ΑΠΟΨΕΙΣ

Ο κίνδυνος είναι τόσο κοντά και ας τον νιώθουμε μακρινό αλλά και κάπως μεταφυσικά στη σφαίρα του ανέφικτου.

Το ερώτημα είναι αδυσώπητο: Τι θα συμβεί αν κάποιοι κάνουν χρήση των πυρηνικών όπλων;

Ας το σκεφτούμε καλύτερα: Υπολόγισε κανείς το πως θα χρησιμοποιηθεί η υπερσύγχρονη τεχνολογία και η τεχνητή νοημοσύνη για να γίνει πιο «αποτελεσματική» η χρήση των πυρηνικών ώστε να εξολοθρευθεί ο εχθρός;

Ακούγεται κυνικό αλλά ποιος μπορεί να τον κατηγορήσει για «σεναριογράφο» επιστημονικής φαντασίας τον πολύπειρο βετεράνο της αμερικανικής διπλωματίας Χένρι Κίσινγκερ, άλλοτε υπουργό Εξωτερικών επί Ρίτσαρντ Νίξον ο οποίος στα 98 του χρόνια με καθαρό μάτι βλέπει «για πρώτη φορά στην ιστορία, την ανθρωπότητα να έχει τη δυνατότητα να καταστραφεί μέσα σε περιορισμένο χρονικό διάστημα».

Κάνει τον απλούστατο συλλογισμό για το τι θα προκύψει από τον συνδυασμό τεχνολογιών ισχύος που ήταν αδιανόητη πριν από 70 χρόνια με την καταστροφική δυνατότητα που έχουν τα πυρηνικά όπλα.

«Και τώρα, στο πυρηνικό ζήτημα προστίθεται το τεχνολογικό, που αφορά, στο πεδίο της τεχνητής νοημοσύνης, το ότι ο άνθρωπος αποκτά εταίρο, μία μηχανή, και η μηχανή αυτή μπορεί να αναπτύξει δική της κρίση», είχε προειδοποιητικά τονίσει πριν από ένα χρόνο μιλώντας σε ένα φόρουμ.

Αποφεύγοντας τη συζήτηση

Ο Χένρι Κίσινγκερ, μιλώντας στις 7 Μαΐου με τον Edward Luce αρχισυντάκτη των Financial Times, ανέλυσε τα νέα δεδομένα που δημιούργησε η εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία και για το φάντασμα του πυρηνικού πολέμου παρατηρώντας πως σε αντίθεση με το πόσο συχνά γίνεται αναφορά σε αυτόν τον κίνδυνο «δεν υπάρχει σχεδόν καμία συζήτηση διεθνώς για το τι θα συνέβαινε αν γινόταν πραγματική χρήση πυρηνικών όπλων».

Ζούμε, είπε, σε μία «καθολικά νέα εποχή» (We are now living in a totally new era).

«Το προφανές , για τον ίδιο, ερώτημα είναι «για πόσο ακόμη θα συνεχιστεί αυτή η κλιμάκωση και πόσο ακόμη περιθώριο κλιμάκωσης υπάρχει.

«Όταν ο Πούτιν φθάσει στο σημείο να περιοριστεί η μελλοντική ικανότητα της χώρας του να ενεργεί ως μεγάλη δύναμη, θα κλιμακώσει άραγε χρησιμοποιώντας μία κατηγορία όπλων που δεν έχουν χρησιμοποιηθεί στα 70 χρόνια της ύπαρξής τους; Αν περάσει αυτή τη γραμμή, θα πρόκειται για γεγονός εξαιρετικής σημασίας».

Η συζήτηση για την πυρηνική απειλή από την αρχή είχε ιδιαιτερότητες. Δεν χωρούσε στο κλασικό πλαίσιο των γεωπολιτικών και οικονομικών παιγνίων από τον καιρό του Ψυχρού Πολέμου μέχρι σήμερα .Πήγαινε πάντα πέρα από αυτά. Η Σοβιετική Ένωση δεν ήταν τεράστια οικονομική δύναμη. Οι τεχνολογικές της δυνατότητες ήταν στρατιωτικές.

Μία ακόμα διαφορά ανάμεσα την εποχή του Ψυχρού Πολέμου και τα γεγονότα της Ουκρανίας είναι ότι σε αντίθεση με τον πιο σοβαρό και ιστορικά πιο γνωστό κίνδυνο πυρηνικού πολέμου μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Σοβιετικής Ένωσης κατά τη διάρκεια της κρίσης των πυραύλων της Κούβας τον Οκτώβριο του 1962, που κράτησε μόλις δύο εβδομάδες, η εισβολή και ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία έφτασε τις 80 μέρες και θα διαρκέσει πιθανότατα πολλές εβδομάδες ακόμα , αν όχι μήνες. Πολλοί κάνουν λόγο και για περισσότερο».

Η ΕΣΣΔ ποτέ δεν είχε φθάσει, σύμφωνα με τον Κίσσινγκερ, «στο επίπεδο τεχνολογικής ανάπτυξης στο οποίο βρίσκεται η Κίνα σήμερα. Η Κίνα έχει τεράστια οικονομική ισχύ, πέρα από τη μεγάλη στρατιωτική της ισχύ». Αυτό και μόνο φτάνει για να καταλάβουμε το όσο σύνθετα είναι πλέον τα προβλήματα της ανθρωπότητας.

Η Ρωσία και οι Ηνωμένες Πολιτείες διαθέτουν το 90% των πυρηνικών όπλων στον κόσμο, σύμφωνα με την Ομοσπονδία Αμερικανών Επιστημόνων. Ένας πυρηνικός πόλεμος πλήρους κλίμακας θα μπορούσε εύκολα να αφανίσει την ανθρωπότητα -όχι μόνο λόγω των αρχικών θανάτων αλλά και λόγω της παγκόσμιας ψύξης, του λεγόμενου πυρηνικού χειμώνα που θα ακολουθούσε.

Σύμφωνα πάντως με διάταγμα που υπέγραψε ο Βλαντιμίρ Πούτιν στις 2 Ιουνίου 2020 -ένα εξασέλιδο έγγραφο με τίτλο «Βασικές αρχές της κρατικής πολιτικής της Ρωσικής Ομοσπονδίας στον τομέα της πυρηνικής αποτροπής»- τα πυρηνικά όπλα θεωρούνται από τη Ρωσία «αποκλειστικά ως μέσο αποτροπής». Σύμφωνα με τις βασικές του αρχές, η Ρωσία θεωρεί ότι η χρήση πυρηνικών όπλων είναι «ένα ακραίο και αναγκαστικό μέτρο», το οποίο η χώρα «καταβάλλει όλες τις απαραίτητες προσπάθειες» για να αποφευχθεί η λήψη του.

Ένα άλλο εντυπωσιακό στοιχείο της ανάλυσης που έκανε ο Χ. Κίσσινγκερ είναι πως εφιστά την προσοχή στους ηγέτες της Δύσης να μη σπρώξουν τη Ρωσία στην αγκαλιά της Κίνας, ασκώντας κριτική στον διαχωρισμό δημοκρατίες - αυταρχικά καθεστώτα. «Δεν πρέπει να τον μετατρέψουμε σε σημείο αιχμής της αντιπαράθεσης, εκτός αν είμαστε έτοιμοι να υιοθετήσουμε την πολιτική της καθεστωτικής αλλαγής».

Μήπως άλλωστε δεν ήταν ο ίδιος ο αρχιτέκτονας της ιστορικής προσέγγισης της Ουάσινγκτον και του Πεκίνου τη δεκαετία του 1970;