ΑΠΟΨΕΙΣ

Η Γενική Συνέλευση είναι το ανώτατο όργανο της ΑΕ. Το δικαίωμα συμμετοχής στις εργασίες της δεν είναι, επομένως, ήσσονος σημασίας. Και τούτο γιατί δεν συνιστά ένα (απλό) δικαίωμα παράστασης˙ αποτελεί την αναγκαία προϋπόθεση της συμμετοχής στη συζήτηση των θεμάτων της ημερήσιας διάταξης και της άσκησης πλειάδας μετοχικών δικαιωμάτων. Μεταξύ αυτών: το (ιδιαίτερα σημαντικό) δικαίωμα ψήφου. Εύλογο λοιπόν να μας απασχολήσει το ερώτημα: ποιοι είναι οι δικαιούμενοι συμμετοχής στη ΓΣ της ΑΕ;

Η κανονικότητα της συγκρότησης της ΑΕ

Στη ΓΣ δικαιούται να συμμετάσχει κάθε μέτοχος, o οποίος έχει (και αποδεικνύει) τη συγκεκριμένη ιδιότητά του κατά την ημέρα διεξαγωγής της. Αρμόδιος να ελέγξει την κανονικότητα της συγκρότησης της ΓΣ, την ταυτότητα και τη νομιμοποίηση των παρόντων είναι ο Πρόεδρος της ΓΣ.

Προϋπόθεση, επομένως, για τη συμμετοχή στις εργασίες της ΓΣ συνιστούν, κατά βάση, η μετοχική ιδιότητα και η απόδειξή της. Εφόσον, αυτονοήτως, δεν θα έχουν τεθεί στο καταστατικό περαιτέρω διαδικαστικές προϋποθέσεις για τη νομιμοποίηση των μετόχων.

Μετοχική ιδιότητα και δικαίωμα ψήφου

Προκειμένου κάποιος να δικαιούται να συμμετάσχει στη ΓΣ θα πρέπει, αυτονοήτως, να φέρει την ιδιότητα του μετόχου κατά τη διεξαγωγή της. Χωρίς να απαιτείται, όμως, να έχει δικαίωμα ψήφου, καθώς δικαιούνται να συμμετάσχουν στη ΓΣ και μέτοχοι με μετοχές χωρίς δικαίωμα ψήφου. Διευκρινίζεται, ωστόσο, ότι οι τελευταίοι δεν υπολογίζονται για τον σχηματισμό απαρτίας. Πολύ περισσότερο: ούτε και στον σχηματισμό πλειοψηφίας.

Συμμετοχή νομικών προσώπων-μετόχων

Οι μέτοχοι της ΑΕ που είναι νομικά πρόσωπα μετέχουν στη γενική συνέλευση από το νόμιμο όργανο εκπροσώπησής τους. Σε περίπτωση, λ.χ., ΑΕ-μετόχου, από το ΔΣ ή από υποκατάστατο όργανο αυτού. Η εξουσία εκπροσώπησης του νομικού προσώπου στις εργασίες της ΓΣ της ΑΕ προϋποθέτει, φυσικά, σχετική νομιμοποίηση και τα (νομιμοποιητικά) έγγραφα από τα οποία προκύπτει. Όσον αφορά, ενδεικτικά, ΑΕ-μέτοχο αρκεί, κατά κανόνα, το καταστατικό και το σχετικό (δημοσιευμένο στο Γ.Ε.ΜΗ.) πρακτικό ΔΣ για την ανάθεση εξουσιών εκπροσώπησης.

Συμμετοχή με βάση δικαστική απόφαση

Φυσικό είναι, κάποιες φορές, να προκύπτουν έριδες όσον αφορά την ιδιότητα μετόχου ή/και της δυνατότητας συμμετοχής του στη ΓΣ. Δικαστική απόφαση που επιλύει (προσωρινά, οριστικά, τελεσίδικα ή αμετάκλητα) το θέμα είναι δυνατό να παράσχει ή αναγνωρίσει τη σχετική εξουσία.

Συμμετοχή προσώπων που δεν είναι μέτοχοι

Υπάρχουν και κάποιες περιπτώσεις, που προβλέπονται στον νόμο, κατά τις οποίες τρίτα πρόσωπα δικαιούνται να μετέχουν στη ΓΣ.

Τέτοιες περιπτώσεις συνιστούν η συμμετοχή του επικαρπωτή (:όταν υφίσταται επικαρπία επί μετοχών) και του ενεχυρούχου δανειστή (:όταν υφίσταται ενέχυρο επί μετοχών). Προϋποτίθεται ότι δεν υφίσταται διαφορετική (επιτρεπτή από το καταστατικό) συμφωνία των μερών.

Οι εν λόγω περιπτώσεις δεν θα πρέπει να συγχέονται με τη συμμετοχή στη ΓΣ των αντιπροσώπων των μετόχων, οι οποίοι δεν νοούνται, φυσικά, ως «τρίτοι». Επίσης, με την περίπτωση της (απλής) παράστασης τρίτων προσώπων (λ.χ. των μελών του ΔΣ, του ελεγκτή ή εξωτερικού λογιστή ή του δικηγόρου της ΑΕ, στελεχών ή συνεργατών της, ή άλλων προσώπων κατόπιν άδειας του προέδρου της ΓΣ.

Απόδειξη μετοχικής ιδιότητας

Η μετοχική ιδιότητα δεν αρκεί, απλά, να υφίσταται. Πρέπει και να αποδεικνύεται.

