ΑΠΟΨΕΙΣ

Ο κορονοϊός επέβαλε ταπεινότητα στη διοργάνωση, η μάσκα προστασίας έθεσε περιορισμούς στις εκφράσεις εθνικής ανάτασης, η συμμετοχή ξένων ηγετών και η φωταγώγηση των μνημείων σε μακρινές χώρες, μας οδήγησε σε μια κάποια συστολή στους εορτασμούς και στους δηλητηριώδεις ηλεκτρονικούς σχολιασμούς στους οποίους αγαπάμε επίμονα να επιδιδόμαστε. Οι εκδηλώσεις για τα 200 χρόνια βέβαια βρίσκονται σε εξέλιξη και δεν γνωρίζω τι θα ακολουθήσει, αλλά, είναι φανερό ότι, μάλλον γλυτώσαμε από ατέρμονες και συχνά ύποπτες αντιπαραθέσεις για τη λειτουργία ή μη των κρυφών σχολειών επί τουρκοκρατίας, για το εάν η επανάσταση ήταν κοινωνική ή εθνικοαπελευθερωτική, για τις σκοτεινές πλευρές του χαρακτήρα των αγωνιστών, όπως, μάλλον αποφύγαμε, και τις παρακμιακές κραυγές εθνικής υπερηφάνειας ενδεδυμένες με κακοραμμένα σιγκούνια και περικεφαλαίες. Περιοριστήκαμε στους σχολιασμούς σχετικά με την κομψότητα της εμφάνισης της κ. Αγγελοπούλου με ρούχα εποχής και με το μενού στο επίσημο δείπνο στην Προεδρία της Δημοκρατίας. Προσωπικά βρήκα ατυχές το στιλιστικό αποτέλεσμα, όχι την πρόθεση, της προέδρου των εορτασμών και ακραία εσωστρεφή, στα όρια του γελοίου, τον διαχωρισμό σε υπέρμαχους της πεσκανδρίτσας από τη μια και της αποσυρθείσας σφυρίδας από την άλλη στην τραπεζαρία της Προεδρίας. Σε γενικές γραμμές ωστόσο, καλά πήγαμε έως εδώ, υποτονικά ίσως, αλλά, ας είμαστε καλοπροαίρετοι. Μπορεί να μας εκπλήξουν θετικά οι εκδηλώσεις που ακολουθούν. Αλλά, αν έχουν κάποια σημασία, οι σκέψεις τώρα, εν μέσω των εορτασμών, θα έλεγα, ότι από την επέτειο λείπει η ανάδειξη της κόκκινης κλωστής που συνέδεσε την εξέγερση του ‘21 με το ανεπανάληπτο φιλελληνικό πνεύμα της Δύσης, την ορμή αγράμματων οπλαρχηγών της κλεφτουριάς με τις εθνοσυνελεύσεις και τη δίψα για συντεταγμένη ανεξαρτησία, παρά τα όσα ακολούθησαν στις εμφύλιες διαμάχες. Αυτής της κόκκινης κλωστής που έρχεται από την αρχαία Ελλάδα, περνά από το Bυζάντιο και κρατά και στα 400 χρόνια κατοχής. Που συνεγείρει πληθυσμούς του Μωριά, της Μικράς Ασίας, των παραδουνάβιων περιοχών, των υπερπόντιων εδαφών. Που ορίζεται ως το διαχρονικά σημαντικό κληροδότημα, η κοινή μας ιερή παράδοση. Που δεν είναι άλλη από την Παιδεία, τον ελληνικό στοχασμό και τα παράγωγά τους. Τις μεγάλες έννοιες της Δημοκρατίας, της Ελευθερίας, της Τέχνης, της Επιστήμης. Και μαζί με αυτά και της σημασίας της γλώσσας, που, όπως επισημαίνει η εξαιρετική Μαρία Ευθυμίου, αποτέλεσε έναν από τους κυρίαρχους παράγοντες στο να προηγηθεί η ελληνική επανάσταση των εξεγέρσεων των άλλων βαλκανικών λαών, πλην των Σέρβων. Η ελληνική παρέμενε και στα χρόνια της τουρκοκρατίας η πιο διαδεδομένη γλώσσα, τα Πατριαρχεία μιλούσαν ελληνικά και τα ελληνικά σχολεία ήταν σπουδαία σε κάθε σημείο όπου υπήρχε Ρωμιοσύνη. Πέρα λοιπόν από τις επετειακές εκδηλώσεις, ή καλύτερα, με αφορμή την επέτειο, η Ελλάδα είχε και έχει τη δυνατότητα και την ευκαιρία να σημάνει μια μεγάλη εθνική επανεκκίνηση (restart), αντάξια της μεγάλης σημασίας του 1821. Ένα Σχέδιο επανατοποθέτησής της (rebranding) στον παγκόσμιο χώρο, συν-κίνησης των δυνάμεων παλιάς και νεότερης Διασποράς, συνομιλίας της με τις μεγάλες δυνάμεις της καινοτομίας παντού. Ένα μεγάλο Σχέδιο (project) ανάδειξης της ελληνικής Παιδείας και γλώσσας. Ίσως, τα μόνα σίγουρα όπλα μας, αμυντικά και επιθετικά, στη σαρωτική καινούργια εποχή. Ένα μεγάλο Σχέδιο για τον Πολιτισμό και την Παιδεία, τις σωσίβιες λέμβους, υποτιμημένες για δεκαετίες εύθραυστης ευμάρειας, δυτικού μιμητισμού και καταναλωτικής παραζάλης. (Τα αγγλικά στις παρενθέσεις τα έγραψα, μήπως και συνεννοηθούμε, καθώς, τα τελευταία χρόνια σχεδιάζουμε - που λέει ο λόγος - μόνον όταν πρόκειται να «απορροφήσουμε» ευρωπαϊκά προγράμματα που τρέχουν – run ).

