ΑΠΟΨΕΙΣ

Ένα βαρύ σύννεφο ανησυχίας και απογοήτευσης έχει εγκατασταθεί στον ουρανό της πόλης που, αντέχοντας ή αντιστεκόμενος, συνεχίζει να μας προσφέρει σπουδαία ηλιοβασιλέματα.

Όχι, δεν είναι η Θεσσαλονίκη η μοναδική ελληνική πόλη όπου καταγράφονται σκληρά φαινόμενα οπαδικής βίας, αλλά, αυτό δεν απαλλάσσει τους Θεσσαλονικείς από την ευθύνη αντιμετώπισής της, όταν μάλιστα αυτή διαχέεται στους δρόμους της.

Δεν είναι μόνον η Θεσσαλονίκη που μέτρησε άδικους θανάτους αλλά, είναι εδώ που συντελέστηκε το πιο αποτρόπαιο έγκλημα, προσχεδιασμένο, καθοδηγημένο, από ομάδες που οπλίζονται και προετοιμάζονται να θερίσουν για επίδειξη δύναμης και εξουσίας.

Δεν είναι μόνον στην Θεσσαλονίκη που αποκαλύπτονται φαινόμενα κακοποίησης και βιασμών, αλλά, η υπόθεση της Γεωργίας, οι ταξιδιώτες του οργασμού της βίας και οι καταγγελίες σχετικά με την ύπαρξη ευρύτερων κυκλωμάτων εκμετάλλευσης γυναικών, θα έπρεπε να είναι μια υπόθεση της πόλης. Που, κάθε μέρα που περνά, οι πολίτες της ανησυχούν όλο και περισσότερο, εάν όλα αυτά αποτελούν μόνον τις κορφές των παγόβουνων, που, αργά ή γρήγορα θα βρούμε μπροστά μας.

Εννοείται ότι, οι φθαρμένοι μύθοι για την φιλοξενία, τα τηγανητά μύδια, τον ερωτισμό και τους φραπέδες στους καναπέδες, τα καρντάσια και το «σαν την Χαλκιδική δεν έχει», ακούγονται πλέον σαν τρολιές ή εμμονές όσων δεν έχουν περάσει τα διόδια των Μαλγάρων.

Από την άλλη, είναι ατελέσφορο και επικίνδυνο, να περάσουμε από την αναίτια έπαρση ανωτερότητας των Θεσσαλονικιών στη συλλογική κατάθλιψη μιας μοιραίας παρακμής. Ναι, η Θεσσαλονίκη είναι αδικημένη από το αθηνοκεντρικό κράτος, όπως, άλλωστε, ολόκληρη η ελληνική Περιφέρεια, αλλά, δεν είμαστε μωρά (ούτε πολιτικά ούτε βιολογικά), έχουμε τεράστιο μερίδιο ευθύνης ως πόλη, γι αυτή τη διαρκή άγονη μεμψιμοιρία, την αδυναμία συνεννόησης, την επανάληψη φαντασιώσεων, τις χαμένες ευκαιρίες ανάπτυξης. Είναι καταφανές –μακάρι να διαψευστούμε- ότι η Θεσσαλονίκη έχει ελάχιστη παρουσία στο πακέτο ανάκαμψης, αλλά, δεν ακούστηκε και κάποια οργανωμένη φωνή της πόλης που θα διεκδικούσε περισσότερα, γιατί έχει Σχέδιο και πιστεύει σ’ αυτό. Ναι, την Αθήνα την φροντίζουν αλλιώς από την Θεσσαλονίκη. Είναι χαρακτηριστική και μόνον η αρθρογραφία υπουργών. (Άρθρο υπουργού Επικρατείας Άκη Σκέρτσου στην Καθημερινή της 31-10-2021, με τον εύγλωττο τίτλο «Ας φανταστούμε ξανά τη ζωή στο κέντρο», εννοείται της Αθήνας, όπου απαριθμεί τα σχετικά έργα με εξασφαλισμένη χρηματοδότηση, άρθρο του υφυπουργού Υποδομών Γιώργου Καραγιάννη στο ίδιο φύλλο με τον επίσης αποκαλυπτικό τίτλο «Το κυκλοφοριακό πρόβλημα της Αθήνας λύνεται μόνον με έργα»! Της Θεσσαλονίκης, υποθέτω, λύνεται με λόγια). Και ο νοών νοείτω!

