ΑΠΟΨΕΙΣ

Τι μέρες! Εγώ ήμουν στην πορεία, κάτω από τα πανό του συλλόγου φοιτητών του Βιολογικού. Ήταν το αποκορύφωμα των κινητοποιήσεων και το αποτύπωμα του αναβρασμού στα πανεπιστήμια, που έμεινε στην ιστορία ως «η μάχη για την κατάργηση του νόμου 815» της κυβέρνησης Κωνσταντίνου Καραμανλή. Ήταν μία εποχή των πράσινων, κόκκινων και γαλάζιων κυλικείων, της παντοδυναμίας των παρατάξεων, των ατέλειωτων «ζυμώσεων» για πολιτική, τέχνη, κινήματα. Εποχή με μπόλικες αυταπάτες. Άφησε ως «παραπολιτικό» στιγμιότυπο την πολιτικά αφελή παρατήρηση του επόμενου πρωθυπουργού Γεωργίου Ράλλη πως οι φοιτητές στις καταλήψεις «ακούνε Καµπότζη, Αιθιοπία και Κηλαηδόνη, αντί για μαθηματικά και φιλοσοφία»!

Δεν είναι πια μαζί μας ούτε ο ευπατρίδης συντηρητικός πολιτικός ούτε ο πρίγκιπας της Φωκίωνος Νέγρη, Λουκιανός, που σπούδασε κάνα δυο χρονάκια (1964-65) και στην αρχιτεκτονική Θεσσαλονίκης και έμενε στη Δεσπεραί, άρα στα μέρη της φωτογραφίας βρέθηκε πολλές φορές.

Ας γυρίσουμε όμως στη φωτογραφία: Τελείωνε εκείνος ο τρομερός Αύγουστος με τα αντίσκηνα μετά το σεισμό 1978 και γυρίζοντας στο πανεπιστήμιο μάθαμε πως η κυβέρνηση ψήφισε, μέσα στη θερινή ανοχή, τον περίφημο νόμο 815, που «τακτοποιούσε» τα των ΑΕΙ και έφερνε εντατικοποίηση και εκσυγχρονισμό ύστερα από το μεθύσι των ελευθεριών από την πτώση της χούντας και την υπερπολιτικοποίηση των πάντων -με την κλασική ήσσονα προσπάθεια βέβαια…

Μόνο που η τότε κυβέρνηση Κωνσταντίνου Καραμανλή το παράκανε ακόμα και για τα δικά της στάνταρ. Κάποιες διατάξεις του νόμου περιόριζαν το πανεπιστημιακό άσυλο, άλλες «έβαζαν» χέρι στο συνδικαλισμό και μείωναν τη φοιτητική συμμετοχή στη διοίκηση των ΑΕΙ. Αυτά όμως που σόκαραν τους φοιτητές ήταν η κατάργηση της τρίτης εξεταστικής περιόδου και της τέταρτης πτυχιακής και ως «κερασάκι στην τούρτα» η απώλεια και της φοιτητικής ιδιότητας αν δεν έπαιρνες πτυχίο μετά την παρέλευση δύο ετών μετά την κανονική προβλεπόμενη διάρκεια των σπουδών σου. Σε έδιωχναν από το πανεπιστήμιο με το νόμο. Η κυβέρνηση της ΝΔ ήθελε να ξεμπερδεύει με το φαινόμενο των «αιώνιων φοιτητών» στους κόλπους των οποίων έβρισκε στελέχη η αριστερά και το ΠΑΣΟΚ!

Ακολούθησε κύμα καταλήψεων και κινητοποιήσεων. Η κυβέρνηση απειλούσε με ποινικές διώξεις, οι φοιτητές επέμειναν και τελικά ο 815, έμελλε να είναι ο πρώτος ψηφισμένος νόμος του ελληνικού κράτους που αποσύρθηκε, και τυπικά και ουσιαστικά, από τον ίδιο τον άνθρωπο που τον εισηγήθηκε, τον Κωνσταντίνο Καραμανλή.

Τα θυμήθηκα όλα αυτά τώρα που φουντώνει ο προβληματισμός για το πανεπιστήμιο που έρχεται, για τις προβλέψεις πως φτάνει το τέλος του campus, αφού θα γενικευτεί η on line και διά βίου μάθηση. Εμείς φταίξαμε, αγωνιστήκαμε, χαθήκαμε, ονειρευτήκαμε αλλά η ζωή άλλαξε χωρίς να κοιτάξει τη δικιά μας μελαγχολία. Πέρασαν, άλλωστε, τέσσερις δεκαετίες.

Ζούμε πλέον στην εποχή του brain drain, του Erasmus +, της απίστευτης κινητικότητας φοιτητών, μεταπτυχιακών φοιτητών και διδακτόρων στην Ε.Ε.

Οι σημερινοί φοιτητές και φοιτήτριες νιώθουν από νωρίς την ανασφάλεια μήπως βρεθούν ύστερα από τόσα διδακτορικά μπροστά στον κίνδυνο να έχουν μειωθεί απελπιστικά οι προσφερόμενες δουλειές, λόγω της καλπάζουσας αυτοματοποίησης. Θέλουν γρήγορα, ει δυνατόν και άκοπα, το πτυχίο, για να απαλλάξουν και τους γονείς από περιττά έξοδα. Πάνε κείνα τα χρόνια που το μποέμικο φοιτητιλίκι στη Θεσσαλονίκη της χαλαρότητας γινόταν το σύμβολο της ωραίας και δημιουργικής ζωής!

Φυσικά το μόνο που τους… έλειπε ήταν να γεμίζει το πανεπιστήμιο εστίες εγκληματικότητας.

Πριν από λίγες μέρες βρεθήκαμε νωρίς το βράδυ, κατά τις 7 μ.μ., στο κτίριο διοίκησης του ΑΠΘ τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου του Συλλόγου Αποφοίτων του ΑΠΘ. Θα μπορούσαν να μας πουν και απόμαχους. Πόσα άλλαξαν σε αυτούς τους χώρους. Πόσο μακρινή είναι η μεταπολίτευση.

Ένας από τα μέλη μας μπήκε στο πανεπιστήμιο από την Εθνικής Αμύνης, στρίβοντας μέσα στην παλιά Φιλοσοφική. Ο νεαρός που έπεσε πάνω του, του είπε ορθά κοφτά: «Θέλεις μαύρο;».

Αρνήθηκε σταθερά ο δικός μας, αλλά προχωρώντας μεταξύ Νομικής και Θεολογικής σφίχτηκε η καρδιά του, όπως μας είπε. Και λύπη και φόβος…

Για να μην το κουράζουμε. Άλλο οι ακαδημαϊκές ελευθερίες και η διακίνηση ιδεών στους πανεπιστημιακούς χώρους και άλλο η ανοχή απέναντι σε εξόφθαλμα ποινικά αδικήματα που τελούνται μέσα. Ξεχνάμε αυτονόητες δημοκρατικές αρχές:

- Εκτός από δικαιώματα, υπάρχουν και υποχρεώσεις.

- Η πλειοψηφία οφείλει να σέβεται τη μειοψηφία. Η μειοψηφία όμως οφείλει να αποδέχεται τις επιλογές της πλειοψηφίας.

Σαράντα πέντε χρόνια μετά την εξέγερση στο Πολυτεχνείο, η χώρα και ο κόσμος της παιδείας καλείται να απαντήσει στο τι ΑΕΙ θέλει και πώς θα τα δημιουργήσει. Και ο διάλογος είναι δύσκολος και γεμάτος αγκάθια.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 18 Νοεμβρίου 2018