ΑΠΟΨΕΙΣ

Είναι γνωστό ότι με πρόσφατη απόφαση του Δ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας ακυρώνεται η από 22.1.2021 πρόσκληση του ΤΑΙΠΕΔ για την μαρίνα της Αρετσούς, με την οποία προβλέπεται υπερδόμηση, σπίτια σχεδόν μέσα στη θάλασσα και άλλα μεγαλειώδη. Η εκδίκαση έγινε ύστερα από προσφυγή του Δήμου Καλαμαριάς, με τη συμφωνία ολόκληρου του Δημοτικού Συμβουλίου. Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να μελετηθεί με νηφαλιότητα, νομικά αλλά, κυρίως, πολιτικά, με την έννοια της δημοκρατικής λειτουργίας, αυτή η απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου της χώρας.

• Η πρόσκληση ακυρώνεται καθώς το ΤΑΙΠΕΔ, δεν ακολούθησε τις νόμιμες διαδικασίες, που είναι και οι λογικές, κοντολογίς παρανόμησε. Επιδεικτικά και προκλητικά. Γιατί, δεν χρειάζονται ιδιαίτερες νομικές γνώσεις για να αντιληφθεί κάποιος ότι, για να προχωρήσεις σε μία προκήρυξη εκδήλωσης ενδιαφέροντος για θηριώδεις επεμβάσεις στη θάλασσα, πρέπει να προηγηθεί η αλλαγή του χωροταξικού σχεδιασμού, για την οποία απαιτείται να εκδοθεί Προεδρικό Διάταγμα και να ακολουθήσει Κοινή Υπουργική Απόφαση, που θα ορίζει τα έργα που πρόκειται να γίνουν με τις ανάλογες περιβαλλοντικές προϋποθέσεις. Το ΤΑΙΠΕΔ, περιφρονώντας κάθε νόμιμη διαδοχή κινήσεων, προκήρυξε διαγωνισμό, χωρίς να περιμένει ούτε καν τη, δια Διατάγματος, επικύρωση, από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας, χωροταξικής αλλαγής. Και κανείς δεν μπορεί να αποδώσει την «παράβλεψη» σε νομική αδυναμία του οργάνου.
• Στην απόφαση του ΣΤΕ επαναλαμβάνεται και τεκμηριώνεται με τον πλέον διαυγή τρόπο ότι, ο (τουριστικός) λιμένας είναι, κατά το άρθρο 967 του Αστικού Κώδικα, «κοινόχρηστο πράγμα» και ότι «..η προσβαλλόμενη πράξη δεν αφορά τη διαχείριση ιδιωτικής περιουσίας του Δημοσίου, αλλά κοινόχρηστου πράγματος και ανάγεται στη ρύθμιση της κοινής χρήσεως», αναγνωρίζοντας ότι ο Δήμος έχει έννομο συμφέρον να μεριμνά για την τύχη της μαρίνας και να έχει λόγο στους σχεδιασμούς, καθώς «συνδέεται με τις πολεοδομικές, κυκλοφοριακές και διοικητικές λειτουργίες στην περιοχή του Δήμου Καλαμαριάς».
• Αναλύεται διεξοδικά η σημασία της περιβαλλοντικής παραμέτρου σε κάθε έργο που αλλάζει τα χωροταξικά δεδομένα μιας περιοχής, αναφέροντας, μεταξύ άλλων: «… κατά το άρθρο 24 παρ. 1 του Συντάγματος, το Κράτος υποχρεούται να λαμβάνει ιδιαίτερα προληπτικά και κατασταλτικά μέτρα για τη διαφύλαξη του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος….. Υπό το φως δε της ανωτέρω συνταγματικής διατάξεως έχει κριθεί καθ' ερμηνεία των διατάξεων του άρθρου 4 του Ν. 1650/1986 - προς την οποία στοιχούν οι ρυθμίσεις των άρθρων 2 παρ. 10 του Ν. 4014/2011 και 31 παρ. 6 του Ν. 2160/1993, όπως ισχύουν - ότι ως "έναρξη πραγματοποιήσεως" έργου, από την οποία πρέπει να προηγείται η έγκριση περιβαλλοντικών όρων, θεωρείται όχι μόνο η υλική ενέργεια εκτελέσεώς του, αλλά και η έκδοση οποιασδήποτε διοικητικής πράξεως, η οποία αποτελεί προϋπόθεση για την έναρξη της κατασκευής συγκεκριμένου έργου από δημόσιο ή ιδιωτικό φορέα...».
• Αναγνωρίζει περαιτέρω την προστασία του περιβάλλοντος, όχι μόνον ως προϋπόθεση διοικητικής πράξης, αλλά ως καθήκον του δημοσίου και οιουδήποτε λειτουργεί εν ονόματί του, συνδέοντάς το με την απαίτηση διαφάνειας και ισονομίας, αναφέροντας: «Η εν λόγω, άλλωστε, απαίτηση εγκρίσεως περιβαλλοντικών όρων πριν την προκήρυξη διαγωνισμού συνδέεται στενά όχι μόνο με την κατά τα ανωτέρω λήψη προληπτικών μέτρων προστασίας του περιβάλλοντος, αλλά και με το ειδικότερο καθήκον των αναθετουσών αρχών ή φορέων να διασφαλίζουν την τήρηση των αρχών της διαφάνειας και της ίσης μεταχειρίσεως των οικονομικών φορέων (άρθρο 6 παρ. 2 και 3 του Ν. 4413/2016 και άρθρο 3 της Οδηγίας 2014/23), διότι η ολοκληρωμένη περιβαλλοντική αδειοδότηση αποτελεί κρίσιμη παράμετρο για τη σαφή περιγραφή του συμβατικού αντικειμένου και συνακόλουθα για τον διαφανή, αναλογικό και σύμφωνο με το δημόσιο συμφέρον και τον ελεύθερο ανταγωνισμό καθορισμό των ουσιωδών όρων του διαγωνισμού, όπως των τεχνικών προδιαγραφών, των κριτηρίων επιλογής των υποψηφίων, ιδίως των ελάχιστων απαιτήσεων οικονομικής και χρηματοοικονομικής επάρκειας και τεχνικής ή επαγγελματικής ικανότητας, καθώς και των κύριων συμβατικών υποχρεώσεών τους …»

