ΑΠΟΨΕΙΣ

Πριν από λίγες ημέρες ο δήμος Δέλτα πραγματοποίησε σειρά εκδηλώσεων μνήμης, τιμώντας μία σημαντική στιγμή όχι μόνο για την τοπική του ιστορία αλλά για ολόκληρη τη Θεσσαλονίκη.

Τη νύχτα της 22ας Οκτωβρίου του 1912 οι κάτοικοι της Χαλάστρας αποκατέστησαν με δικές τους δυνάμεις τις καταστραμμένες γέφυρες του Αξιού, προκειμένου να περάσει ο ελληνικός στρατός νωρίτερα από το ιππικό των Βουλγάρων. Σε πολύ δύσκολες καιρικές συνθήκες οι Κουλακιώτες ξήλωσαν από τα σπίτια τους ξύλινες πόρτες, παράθυρα, φράχτες και βάρκες, κατασκευάζοντας το πέρασμα που έδωσε τη δυνατότητα στους Έλληνες να φθάσουν πρώτοι στη Θεσσαλονίκη.

Τα φετινά Δημήτρια άνοιξαν με συγκινητικές επετειακές εκδηλώσεις στα συμμαχικά κοιμητήρια του Ζέιτενλικ, στην περιοχή των Αμπελοκήπων, όπου είναι θαμμένοι 20.500 στρατιώτες της Αντάντ, που πολέμησαν στο Μακεδονικό Μέτωπο του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Πρόσφατα κυκλοφόρησε το βιβλίο του Μ. Τρεμόπουλου για τον εμπρησμό του Κάμπελ, μία εβραϊκή φτωχογειτονιά στην περιοχή του Βότση, το 1931, από την εθνικιστική οργάνωση 3 Ε.

Σε προηγούμενο σημείωμα έγινε αναφορά στα Απολυμαντήρια, στα πρανή της παραλιακής ζώνης της Καλαμαριάς, όπου στα χρόνια 1922-24 χιλιάδες εξαθλιωμένοι Πόντιοι και Μικρασιάτες, που άντεξαν στον μακρύ δρόμο της προσφυγιάς, πέρασαν από τους κλιβάνους και κουρεύτηκαν, για να «απολυμανθούν».

Ο κατάλογος των γεγονότων, μόνο του 20ού αιώνα, για τη Θεσσαλονίκη είναι μακρύς και βαρύς, και χαρακτηρίζει μία οδυνηρή τοπική / εθνική ιστορία με ζωντανά μέχρι σήμερα τα αποτυπώματα σε τόπους που όλοι καθημερινά κινούμαστε.

Πόσα από όλα αυτά τα γεγονότα διδάσκονται στα σχολεία; Ελάχιστα και μόνο από ευαισθητοποιημένους εκπαιδευτικούς στο πλαίσιο μεμονωμένων πρωτοβουλιών.

Το μάθημα της Ιστορίας ανακυκλώνεται σε τάξεις γυμνασίου και λυκείου με τη γραμμική σειρά της Αρχαίας, Βυζαντινής και Νεότερης, αφήνοντας έξω την ουσία της παιδευτικής διαδικασίας που είναι η εξοικείωση με την ιστορία του τόπου και κατ’ επέκταση με την εθνική Ιστορία.

Η τοπική ιστορία, συνοδευόμενη για τον 20ό αιώνα και από προφορικές μαρτυρίες, μπορεί να γίνει μία γοητευτική αφήγηση και να προσληφθεί από τα παιδιά με ενδιαφέρον, γιατί αφορά τις οικογένειές τους, τις οικογένειες των φίλων τους, τα σημεία της πόλης όπου περπατούν και παίζουν.