Η αναλογία πρασίνου ανά κάτοικο στην πόλη, που καθορίζει εν πολλοίς την ποιότητα ζωής, είναι η χειρότερη στην Ευρώπη, τα αιωρούμενα σωματίδια μολύνουν την ατμόσφαιρα και η χώρα πληρώνει πρόστιμα, αλλά, τα μόνα που ακούμε μέχρι σήμερα, από τους πολυάριθμους τοπικούς υπεύθυνους, αφορούν σε κάτι «πινελιές» στις δενδροστοιχίες των πεζοδρομίων. Είναι κοινός τόπος ότι η Θεσσαλονίκη ασφυκτιά πολεοδομικά, πνίγεται από την έλλειψη ανοιχτών χώρων, αλλά, κανείς δεν μπορεί να καταλάβει γιατί και η πλατεία Διοικητηρίου και η πλατεία Ελευθερίας , απλά, δεν είναι πλατείες. Γιατί, αυτή η πόλη των προσφύγων, δεν έχει ούτε μνημείο ούτε μουσείο που να το ιστορεί. Γιατί αυτή η πόλη που με νόμους ορίστηκε κέντρο του Παγκόσμιου Ελληνισμού με ό,τι αυτό μπορεί να πυροδοτήσει σε διεθνείς αναπτυξιακές, ακαδημαϊκές και άλλες συνεργασίες, ακύρωσε μόνη της κάθε ανάλογη προοπτική. Γιατί, ετησίως, φιλοξενεί συναντήσεις ειδικών και άλλων για τις δυνατότητές της να γίνει (και να ξαναγίνει και πάλι από την αρχή), κέντρο των Βαλκανίων και της νοτιοανατολικής Ευρώπης, αλλά, και αυτά τα ολίγα που είχε αρχίσει να οικοδομεί στη δεκαετία του 90, τα άφησε να εξαχνωθούν, χωρίς, ουδόλως, να ενοχληθεί.

Όσο το σκέφτομαι, θυμάμαι τον Καβάφη. Επίθετα και επιθετικοί προσδιορισμοί: ανοιχτή, πολιτισμική, συντηρητική, κλειστή, συμβασιλεύουσα, συμπρωτεύουσα, σταυροδρόμι… Φτάνει με τα επίθετα, καιρός να βρουν την αξία τους τα ρήματα. Θα προσθέσω και τα υποκείμενα. Κάποιος να τολμήσει! Να μιλήσει, να αναλύσει, να διαλύσει, να συντονίσει, να συνθέσει και να χτίσει.

ΧΩΡΙΣ ΣΧΕΔΙΟ Η ΠΟΛΗ ΤΩΝ 4 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ

Δεν γνωρίζω εάν όλα αυτά περιπλέκουν τον γρίφο της ανάπτυξης της πόλης ή μπορεί να λειτουργήσουν ως καταλύτης για μιαν αναστροφή πορείας, με την προϋπόθεση βεβαίως της συνειδητοποίησης όλων μας ότι «δεν πάει άλλο». Κι αν μας φαίνεται βαρύ το εγχείρημα ενός Σχεδίου στρατηγικής ανάπτυξης της Θεσσαλονίκης και της ενδοχώρας της, ας αναλογιστούμε ότι, θέλουμε δεν θέλουμε, η ευθύνη είναι δική μας.

Σε μια πόλη 4 Πανεπιστημίων, οι προτάσεις αστικής και περιφερειακής ανάπτυξης, θα έπρεπε να είναι πρότυπο για ολόκληρη τη χώρα. Χρόνια τώρα, κατά καιρούς, αναρωτιούνται πολλοί «που είναι η διανόηση»; Μέγα θέμα. Για άλλα σημειώματα. Εδώ προσεγγίζεται κάτι πιο απλό. Η δυνατότητα και, κατά τη γνώμη μου, η υποχρέωση κάθε πολίτη να συμμετέχει, κατά τις δυνάμεις του, σε έναν δημόσιο λόγο για βελτίωση της ζωής της πόλης. Και εάν ζητάμε από τους πολίτες, καθέναν ξεχωριστά, να παίρνει θέση, πόσο ευρύτερη είναι η ευθύνη των Πανεπιστημίων; Των Σχολών, των Τμημάτων, των πανεπιστημιακών; Περισσεύουν τα Τμήματα κοινωνικών επιστημών αλλά και των πολυτεχνικών και των γεωπονικών κατευθύνσεων.

Περισσεύουν και οι αιρετοί και διορισμένοι που έχουν ευθύνη και υποχρέωση αποφάσεων. Εάν, ούτε τώρα, δεν γεννηθεί δύναμη κινητροδότησης για συλλογική δουλειά, ας μην αναζητήσουμε, άλλη φορά, τις αιτίες της τοπικής μας παρακμής στο «ανάλγητο κράτος των Αθηνών». Γιατί, η έλλειψη ευαισθησίας, είναι μάλλον δική μας.

* Δημοσιεύτηκε στη "ΜτΚ" στις 20.02.2022