ΑΠΟΨΕΙΣ

Βρισκόμαστε στο 2008. Κορυφώνεται η περίοδος της αστακομακαρονάδας. Δύο καθηγητές που διδάσκουν σε διπλανές τάξεις, με ίδια ηλικία, ίδια χρόνια υπηρεσίας, ίδιες οικογενειακές ανάγκες, ίδιο μισθό, ίδιες βεβαιότητες και αβεβαιότητες, αναρωτιούνται εάν πρέπει να πάρουν στεγαστικό δάνειο. Ο πρώτος διστάζει γιατί κανένας δεν μπορεί να του εγγυηθεί ότι ο μισθός του θα αυξάνεται κάθε χρόνο και ότι η ζωή του δεν θα αλλάξει προς το χειρότερο. Συνεχίζει στο νοίκι και με το ίδιο αυτοκίνητο. 

Ο δεύτερος παίρνει δάνειο, αγοράζει σπίτι και, για να συμπληρώσει την αλλαγή στη ζωή του, παίρνει και ένα καταναλωτικό για καινούργιο αυτοκίνητο -αυτοκινητοδάνειο, όπως το έλεγαν τότε. Με την κρίση του 2010 μειώνονται οι μισθοί, αργότερα κόβονται δώρα και επιδόματα. 

Ο πρώτος ξέρει ότι είτε δυσκολεύεται είτε όχι, πρέπει να πληρώνει το ενοίκιο, διαφορετικά σε δυο - τρεις μήνες θα του κάνουν έξωση με συνοπτικές διαδικασίες. Ο δεύτερος σταματά να πληρώνει τα δάνεια, μπαίνει στο νόμο Κατσέλη, θα πληρώνει επί είκοσι χρόνια για δόσεις λιγότερα απ’ όσα ο συνάδελφός του πληρώνει για ενοίκιο, δικά του το σπίτι και το αυτοκίνητο. Ποιος είναι το κορόιδο; Σωστά το βρήκατε! Και ποιος από τους δύο ήταν πιο «αγανακτισμένος», επειδή του «έκλεψαν τα όνειρα»; Κι αυτό σωστά το βρήκατε. Μην πείτε και τι ψήφισε το 2015. Είναι σαν να κλέβουμε από εκκλησία!

Το παράδειγμα είναι σκοπίμως αντιστικτικό, αλλά δεν είναι ακραίο. Όλοι έχουμε τέτοιες περιπτώσεις μπροστά στα μάτια μας. Για κάθε έναν που πήρε δάνεια, δεν ανταποκρίθηκε και αναζητά προστασία σε διάφορες ρυθμίσεις που του προτείνει, συχνά παρακαλετά, το φοβισμένο πολιτικό σύστημα, υπάρχει ένας άλλος που είτε δεν δανείστηκε με αφροσύνη είτε κόβει το λαιμό του και πληρώνει. 

Ο νόμος Κατσέλη υπήρξε τυπικό δημιούργημα της εποχής του. Αποτύπωσε την αμηχανία της κυβέρνησης Παπανδρέου απέναντι σε ένα μέρος της κοινωνίας που ήταν απρόθυμο να κατανοήσει ότι ο ελεύθερος άνθρωπος έχει την ευθύνη των επιλογών του και απαιτεί να του συμπεριφέρονται σαν προνήπιο -όποια ανοησία και αν κάνει, στο τέλος θα τον προστατεύσει το κράτος. Αυτόν τον κόσμο προσπάθησε να κατευνάσει, με μία ρύθμιση που δεν έβαζε ούτε καν τα στοιχειώδη προαπαιτούμενα: Να έχεις πληρώσει έστω και μία δόση από το δάνειό σου. Αντίθετα με ό,τι έλεγαν τα πονόψυχα πρωινάδικα της εποχής που κλαίγονταν για «το σπίτι του κοσμάκη», ο ν. 3869/2010 ήταν τόσο χαλαρός, ώστε χωρούσε σχεδόν όλους. 

Τις συνέπειες μπορούσε να το καταλάβει και ένα μικρό παιδί. Πρώτον, ο νόμος θα ενθάρρυνε ακόμη περισσότερους να μην εξυπηρετούν τα δάνειά τους, ενισχύοντας τον ηθικό κίνδυνο. Δεύτερον, η συσσώρευση «κόκκινων δανείων» υπονόμευε και αυτήν ακόμη την υπόσταση των τραπεζών, οι οποίες είτε θα πτώχευαν, συμπαρασύροντας στην καταστροφή την εθνική οικονομία, είτε θα κατέφευγαν σε ανακεφαλαιοποίηση, στέλνοντας το λογαριασμό στους φορολογούμενους. Και τρίτον, κανένα χαριστικό μέτρο δεν μπορούσε να ανασχέσει το φαινόμενο «δεν πληρώνω», που κάλπαζε υποδαυλιζόμενο από αδίστακτους πολιτικούς απατεώνες. Όταν ο Παπανδρέου έκανε εκπτώσεις στα δάνεια, ο Τσίπρας υποσχόταν ότι θα τα χαρίσει.

Ο νόμος Κατσέλη έπαυσε να ισχύει, αφού στέγασε τη μισή Ελλάδα και έσβησε περισσότερα δάνεια απ’ όσα έσβησε στο μιλητό ο Σώρρας. Γιατί πρέπει να συνεχίζεται η συζήτηση για την προστασία της πρώτης κατοικίας; Είναι, βεβαίως, γνωστό ότι κανένας δεν έχασε πουλώντας κοινωνική ευαισθησία. Αλλά εάν ρητά εξαιρεθεί η πρώτη κατοικία από τους πλειστηριασμούς, όπως απαιτεί ο αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ, ποια τράπεζα θα χορηγήσει στεγαστικό δάνειο, για το οποίο δεν θα έχει εξασφάλιση; Προφανώς καμία! Άρα, τέλος τα δάνεια, κάτι που δεν είναι ιδιαιτέρως καλή ιδέα. Και τέλος πάντων, όταν τα έλεγαν το ’14, λέγαμε ότι δεν ξέρουν. Σήμερα, δεν μπορεί, ξέρουν. Οπότε τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα. Ή, για την ακρίβεια, πιο ανήθικα…

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 9 Φεβρουαρίου 2020