ΑΠΟΨΕΙΣ

Η 30η Νοεμβρίου 2024 θα καταχωριστεί στη σύγχρονη ιστορία της Θεσσαλονίκης ως μία σημαντική ημερομηνία-σταθμός, καθώς είναι η μέρα που παραδίδεται προς χρήση στους Θεσσαλονικείς, αλλά και τους επισκέπτες ένα από τα σπουδαιότερα έργα υποδομής που έγιναν στην πόλη τις τελευταίες δεκαετίες. Το Μετρό, πέρα από απαραίτητο συγκοινωνιακό έργο, είχε καταστεί για δεκαετίες έμμονη ιδέα. Βρισκόταν πάντοτε στην κορυφή των διεκδικήσεων της πόλης για περισσότερα από πενήντα χρόνια, επισκιάζοντας κάθε άλλο έργο, ακόμη και μεγαλύτερης σημασίας.

Η 30η Νοεμβρίου 2024 έχει κατά μία έννοια και λυτρωτικό χαρακτήρα. Η πόλη αποτινάσσει από πάνω της ένα βραχνά τον οποίο ένιωθε στον λαιμό της από τα πρώτα κιόλας χρόνια της ένταξή της στον εθνικό κορμό και προϊόντος του χρόνου, κυρίως τις τέσσερις τελευταίες δεκαετίες, την έσφιγγε ολοένα και περισσότερο. Χρειάστηκε να περάσουν περισσότερα από εκατό χρόνια προκειμένου ο πρώτος σπόρος να γίνει καρπός. Τον είχε φυτέψει το 1918 ο Βρετανός αρχιτέκτονας Τόμας Μόουσον, μέλος της ομάδας του Γάλλου αρχιτέκτονα Ερνέστ Εμπράρ που ανασχεδίασε την πόλη μετά την καταστροφική πυρκαγιά του 1917. Ο Μόουσον είχε εκπονήσει ένα συγκοινωνιακό master plan που προέβλεπε μεταξύ άλλων και τη δημιουργία μετρό. Για την ακρίβεια επρόκειτο για έναν υπόγειο ηλεκτρικό σιδηρόδρομο, ο οποίος θα ξεκινούσε από τον σταθμό «Βαρδάαρ», και θα έφτανε ως την περιοχή της Βασιλίσσης Όλγας.

Έκτοτε, το σίριαλ του Μετρό εμπλουτίστηκε με πολλά επεισόδια, πολλά σχέδια, πολλές ελπίδες κι άλλες τόσες ματαιώσεις. Και με πάμπολλους πρωταγωνιστές, αρνητικούς ως επί το πλείστον.

Βλέποντας τώρα το Μετρό να κυλά στα σπλάχνα της πόλης, μοιραία ανατρέχεις σε όσα είδες, έζησες και κατέγραψες ως δημοσιογράφος γι’ αυτό το έργο-ταμπού της Θεσσαλονίκης. Για κανένα άλλο έργο στην Ελλάδα δεν καταναλώθηκαν τόσοι τόνοι από χαρτί και μελάνι, τόσες αμέτρητες ώρες ραδιοφωνικού και τηλεοπτικού αέρα. Για τον κωδικό με ονομασία «Μετρό Θεσσαλονίκης» που είχε περιληφθεί στον προϋπολογισμό της νομαρχίας το 1976, για την «τρύπα του Κούβελα» δώδεκα χρόνια αργότερα, για την άρον-άρον έναρξη των εργασιών το 2006, για τις περιπέτειες του σταθμού Βενιζέλου, για τη χρεοκοπία των εταιρειών που συγκροτούσαν την ανάδοχο κοινοπραξία, για τη σχεδόν διετή διακοπή κατασκευής του έργου, για τα σπουδαία αρχαιολογικά ευρήματα, για τα μαγαζιά που έκλεισαν, εγκλωβισμένα στις λαμαρίνες των εργοταξίων, για το λογότυπο, για τους εργάτες που έχασαν τη ζωή τους στα εργοτάξια...

Μετά το πρώτο ταξίδι στο σκοτεινό τούνελ των 9,6 χιλιόμετρα, βγαίνοντας ξανά στο φως, συλλαμβάνεις τον εαυτό σου συγκινημένο και κάπως αμήχανο καθώς συνειδητοποιείς πως όλα όσα έγιναν τα προηγούμενα χρόνια, από τις 30 Νοεμβρίου, απέκτησαν άλλη διάσταση, άλλη μορφή, άλλη ένταση. Ανήκουν στο παρελθόν. Παραδίδονται πλέον στον ιστορικό του μέλλοντος ο οποίος θα αποφασίσει ποια απ’ όλα αυτά αξίζουν να καταχωριστούν στις σελίδες της ιστορίας της πόλης και ποια όχι.

Η 30η Νοεμβρίου 2024 θα έπρεπε να είναι και ημέρα αναστοχασμού, συλλογικού και ατομικού. Καθένας και καθεμιά που ενεπλάκη με οποιοδήποτε τρόπο στην περιπέτεια του Μετρό της Θεσσαλονίκης, κυβερνητικοί παράγοντες, αξιωματούχοι, δήμαρχοι, μηχανικοί, αρχαιολόγοι, επιμελητήρια, κοινωνικοί και επιστημονικοί φορείς, συλλογικότητες, δημοσιογράφοι, όλοι μας, στο μερίδιο που μας αναλογεί, οφείλουμε να αναστοχαστούμε, να ξαναδούμε τη στάση μας και τις επιλογές μας, να συνειδητοποιήσουμε τα λάθη και τις παραλείψεις μας, ώστε να μπορέσουμε να αποτιμήσουμε με όσο το δυνατόν λιγότερο υποκειμενισμό και περισσότερη ακρίβεια και ειλικρίνεια τον ρόλο μας σε αυτήν την πολυετή, συλλογική περιπέτεια. Να αναρωτηθούμε, γιατί στο καλό η Αθήνα χρειάστηκε δέκα χρόνια για να ολοκληρώσει το 2000 ένα Μετρό, διπλάσιο από αυτό της Θεσσαλονίκης κι εμείς κοντέψαμε τα είκοσι; Τι κάνουμε λάθος σ’ αυτήν την πόλη;

Ο ειλικρινής αναστοχασμός είναι μία καθαρτική διαδικασία, στενάχωρη ίσως, αλλά αναγκαία, προκειμένου να ανταποκριθούμε με περισσότερη ωριμότητα στις νέες προκλήσεις που έχει μπροστά της η Θεσσαλονίκη.

*Δημοσιεύθηκε στην ειδική έκδοση της "ΜτΚ" για το Μετρό στις 30.11-01.12.2024