Μεταξωτά Σουφλίου-Κρασί Λειψών

Σημειακά αλλά σημαντικά. Υποδείγματα για το πώς πρέπει να κινηθούμε για να μπορούμε να συνομιλήσουμε με αξιώσεις με και στον σύγχρονο κόσμο. Να βρούμε τα ωραία μονοπάτια που θα συνδέσουν τους αρχαίους σπόρους με τους καλύτερους των εκπροσώπων της καινούργιας γενιάς. Πρώτο παράδειγμα η ανάθεση σχεδιασμού στη διεθνώς αναγνωρισμένη σχεδιάστρια Μαίρη Κατράντζου γυναικείων και ανδρικών δώρων που προσφέρει η Προεδρία της Δημοκρατίας. Τα φουλάρια και οι γραβάτες με ελληνικό αποτύπωμα ιδιαίτερης αισθητικής πρότασης (φωτ.) που διαθέτει η επίσημη Πολιτεία κατασκευάζονται στο ακριτικό Σουφλί, γνωστό για την παράδοσή του στα μεταξωτά και ξεχασμένο, όπως και ολόκληρη η Θράκη, από τη νεότερη αθηνοκεντρική διοίκηση. Δεύτερο παράδειγμα η επιλογή κρασιών στο επίσημο δείπνο της 25^ης Μαρτίου. Ανάμεσα σε άλλα, και ο «Αποσπερίτης» από τη σπάνια ποικιλία φωκιανό, προερχόμενο από το μοναδικό νησί των Λειψών. Αν αυτά πάψουν να αποτελούν τις μικρές ειδήσεις επιμέρους σχολιασμών της επικαιρότητας, αν συνδεθεί η προσδοκία ανάπτυξης με την ταυτότητα και τις εγγενείς δυνατότητες κάθε μικρού ελληνικού τόπου, αν συνταχθούν αυτόχθονες και ετερόχθονες δυνάμεις –για να θυμηθούμε και τις ορολογίες της επανάστασης του 1821- σε ένα Σχέδιο, τότε, ίσως βρει το νόημά της και η λέξη «παλιγγενεσία» που από όταν ήμουν μικρή, διατηρούσα απέναντί της μια κάποια καχυποψία, καθώς μου φαινόταν υπερβολική όσο και αόριστη. Ανατρέχοντας τώρα στα λεξικά πιστοποιώ ότι πρόκειται για την αναγέννηση, την πάλιν-γένεση. Διατηρώντας ακόμα την επιφύλαξή μου για τη χρησιμοποίηση βαρύγδουπων λέξεων, έχω μια κάποια ελπίδα ότι στο τέλος μπορεί να κάνουμε τη διαφορά, ξεπερνώντας τους εαυτούς μας και οι λέξεις, όπως και οι επέτειοι, θα αποκτήσουν πραγματικά νόημα.

* Δημοσιεύτηκε στη "ΜτΚ" στις 28-03-2021.