Σταματώ εδώ, καθώς δεν είναι στις προθέσεις μου, ούτε βέβαια στο επιστημονικό μου πεδίο, η νομική ερμηνεία της απόφασης. Αυτό που, κατά τη γνώμη μου, έχει αξία είναι η συνειδητοποίηση των εξής: 1. Κανένας αγώνας υπεράσπισης του δημοσίου συμφέροντος και εντέλει της κοινής λογικής δεν είναι μάταιος. Το υπενθυμίζω σε όσους, φανερά ή δια νεύματος, ισχυρίζονταν ότι όλα είναι προδιαγεγραμμένα και ότι υπάρχει περίπτωση να κτιστεί ένας ολόκληρος οικισμός στη θάλασσα και μάλιστα χωρίς καν δρόμους πρόσβασης. 2. Οι Αξίες νομιμότητας και διαφάνειας, ως προϋποθέσεις δημοκρατικής λειτουργίας, που αναφέρει η απόφαση του ΣΤΕ, ανεξάρτητα από τη νομική τους τεκμηρίωση, αποτελούν χρέος όσων σχετίζονται με τα κοινά. 3. Το είδος των παρεμβάσεων που ονειρεύονται κάποιοι για την μαρίνα της Αρετσούς, επηρεάζει προφανώς το σύνολο της ακτής και βέβαια ολόκληρη την παρακείμενη περιοχή. Πως λοιπόν αποσιωπάται από τον ευρύτερο σχεδιασμό του Παραλιακού Μετώπου, στερώντας , από τον δημόσιο διάλογο, σημαντικά επιχειρήματα αναφορικά με μια λογική, ήπια, νόμιμη αξιοποίηση της μαρίνας; Γιατί, θα ήταν διαφορετικό το τοπίο εάν ολόκληρη η πόλη, όλων των βαθμών αυτοδιοίκησης, μαζί με τους επιστημονικούς φορείς, υποδείκνυαν τις προϋποθέσεις για έναν σύγχρονο, κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα, σχεδιασμό. Αυτή είναι μια απλή ερώτηση προς την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Και όχι μόνον. 4. Αλλοίμονο εάν πιστεύουμε ότι το ΤΑΙΠΕΔ και το Υπερταμείο, που έχουν διασφαλίσει το ακαταδίωκτο, έχουν την άδεια να συμπεριφέρονται υπεράνω νόμων. Άλλωστε, έχουν περάσει αρκετά χρόνια από την ίδρυσή τους, οι διοικούντες τοποθετούνται προφανώς (συνάγεται εύκολα από τα βιογραφικά τους) από την κυβέρνηση, έχουν υποχρέωση να εξηγήσουν και να κριθούν για την επιτυχία των πράξεών τους, γιατί, αν δεν κάνω λάθος, ζούμε σε Δημοκρατία. Και στην απόφαση του ΣΤΕ, υπάρχει η σχετική «υπενθύμιση» : «Επειδή στο ΤΑΙΠΕΔ Α.Ε., το οποίο συνεστήθη με αποκλειστικό σκοπό την αξιοποίηση της ιδιωτικής περιουσίας του Δημοσίου χάριν του δημοσίου συμφέροντος…». Να προσθέσω ότι δεν είναι ούτε δημοκρατικό ούτε ευπρεπές, ούτε και χρήσιμο, να θέτεις σε υποτιθέμενη διαβούλευση ένα σχέδιο, να μην παίρνεις υπόψη τίποτα από τη συζήτηση, να μην ενημερώνεις για τα αποτελέσματα και να αντιμετωπίζεις τη διαδικασία ως αναγκαστική αγγαρεία. 5. Και ολοκληρώνω: για πόσο ακόμα στην Θεσσαλονίκη θα παίζουμε κλεφτοπόλεμο για θέματα που αφορούν στην ανάπτυξη της περιοχής; Γιατί πρέπει να αγωνιζόμαστε για τα αυτονόητα, τα νόμιμα και τα λογικά, να προσφεύγουμε σε δικαστήρια για την ακύρωση φαραωνικών σχεδιασμών, προφανώς μη υλοποιήσιμων, σε μια πόλη που το μεγαλύτερο της πρόβλημα είναι η έλλειψη ανοιχτών χώρων και πρασίνου; Και πόσο θα ανεχόμαστε τις φαντασιώσεις ορισμένων ότι μπορεί η Καλαμαριά «να γίνει Κανκούν»; Τι θέλουμε επιτέλους για τον Θερμαϊκό και την πόλη μας; Εντέλει, πόσες γενιές πρέπει να περάσουν και πόση υποβάθμιση και έλλειψη ουσιαστικών έργων να αντέξει η Θεσσαλονίκη, για να μιλήσουμε με ανοιχτά χαρτιά για όλα. Γιατί, εκεί κρίνονται όλα. Στα κλειστά χαρτιά. Ίσως και στην «μπαγιατιά» μας.

ΚΑΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΗ!

* Δημοσιεύτηκε στη "ΜτΚ" στις 23-24.04.2022