπος του ’40 γέννησε τα σπουδαία τραγούδια «Τραγούδια του πολέμου» με την Σοφία Βέμπο, που έφερναν εθνικό ρίγος.

Ένα άλλο ρίγος όμως, που έρχονταν από το κρύο, θύμιζε στον απλό ανθρωπάκο ένας δίσκος 78 στροφών που κυκλοφόρησε ακριβώς το 1940. Οι λάτρεις του ρεμπέτικου γνωρίζουν εκείνο το περίφημο τραγούδι που λέει «Ήρθε ο χειμώνας κι κοσμάκης τα ’χει χάσει και παλτουδιά καινούργια τρέχει ν’ αγοράσει», που συνέθεσε ο Πάνος Τούντας με την χαρακτηριστική στεντόρεια φωνή του αξέχαστου Στράτου Παγιουμτζή .

Ο στιχουργός Κοφινιώτης έβλεπε μάλιστα το θέμα από τη μεριά των φτωχών:

«Κι αν δεν ανάβουμε κουκλίτσα μου μαγκάλι

θα ’μαι ζεστός μες στη δική σου την αγκάλη

το πιο θερμό καλοριφέρ ειν’ τα φιλιά

σαν θα κοιμόμαστε κουκλίτσα μου αγκαλιά»

Εφτά δεκαετίας αργότερα οι ίδιοι στίχοι καθίστανται εκ νέου επίκαιροι αφού πράγματι ο κοσμάκης κρυώνει αλλά και « τα ’χει χαμένα» από την ακρίβεια.

Το τι συνέβη ακριβώς στη ζωή όχι μόνο των Ελλήνων αλλά και όλων των Ευρωπαίων με την πρωτοφανή αύξηση των τιμών στην ενέργεια, μας εξήγησε ο Άγις Μ. Παπαδόπουλος, Καθηγητής Πολυτεχνικής Σχολής ΑΠΘ αναφερόμενος στην Ευρώπη και η ενεργειακή της πολιτική:

«Από το 2018 ήρθε μια σειρά δραματικές αλλαγές: Καταρχάς, η παγκόσμια οικονομία γνώρισε την στασιμότητα το 2019-2020 λόγω της πανδημίας και τώρα ανακάμπτει με δυναμικό ρυθμό οπότε αυξάνεται η ζήτηση, κυρίως για φυσικό αέριο.

Παράλληλα, η ίδια η πανδημία οδήγησε σε μία μείωση της παραγωγής βασικών πόρων, από τον άνθρακα και τις σπάνιες γαίες ως τα προϊόντα μεταλλουργίας, αλλά και σε μία καθυστέρηση στις επενδύσεις στο χώρο των ΑΠΕ. Ως αποτέλεσμα αυτών οι αγορές, που λειτουργούν με βάση τους νόμους της προσφοράς και της ζήτησης, είναι σήμερα υπό την δυσμενή επιρροή μίας ταυτόχρονα μειωμένης προσφοράς και μίας αυξημένης ζήτησης ενέργειας».

Τι σημαίνουν όμως όλα αυτά για την Ελλάδα;

Η Ελλάδα αποφάσισε να προχωρήσει σε μία πολύ γρήγορη απολιγνιτοποίηση, με στόχο το 2028. Η πολιτική αυτή δεν είναι εσφαλμένη, καθώς τόσο για περιβαλλοντικούς όσο και για οικονομικούς λόγους το κόστος της λιγνιτικής ηλεκτροπαραγωγής είναι πλέον δυσβάστακτο. Ωστόσο, μεταβατικά, οδηγεί αναπόφευκτα σε αυξημένη εξάρτηση από το φυσικό αέριο, το κόστος του οποίου αυτήν την περίοδο είναι υψηλό, με αποτέλεσμα το κόστους της ηλεκτρικής ενέργειας να έχει αυξηθεί δραματικά.

Βραχυπρόθεσμα δυστυχώς δεν υπάρχουν πολλές εναλλακτικές λύσεις, παρά το ό,τι η αύξηση του κόστους της ενέργειας επηρεάζει όλους τους τομείς της παραγωγικής οικονομίας, από την μεταποίηση ως τις μεταφορές.

Τυχόν επιστροφή στην λιγνιτική ηλεκτροπαραγωγή θα έχει επίσης αυξημένο κόστος, λόγω του φόρου άνθρακα, ενώ θα λειτουργήσει και ανασταλτικά για την πρόοδο των ΑΠΕ. Ο περιορισμός της κατανάλωσης ενέργειας δεν είναι λύση, παρά για εξαιρετικά σύντομα διαστήματα κρίσεων. Και η χορήγηση επιδομάτων θέρμανσης ή η μείωση των φόρων στο φυσικό αέριο και το πετρέλαιο έχει δημοσιονομικά όρια, τα οποία είναι δυστυχώς στενά.

Ο 21ος αιώνας φαίνεται πως θα συνδεθεί με μια αέναη συζήτηση και έναν «πόλεμο για την ενέργεια» σε πολλαπλά επίπεδα.

Παρότι η φιλελεύθερη αντίληψη θεωρεί περίπου ντεμοντέ την «ταξική» ερμηνεία της οικονομικής και οικολογικής κρίσης, είναι πια αποδεδειγμένο ότι οι έχοντες και κατέχοντες οδηγούν την κούρσα της κλιματικής αλλαγής. Η είδηση πως το 1% του παγκόσμιου πληθυσμού ευθύνεται για το 50% των εκπομπών από τις πτήσεις είναι χαρακτηριστική.

«Οι πλουσιότεροι άνθρωποι του κόσμου συμμετέχουν πολύ τεράστια στην κλιματική αλλαγή μέσω δραστηριοτήτων που διψούν για άνθρακα. Πώς μπορούμε να μειώσουμε τις εκπομπές από τους πλούσιους;» (The world’s wealthiest people make a huge contribution to climate change through carbon-hungry activities. How can we reduce emissions from the rich?). Αυτά γράφει η Laura Paddison στην ιστοσελίδα BBC FUTURE του βρετανικού ιστορικού δημόσιου ραδιοτηλεοπτικού ιδρύματος.

Το 2018, ο καθηγητής Stefan Gössling και η ομάδα του πέρασαν μήνες ψάχνοντας τα προφίλ στα κοινωνικά δίκτυα μερικών από τις πλουσιότερες διασημότητες, από την Paris Hilton μέχρι την Oprah Winfrey. Ο καθηγητής τουρισμού από το πανεπιστήμιο Linnaeus στη Σουηδία έψαχνε για στοιχεία για το πόσο συχνά όλοι αυτοί χρησιμοποιούσαν το αεροπλάνο. Η απάντηση ήταν «πολύ».

Ο Bill Gates, ένας από τους πιο υψηλού προφίλ περιβαλλοντικούς υποστηρικτές στον κόσμο, πραγματοποίησε 59 πτήσεις το 2017, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Gössling, καλύπτοντας απόσταση περίπου 343.500 km (213.000 μίλια) -περισσότερες από οκτώ φορές ο γύρος του κόσμου!

Ήδη πολλοί ειδικοί προτείνουν δημιουργία γρήγορων, εκτεταμένων και προσιτών στον κόσμο δικτύων μεταφορών, απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές της ηλεκτρικής ενέργειας, οικοδόμηση καλά μονωμένων κατοικιών, απαγόρευση της χρήσης αυτοκινήτων που κινούνται με φυσικό αέριο, και εξέταση μέτρων όπως η τετραήμερη εργάσιμη εβδομάδα.

Πράγματι μία τετραήμερη εργάσιμη εβδομάδα που θα μπορούσε να δώσει μια καλύτερη ισορροπία στην επαγγελματική και κοινωνική ζωή, περισσότερο χρόνο στην οικογένεια και θα μειώσει τα έξοδα των γονέων για τη φροντίδα των παιδιών.

Κανείς, σε τελική ανάλυση, δεν σηκώνεται το πρωί και λέει, «Θα καταστρέψω το περιβάλλον». Οι άνθρωποι καταναλώνουν για πολλούς λόγους: για να καλύψουν τις ανάγκες τους, για απολαύσεις, για να δείξουν στοργή και αλληλεγγύη, για να αισθάνονται καλά ή επειδή πιέζονται από τη διαφήμιση ή τις κοινωνικές προσδοκίες τους.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 31 Οκτωβρίου 2021