ΑΠΟΨΕΙΣ

Η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί είναι μια εξέλιξη που προκάλεσε θλίψη στους Έλληνες, ιδιαίτερα σε όσους αντιλαμβάνονται τον εμβληματικό ναό ως στοιχείο που συνδέει το απαξιωμένο σήμερα με το μεγαλόπρεπο - αυτοκρατορικό χθες.

Η ύπαρξη και μόνο του μνημείου λειτουργούσε και λειτουργεί ως αγωγός ο οποίος μαζί με τις μνήμες μεταφέρει γονιδιακό αποτύπωμα που γεννά περηφάνια και αυτοπεποίθηση.

Δεν αναφέρομαι στο «πάλι με χρόνια, με καιρούς…» αλλά σε αυτό το συναίσθημα που έχουν όλοι οι απόγονοι για τα επιτεύγματα των προγόνων τους. Μπορεί να μην συνέβαλλαν στη δημιουργία τους αλλά έστω κληρονομικώ δικαίω μπορούν να τα επικαλούνται ως στοιχεία και της δικής τους ιστορικής ταυτότητας.

Από την άλλη η λειτουργία του ναού ως μουσείο μας έδινε την αίσθηση ότι αυτό το κομμάτι της ιστορίας με την όποια προστασία της Unesco αλλά και της περίφημης διεθνούς κοινότητας έχει «εξαιρεθεί» από τον κατάλογο με τα λάφυρα που πήραν οι Τούρκοι στην Άλωση της Κωνσταντινούπολης.

Η ιδιότητα του μουσείου που αποδόθηκε στην Αγία Σοφία την ανέδειξε ως σύμβολο διαθρησκειακού διαλόγου, ανοχής και συνύπαρξης. Όταν όμως οι έννοιες που προσδιορίζουν το σύμβολο δεν φτάνουν στο βάθος της ανθρώπινης ύπαρξης αλλά κινούνται σε μια επιφανειακή θρησκευτική – αντίστοιχη της πολιτικής- ορθότητα, εύκολα ξηλώνονται και ακόμη πιο εύκολα γίνονται εργαλείο στα χέρια αδίστακτων πολιτικών όπως ο Ερντογάν.

Από την άλλη πλευρά, στο κομμάτι που αφορά τις αντιδράσεις στην απόφαση του Σουλτάνου, έχουν ενδιαφέρον δύο παρατηρήσεις:

Η πρώτη έχει να κάνει με την αμήχανη αντίδραση της Χριστιανικής Δύσης. Η φράση «είμαστε απογοητευμένοι» που ακούστηκε σαν ρεφρέν από τους Αμερικανούς και τους Γερμανούς περισσότερο παραπέμπει σε ερωτική απόρριψη παρά σε ζήτημα το οποίο σύμφωνα με τη δική τους πολυδιαφημισμένη ανάγνωση αφορά στην ειρήνη και τη συνεννόηση των λαών.

Έτσι για άλλη μια φορά αναγκαστικά ήρθαμε αντιμέτωποι με την σκληρή πραγματικότητα που λέει πως κάτι που προστατεύεται από το διεθνές εθιμικό δίκαιο είναι απροστάτευτο στη ζούγκλα των εθνικών συμφερόντων (κυρίως) των μεγάλων παικτών όπου μετράει μόνο η δύναμη και τα συμφέροντα.

Η δεύτερη έχει να κάνει με τις αντιδράσεις στον μουσουλμανικό κόσμο. Τις αντιδράσεις δηλαδή που έχουν και την μεγαλύτερη αξία καθώς δεν εκφράζουν αυτούς που θίγονται αλλά αυτούς που θεωρητικά ωφελούνται.

Αφήνω στην άκρη το τι γίνεται στην Τουρκία όπου η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί έχει και εθνικά χαρακτηριστικά και άρα η ανάγνωση δεν γίνεται μόνο μέσα από το θρησκευτικό συναίσθημα. Τι έγινε στον υπόλοιπο μουσουλμανικό κόσμο; Υπήρξαν αντιδράσεις και πού;

Η μόνη που εγώ κατέγραψα και θεωρώ εξαιρετικά ενδιαφέρουσα είναι αυτή του ιμάμη του Μιλάνου ο οποίος πήρε ανοιχτά θέση κατά της απόφασης Ερντογάν επικαλούμενος μάλιστα την μουσουλμανική παράδοση και το σεβασμό στην ταυτότητα των χώρων.

Δεν μπορώ να μην παρατηρήσω ότι η φωνή αυτή ακούστηκε μέσα από ευρωπαϊκή χώρα. Θα μπορούσε να πει κάποιος ότι ακόμη και οι μουσουλμάνοι που πιστεύουν πραγματικά στην συνύπαρξη χρειάζονται το περιβάλλον που τους εξασφαλίζει η Ευρώπη για να μπορέσουν να εκφραστούν…

ΥΓ: Άφησα ασχολίαστη την μη αντίδραση του Πούτιν ο οποίος σε ρόλο ρεπόρτερ μετέφερε τηλεφωνικά στον Ερντογάν το κλίμα που επικρατεί στην ορθόδοξη Ρωσία.

Πιο πολύ με απασχολεί πώς σκέφτονται οι Έλληνες που περίμεναν κάτι διαφορετικό…