ΑΠΟΨΕΙΣ

Ένας δισεκατομμυριούχος που διανύει μόλις την τέταρτη δεκαετία της ζωής του, ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ, εξήγγειλε την περασμένη βδομάδα το metaverse, που δεν αποτελεί απλώς την εξέλιξη του φέισμπουκ, αλλά την έναρξη της ολοκληρωτικής ψηφιακής μετατροπής της ανθρωπότητας.

Ο έτερος αυτής της γενιάς των υπερ-επιχειρηματιών Έλον Μασκ, διατείνεται ότι, καθώς ο κίνδυνος να εμφανιστεί μια υπερευφυΐα, ένας αθάνατος παγκόσμιος υπερδικτάτορας, είναι πιθανός, το μόνο που μένει στον άνθρωπο ως διαφυγή, είναι να αυξήσει με εμφυτεύματα τις αντοχές και τις αποδόσεις του. (Εμφυτεύματα που έχει ο ίδιος ήδη κατασκευάσει).

Έχουμε λοιπόν να διαλέξουμε ανάμεσα στην παράδοσή μας στις μηχανές και την οικειοθελή μας τροποποίηση για να τις αντιμετωπίσουμε!

Έχετε παρατηρήσει ότι εκείνη η προσφιλής έκφραση «αυτά είναι σενάρια επιστημονικής φαντασίας» έχει εκλείψει; Γιατί, όλα γίνονται. Ή, μάλλον, όλα μπορούν να γίνουν.

Και οι παράλληλες ζωές και η παντοδυναμία των μηχανών και οι Κένταυροι και οι Χίμαιρες.

Ο όρος metaverse λέγεται ότι επινοήθηκε σε μυθιστόρημα του Νιλ Στήβενσον το 1992. Μόνο που τότε, δηλαδή μόλις πριν από λιγότερο από τριάντα χρόνια, τα αναγνώσματα αυτά ανήκαν στην κατηγορία της περιθωριακής επιστημονικής φαντασίας. Σήμερα, νομπελίστες συγγραφείς ασχολούνται με την τεχνητή νοημοσύνη και τη γονιδιακή τροποποίηση, όπως ο Κάζουο Ισιγκούρο στο τρυφερό και ταυτοχρόνως δυστοπικό «Η Κλάρα και ο ήλιος», χωρίς να ανησυχούν ότι η δουλειά τους θα ταξινομηθεί στη φανταστική λογοτεχνία. Γιατί περάσαμε ήδη στους χρόνους που δεν υπάρχει φαντασία.

Η ώρα της τηλεκπαίδευσης ως απόλυτου τρόπου μάθησης, της τηλεργασίας ως κυρίαρχης μεθόδου εργασίας, της πιθανότητας αναβαθμισμένων γονιδιακά ανθρώπων, των ρομπότ συντρόφων που έχουν την ικανότητα να αναγνωρίζουν ανθρώπινα συναισθήματα, είναι, περίπου τώρα. Αυτό δεν είναι απλή αλλαγή εποχής, δεν μπορεί σε κανένα μέγεθός του να συγκριθεί με τις προηγούμενες μεταβάσεις της ανθρωπότητας, όπως εκείνη της βιομηχανικής επανάστασης.

Τι είναι λοιπόν αυτό το metaverse, όπου όλα μπορούν να συμβούν;

Το προσφιλές στους έλληνες φέισμπουκ, από πλατφόρμα «κοινωνικής δικτύωσης» θα μετατραπεί, προφανώς σε ελάχιστο χρόνο, σε ένα ολοκληρωμένο ψηφιακό σύμπαν, όπου ο άνθρωπος δεν θα είναι παρατηρητής του, αλλά, λειτουργικό του τμήμα. Όλες οι ανθρώπινες δραστηριότητες θα έχουν το δικό τους ψηφιακό ανάλογο. Και μάλιστα σε ένα περιβάλλον ασφαλές από οποιονδήποτε ιό και βακτήριο. Παρέες, συναυλίες, εκδρομές, ταξίδια, εκπαίδευση, εργασία, έρωτας, αγορές, όλα, θα μπορούν να γίνονται με έναν τρόπο που μόνον να τον υποπτευθούμε μπορούμε, μέσα σε αυτόν τον καινούργιο κόσμο. Με τέτοια απολυτότητα που, η γραμμή μεταξύ αυτού που σήμερα θεωρούμε πραγματικότητα και αυτού που ορίζουμε ως προσομοίωση θα είναι δυσδιάκριτη, για όσους έχουμε ζήσει ως πραγματικότητα αυτήν, τέλος πάντων, που αναγνωρίζουμε ως τέτοια. Γιατί, η επόμενη γενιά, μπορεί απλώς να μην μπορεί να κατανοήσει καμία διαφορά.

Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΓΕΝΙΑΣ ΜΑΣ

Πέραν των άλλων, εδώ υπάρχει και η ευθύνη της γενιάς μας. Η τελευταία που μπορεί να σταθεί κριτικά απέναντι στις αλλαγές. Με την ιλιγγιώδη εξέλιξη της ευφυούς μηχανής, ωστόσο, φαίνεται να αποδυναμώνονται, αντί να πολλαπλασιάζονται, οι ανησυχίες μας για την κυριαρχία των μηχανών. Για παράδειγμα, ακόμα και σήμερα, σε πανεπιστημιακές μεταπτυχιακές σπουδές, προφανώς από κεκτημένη ταχύτητα, διδάσκονται μαθήματα μέγιστου χρόνου αποδεκτής παραμονής ενός παιδιού μπροστά από μία οθόνη, ενώ όλοι ξυπνάμε και κοιμόμαστε με μιαν συσκευή συντροφιά. Μικροί και μεγάλοι, έχοντας αποδεχθεί ότι οι περιορισμοί είναι ξεπερασμένοι. Το ίδιο περίπου ισχύει και με τις σχετικές ανησυχίες που αφορούν στην αποδυνάμωση των ανθρώπινων σχέσεων και την «ομαλή» ανάπτυξη των εφήβων. Η πανδημία που μας έριξε πρόωρα στις ηλεκτρονικές μας προεκτάσεις μέρα νύχτα, αποδεικνύει ότι, όλoι οι προηγούμενοι προβληματισμοί ανήκουν σε μιαν πολύ παλιά εποχή (της αθωότητας;) του ανθρώπου. Κι ας έχουν περάσει μόλις 15 χρόνια από την εφεύρεση του φέισμπουκ.

Πολλοί θεωρούν την Τέχνη και τη δημιουργία ως τα τελευταία καταφύγια της ανθρώπινης φύσης, αδύνατον να τα υποκαταστήσουν οι μηχανές. Αλλά, όλο και παρουσιάζονται δυνατότητες μουσικής σύνθεσης, ζωγραφικής, αρχιτεκτονικής, λογοτεχνικής συγγραφής, πρωτότυπες ή μιμούμενες μεγάλους καλλιτέχνες, που με ευκολία τις καταφέρουν οι μηχανές. Όσο για την, για πολλούς, αναντικατάστατη συνύπαρξή μας και μέθεξη στα μεγάλα θέατρα και συναυλιακούς χώρους, να υπολογίσουμε ότι έχουν ήδη ξεκινήσει οι απόλυτα ψηφιακές εκδοχές τους . Τον Αύγουστο, η Αριάνα Γκράντε διοργάνωσε τριήμερη περφόρμανς στο Fortnite, που θεωρείται πρόδρομη του metaverse πλατφόρμα. Με συμμετέχοντα χιλιάδες άβαταρ. Και δεν είναι η μόνη. Δεκάδες συναυλίες ήδη έχουν πραγματοποιηθεί, ενώ η πρωτοπόρος μόδα ετοιμάζεται για τη δική της ψηφιακή παρουσία.

Η ΜΕΤΑ-ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

Αλλά εμείς, ξεχαστήκαμε στον θάλαμο της προηγούμενης εποχής και συνεχίζουμε την πολιτική και κοινωνική συζήτηση για τον άνθρωπο του παρελθόντος, μειώνοντας την αξία μιας σύγχρονης δημιουργικής πολιτικής απορίας. Γιατί, τουλάχιστον μέχρι τώρα, αυτές οι καταπληκτικές υπηρεσίες της τηλεσυνεύρεσης, μας παρέχονται σχεδόν δωρεάν; Κάποιοι επωφελούνται αλλά, όχι μόνον δεν γνωρίζουμε, παρά ελάχιστα υποπτευόμαστε, με ποιον τρόπο γίνεται αυτό, αλλά αγνοούμε και τι επιστρέφουν, αν επιστρέφουν, ως φόρους , από τα ανυπολόγιστα κέρδη τους. Οι συναλλαγές δεν γίνονται ουσιαστικά με χρήματα αλλά με δεδομένα. Ποιος μπορεί να εκτιμήσει για ποιον λόγο αυτά τα δεδομένα είναι τόσο σημαντικά; Και πού είναι οι ιδέες, οι αξίες της ανθρωπότητας; Θα εξαχνωθούν από τον τυφώνα του μετα-σύμπαντος, ή θα αποκτήσουν ένα άλλο νόημα; Και ποιο; Τι μπορεί να σημαίνει η ελευθερία, η ισότητα, η αξιοπρέπεια, η Δημοκρατία; Είναι θέματα αυτά που πρέπει να μας απασχολούν; Είναι υποθέσεις πολυτελείας ή αποτελούν τον πυρήνα των κινδύνων που θα αντιμετωπίσουμε, όχι κάποτε, αλλά αύριο.

Ποιοι θα πολλαπλασιάζουν με ασύλληπτο τρόπο όχι απλώς την περιουσία τους, όπως την ορίζουμε σήμερα, αλλά τη δύναμή τους; Για ποια μεσαία τάξη μπορούμε να μιλάμε; Και για ποια σημασία της αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας; Ποιοι θα είναι οι απόλυτοι κυρίαρχοι της μετά-ανθρωπότητας και ποιος θα τους ελέγχει; Τι ρωτώ;

Μήπως «εμείς θα σώσουμε τον κόσμο»; Και τώρα πια, ποιον κόσμο; Τον παλιό ή τον ψηφιακό; Ας ποστάρουμε τη σημερινή μας φωτογραφία, εννοείται με μακιγιάζ του face app, σε ένα ειδυλλιακό ηλιοβασίλεμα ενός ανύπαρκτου νησιού και ας απολαύσουμε τα εκατοντάδες λάικ των αναρίθμητων ψηφιακών μας φίλων.

* Δημοσιεύτηκε στη "ΜτΚ" στις 07.11.2021