Η νομιμοποίηση των μετόχων γίνεται, σήμερα, με κάθε πρόσφορο μέσο κατά την ημερομηνία διεξαγωγής της ΓΣ. Τούτο, καθώς η τεχνολογική εξέλιξη επιτρέπει την ταχύτερη και αμεσότερη ταυτοποίηση των μετόχων. Κυρίως όμως γιατί η διαδικασία που ακολουθείτο κατά το προϋφιστάμενο δίκαιο κατέληγε περίσσεια γραφειοκρατική και, στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων, χωρίς ουσία.

Η απόδειξη της μετοχικής ιδιότητας μπορεί να λάβει χώρα με την προσκόμιση κατά τη διεξαγωγή της ΓΣ από τον μέτοχο των ίδιων των μετοχών (μετοχικών τίτλων) που έχει στην κυριότητά του-εφόσον, βέβαια, η ΑΕ έχει εκδώσει και παραδώσει τέτοιους στους μετόχους της. Ωστόσο, το καταστατικό μπορεί να αποκλείει ή να περιορίζει τη συγκεκριμένη υποχρέωση της ΑΕ. Μπορεί όμως και η ίδια η ΑΕ να μην έχει, ενδεχομένως, εκπληρώσει τη σχετική υποχρέωσή της. Οι συνέπειες μιας τέτοιας παράλειψης δεν είναι δυνατό να βαρύνουν τον (ανυπαίτιο) μέτοχο.

Στην περίπτωση περιορισμού, αποκλεισμού ή παράλειψης έκδοσης μετοχικών τίτλων, το καταστατικό οφείλει να ορίζει, παράλληλα, τον τρόπο απόδειξης της ιδιότητας του μετόχου. Αν, ωστόσο, ελλείπει σχετική καταστατική ρύθμιση καθώς και σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση που δεν εκδίδονται μετοχικοί τίτλοι, η απόδειξη της μετοχικής ιδιότητας γίνεται με βάση τα στοιχεία του βιβλίου μετόχων. Όταν, μάλιστα, παρίσταται ανάγκη και με έγγραφα που κατέχει ο ίδιος μέτοχος.

Στην περίπτωση μετοχών που έχουν εκδοθεί σε λογιστική μορφή (άυλες μετοχές), μέτοχος έναντι της ΑΕ θεωρείται εκείνος που έχει εγγραφεί στο μητρώο κεντρικού αποθετηρίου τίτλων. Εναλλακτικά: εκείνος που έχει ταυτοποιηθεί ως τέτοιος μέσω των εγγεγραμμένων διαμεσολαβητών.

Η εγγραφή στο βιβλίο μετόχων

Κατά τον νόμο ως μέτοχος έναντι της εταιρείας θεωρείται εκείνος που έχει εγγραφεί ως τέτοιος στο βιβλίο μετόχων. Η εγγραφή, όμως, στο βιβλίο μετόχων και η τυχόν κατοχή μετοχικών τίτλων δεν αποτελούν, πάντοτε, επαρκείς (αποδεικτικές) προϋποθέσεις για τη συμμετοχή κάποιου στη ΓΣ. Απαιτείται το πρόσωπο που διεκδικεί τη συμμετοχή του στη ΓΣ να νομιμοποιείται ουσιαστικά. Ενδεικτικά: όσα ανωτέρω, ήδη, αναφέρθηκαν αναφορικά με την επικαρπία μετοχών και το ενέχυρο επί μετοχών.

Επίσης, δεν θα ήταν παράδοξο να αποκτηθεί η ιδιότητα του μετόχου την ημέρα της διεξαγωγής της ΓΣ και, κατά τούτο, να μην έχει λάβει, ακόμα, χώρα η καταχώριση εκείνου που τις απέκτησε στο βιβλίο μετόχων. Η νομιμοποίηση, στην περίπτωση αυτή, του νέου μετόχου μπορεί να λάβει χώρα με τα ίδια τα έγγραφα που αποδεικνύουν την απόκτηση των μετοχών (λ.χ. με τη σύμβαση μεταβίβασης μετοχών). Διαφορετικά, με κάθε πρόσφορο μέσο.

Η συμμετοχή του μετόχου στη Γενική Συνέλευση Ανώνυμης Εταιρείας (ιδίως, όμως, η άσκηση των δικαιωμάτων του κατά τις εργασίες της και, πάνω από όλα, η άσκηση του δικαιώματος ψήφου) αποτελεί ένα εξαιρετικά σημαντικό δικαίωμα: τόσο για τον ίδιο όσο και, ιδίως, για την ΑΕ. Δεν αποδεικνύεται, πάντοτε, απλή υπόθεση η αποδοχή της συμμετοχής συγκεκριμένου μετόχου ούτε, εξ αντιδιαστολής, η απόρριψή της. Μια λάθος επιλογή, μια λάθος απόφαση καταλήγει σε ακυρότητες˙ με σοβαρές, ενίοτε, συνέπειες. Το όλο ζήτημα καθίσταται ακόμα περισσότερο περίπλοκο, όταν τίθενται από το καταστατικό πρόσθετες διαδικαστικές προϋποθέσεις. Περί αυτών, όμως, σε επόμενη αρθρογραφία μας.-

Σημ.1: Σε πλήρη μορφή το παρόν άρθρο με τίτλο «Δικαιούμενοι Συμμετοχής στη Γενική Συνέλευση ΑΕ».

Σημ.2: Το παρόν άρθρο αποτελεί τμήμα ευρύτερης ενότητας αρθρογραφίας της Δικηγορικής μας Εταιρείας για τις ΑΕ. Στην ενότητα αυτή επιχειρούμε την ανάλυση, άρθρο προς άρθρο-με business view, πάντα, προσέγγιση, του νόμου για τις ΑΕ (:4548/2018).