Η 15η Μαρτίου, ημέρα των Ειδών του Μαρτίου (ides of March), σφράγισε τη μοίρα του Ιουλίου Καίσαρα.

Το 46 π.Χ., ο Ιούλιος Καίσαρ έφυγε από την Αίγυπτο, νίκησε τους οπαδούς του Πομπήιου στη Θάψο (46 π.Χ.) και στη Μούνδα (45 π.Χ.) και μπήκε νικητής στη Ρώμη που του επιφύλαξε θεϊκές τιμές. Ήταν ο μόνος κυρίαρχος του παιχνιδιού. Έγινε ισόβιος δικτάτορας και σύμβουλος για δέκα χρόνια. Η δημοκρατία φαινόταν να υποκλίνεται μπροστά του. Πανίσχυρος ώστε να μπορεί να δημοσιοποιεί τον παράνομο δεσμό του με την Κλεοπάτρα της Αιγύπτου, ανίκητος στρατηγός και λαοφιλής ώστε να αποτελεί κίνδυνο για τη ρωμαϊκή δημοκρατία, ο Ιούλιος Καίσαρ βάδιζε στον δρόμο του πεπρωμένου του. Δημοκράτες, μέλη της συγκλήτου, οργάνωσαν συνωμοσία.

Ήταν Μάρτιος, 15 του μήνα, 44 π.Χ. Γίνονταν Ρωμαϊκές γιορτές προς τιμή του Δία. Ο Γάιος Ιούλιος Καίσαρ που είχε προειδοποιηθεί από οιωνοσκόπο «να φοβάται τις ειδούς του Μαρτίου», βγήκε από το σπίτι του στη Ρώμη και κατευθύνθηκε προς το κτίριο της Συγκλήτου.

Στον δρόμο, συναντήθηκε με τον οιωνοσκόπο και γελώντας του είπε: «Ήλθον αι ειδοί του Μαρτίου»!

Εκείνος του απάντησε με νόημα : «Ήλθον αλλά δεν παρήλθον».

Οι δημοκρατικοί συνωμότες τον περίμεναν αποφασισμένοι. Ανάμεσά τους, ο Κάσιος, ο «τελευταίος των Ρωμαίων» όπως τον αποκαλούσαν εξαιτίας της τιμιότητάς του. Και ο Βρούτος, για πολλούς γιος τού Καίσαρα. Ο Καίσαρ αντιμετώπισε ατάραχος τα υψωμένα ξίφη. Κατέρρευσε, όταν είδε και τον γιο του ανάμεσα στους συνωμότες:

«Και συ, τέκνον Βρούτε;», είπε και σκέπασε το κεφάλι του, σημάδι ότι εγκαταλείπεται στους δολοφόνους του.

Ο Καβάφης και οι «Μάρτιαι Ειδοί»

Στο ποίημα «Μάρτιαι Ειδοί», ο Κωνσταντίνος Καβάφης «μιλάει» στον Ιούλιο Καίσαρα και του λέει το μοιραίο του λάθος: ότι η δολοφονία του από τον Βρούτο και τον Κάσσιο δεν θα είχε γίνει αν έδινε σημασία στον σοφιστή Αρτεμίδωρο και στα λόγια του, που τον προειδοποιούσαν να προσέχει την ημέρα των Μάρτιων Ειδών.

Ουσιαστικά ο Καβάφης, μιλάει για την κάθε εποχή. Υπάρχουν πάντα οι ηγέτες,οι ισχυροί και επώνυμοι, που απορροφημένοι από την άσκηση της εξουσίας, αδιαφορούν για τα ουσιαστικά πράγματα, έχουν χάσει το μέτρο της ζωής και δεν «ακούνε» τον Αρτεμίδωρο.

Το ποίημα:

«Τα μεγαλεία να φοβάσαι, ω ψυχή.

Και τες φιλοδοξίες σου να υπερνικήσεις

αν δεν μπορείς, με δισταγμό και προφυλάξεις

να τες ακολουθείς.

Κι όσο εμπροστά προβαίνεις,

τόσο εξεταστική, προσεκτική να είσαι.

Κι όταν θα φθάσεις στην ακμή σου, Καίσαρ πια·

έτσι περιωνύμου ανθρώπου σχήμα όταν λάβεις,

τότε κυρίως πρόσεξε σα βγεις στον δρόμον έξω,

εξουσιαστής περίβλεπτος με συνοδεία,

αν τύχει και πλησιάσει από τον όχλο

κανένας Aρτεμίδωρος, που φέρνει γράμμα,

και λέγει βιαστικά «Διάβασε αμέσως τούτα,

είναι μεγάλα πράγματα που σ’ ενδιαφέρουν»,

μη λείψεις να σταθείς· μη λείψεις ν’ αναβάλεις

κάθε ομιλίαν ή δουλειά· μη λείψεις τους διαφόρους

που χαιρετούν και προσκυνούν να τους παραμερίσεις

(τους βλέπεις πιο αργά)· ας περιμένει ακόμη

κ’ η Σύγκλητος αυτή, κ’ ευθύς να τα γνωρίσεις

τα σοβαρά γραφόμενα του Aρτεμιδώρου.»

* Η λέξη «Ειδοί» προέρχεται από τη Ρωμαϊκή λέξη «Idus» που σημαίνει διαίρεση στη μέση και στο ρωμαϊκό ημερολόγιο σηματοδοτούσε τη μέση του μήνα. Για τους μήνες Μάρτιο, Μάιο, Οκτώβριο και Ιούλιο οι Ειδοί ήταν στις 15 του μήνα και για τους άλλους μήνες ήταν στις 13. Οι Ειδοί του Μαρτίου ήταν ημέρα γιορτής αφιερωμένη στον θεό του πολέμου Αρη (Mars στα λατινικά, από όπου και το όνομα του μήνα Martius/Μάρτιος).