Πόσοι Θεσσαλονικείς, κάτω των σαράντα, γνωρίζουν πού τοποθετείται το Τάγμα Τηλεγραφητών, οι Κήποι του Πασά, το Μπεχτσινάρ, οι Εξοχές, για να αναφέρω ενδεικτικά κάποια από τα πιο γνωστά -και τραγουδισμένα- τοπωνύμια;

Πόθεν προέρχεται η ονομασία του Ντεπό, της Χαριλάου, του Λεμπέτ, του Σέιχ Σου, του Φραγκομαχαλά; Γιατί οι περισσότερες αναπαραγωγές των καρτ ποστάλ της Θεσσαλονίκης των αρχών του 20ού αιώνα έχουν σημειώσεις στα γαλλικά;

Και τι σημαίνουν όλα αυτά για την Ιστορία και την τοπική μας αυτογνωσία;

Μέρες που είναι!

ΠΕΙΤΕ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΝΑ ΜΗ ΒΙΑΖΕΤΑΙ

Η τοπική Ιστορία είχε τη θέση της, μέχρι το 2016, για μία ώρα την εβδομάδα, στα προγράμματα της «Σχολικής και Κοινωνικής Ζωής» της γ’ γυμνασίου. Σήμερα επαφίεται στη δημιουργική διάθεση των εκπαιδευτικών του γυμνασίου για δράσεις εκτός σχολικού ωραρίου και του λυκείου για πιθανή ένταξή τους στα λεγόμενα projects.

Στον ελληνικό σταματημένο χρόνο εκκρεμεί και η ολοκλήρωση της πρότασης του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής για διαφοροποίηση του τρόπου διδασκαλίας της Ιστορίας.

Σε πρόσφατες ανακοινώσεις του ΙΠΕ και του υπουργείου έγιναν αναφορές για επικείμενες αλλαγές και πιθανή επανένταξη στης τοπικής Ιστορίας σε τάξεις του δημοτικού.

Σιγά σιγά… η Ιστορία ας περιμένει.

Η ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΤΟ ΤΟΨΙ

Στην περιοχή της Γέφυρας, στο Τόψι (Τοψίν), λιγότερο από 25 χιλιόμετρα από το κέντρο της Θεσσαλονίκης, λειτουργεί το Μουσείο Βαλκανικών Πολέμων.

Στο κεντρικό κτίριο του αγροκτήματος Μοδιάνο, στο Τόψι, εγκαταστάθηκε κατά τον α’ βαλκανικό πόλεμο, το γενικό στρατηγείο των ελληνικών δυνάμεων.

Έπειτα από έντονες διαπραγματεύσεις, το μεσημέρι της 26ης Οκτωβρίου του 1912, ο Χασάν Ταχσίν πασάς, απόφοιτος της Ζωσιμαίας σχολής Ιωαννίνων, δέχθηκε την άνευ όρων παράδοση της Θεσσαλονίκης στους Έλληνες.

Το Μουσείο λειτουργεί μόλις από το 1999, όταν το υπουργείο Άμυνας αγόρασε την έπαυλη.

SOUVENIR DE SALONIQUE

Κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου στρατοπέδευσε στη Θεσσαλονίκη η στρατιά της Ανατολής (L’ Armée d’ Orient)

Τους γάλλους και άγγλους στρατιώτες, που υπηρετούσαν στα μετόπισθεν, τους «Κηπουρούς της Θεσσαλονίκης», όπως τους αποκαλούσαν περιπαικτικά οι άλλοι Κεντροευρωπαίοι, ακολούθησαν και φωτογράφοι που επιθυμούσαν να αποτυπώσουν τη ζωή της εξωτικής πόλης στο σταυροδρόμι Δύσης και Ανατολής.

Επαγγελματίες και ερασιτέχνες με τις πρώτες Kodak φωτογράφιζαν την καθημερινότητα της πολυεθνικής Θεσσαλονίκης. Αυτές οι φωτογραφίες πωλούνταν ως καρτ ποστάλ (Souvenir de Salonique) και αποστέλλονταν από τους στρατιωτικούς στους οικείους τους. Πρωτότυπες κάρτες σήμερα βρίσκονται στις ιδιωτικές συλλογές των απογόνων των στρατιωτικών αλλά και στα παλαιοπωλεία όλης της Ευρώπης.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ"