ΑΠΟΨΕΙΣ

Ο κορονοϊός είναι, το δίχως άλλο, μουσαφίρης-όχι νοικοκύρης. Ως τέτοιος αργά ή γρήγορα (ελπίζουμε τάχιστα) θα μας αποχαιρετίσει. Μαζί του και η σχετική πανδημία. Οι συνέπειες, όμως, από το πέρασμά τους ήδη μας στιγματίζουν. Η καθημερινότητά μας έχει εντυπωσιακά μεταβληθεί. Στο επίπεδο των επιχειρήσεων, ο εργοδότης έχει την υποχρέωση να λαμβάνει τα κατάλληλα μέτρα για την προστασία της ζωής και της υγείας των εργαζομένων του. Ως ποιο βαθμό άραγε; Προέχει, άραγε, η διαφύλαξη των προσωπικών δεδομένων του ασθενούς εργαζόμενου ή η ζωή και υγεία των υπολοίπων;

Τα (σχετικά) ερωτήματα που απασχολούν ήδη τους εργοδότες και τις επιχειρήσεις.

Σειρά ερωτημάτων απασχολούν όλους μας. Κάποια από αυτά, προερχόμενα από εργοδότες/επιχειρήσεις, έχουν τεθεί υπόψη της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (στο εξής: «Αρχή ΠΔΠΧ»). Ενδεικτικά:

(α) Επιτρέπεται η θερμομέτρηση των εισερχομένων στις εγκαταστάσεις της επιχείρησης;

(β) Επιτρέπεται η επιβολή συμπλήρωσης ερωτηματολογίου σχετικά με την κατάσταση της υγείας των εργαζομένων ή των οικείων τους;

(γ) Επιτρέπεται η επιβολή συμπλήρωσης ερωτηματολογίου σχετικά με πρόσφατο ιστορικό ταξιδίου, εργαζομένων ή οικείων τους, σε αλλοδαπό κράτος με αυξημένο κίνδυνο μετάδοσης του κορωνοϊού κλπ;

(δ) Επιτρέπεται η ενημέρωση των λοιπών εργαζομένων για το γεγονός ή/και τα στοιχεία ήδη νοσούντος εργαζομένου ή οικείων του;

Η υποχρέωση της διασφάλισης της ζωής και υγείας των εργαζομένων

Στο πρώτο από τη σειρά της, σχετικής με το παραπάνω θέμα, αρθρογραφίας μας (Κορονοϊός και Επιχειρήσεις: Ο Πρώτος Δεκάλογος Για Τη Λειτουργία Τους Και Τις Εργασιακές Σχέσεις)αναφερθήκαμε στις βασικές υποχρεώσεις των εργοδοτών για τη διασφάλιση της ζωής και υγείας των εργαζομένων.

Ένας βασικός πυλώνας του σχετικού θεσμικού πλαισίου είναι: «η αποκλειστική ευθύνη του εργοδότη, ο οποίος υποχρεούται να εξασφαλίζει ...την υγεία των εργαζομένων ως προς όλες τις πτυχές της εργασίας...

Είναι σημαντικό να σημειωθεί πως ο εργοδότης οφείλει να έχει στη διάθεσή του μια γραπτή εκτίμηση των υφισταμένων κατά την εργασία κινδύνων για την ασφάλεια και την υγεία-επικαιροποιημένη μάλιστα ως προς τους κινδύνους και τα μέτρα πρόληψης από τον COVID-19.

Η διασφάλιση της υγείας στο χώρο εργασίας-η θέση της Αρχής

H Αρχή ΠΔΠΧ αισθάνθηκε την ανάγκη να τοποθετηθεί στο θέμα της προστασίας από την πανδημία και των επιπτώσεών της σε θέματα προσωπικών δεδομένων.

Στις σχετικές με το θέμα Κατευθυντήριες Γραμμές της (στο εξής: «Κατευθυντήριες Γραμμές») δέχεται μεταξύ άλλων, όσον αφορά τον ιδιωτικό τομέα, πως:

(α) Ο εργοδότης είναι υποχρεωμένος να εξασφαλίζει την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων λαμβάνοντας τα αναγκαία συναφή-προστατευτικά μέτρα. Επίσης να εγγυάται το ασφαλές και υγιές περιβάλλον εργασίας με τη συνδρομή των εργαζομένων.

(β) Οι εργαζόμενοι είναι, αντίστοιχα, υποχρεωμένοι να εφαρμόζουν τους κανόνες υγείας και ασφάλειας των ιδίων.

Επίσης, η Αρχή ΠΔΠΧ κάνει δεκτά πως:

(α) Οι εργοδότες νομιμοποιούνται να επεξεργάζονται δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα εργαζομένων τους για την προστασία της υγείας τους. Η επεξεργασία αυτή γίνεται στη βάση του Γενικού Κανονισμού για την Προστασία Προσωπικών Δεδομένων. Και, αυτονοήτως, στο πλαίσιο των οδηγιών των αρμόδιων αρχών και του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου.

(β) Οι πληροφορίες που αφορούν την υγεία ενός φυσικού προσώπου (ή την παροχή υγειονομικής φροντίδας σ’ αυτό) συνιστούν ειδικής κατηγορίας δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα. Τα δεδομένα αυτά υπόκεινται σε αυστηρότερο καθεστώς προστασίας.

Στα ειδικής αυτής προστασίας δεδομένα εντάσσονται (ενδεικτικά): (α) Το γεγονός ότι νοσεί κάποιο πρόσωπο-ένας εργαζόμενος λ.χ. (που κατονομάζεται ή που, έστω, μπορεί να ταυτοποιηθεί), (β) Η κατ’ οίκον παραμονή του λόγω ασθένειας, (γ) Η διαπίστωση ενδείξεων ασθένειας, ενδεχομένως και μέσω της κλινικής του εικόνας (βήχας, καταρροή, θερμοκρασία ανώτερη της φυσιολογικής κ.λπ.).

Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν κι άλλες πληροφορίες που θα ήταν δυνατό να ενδιαφέρουν στο πλαίσιο της τρέχουσας πανδημίας και να συνιστούν (προστατευτέα) απλά δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα.

Ποιο το πεδίο εφαρμογής της νομοθεσίας για τα Προσωπικά Δεδομένα;

Η νομοθεσία για την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα εφαρμόζεται σε δύο περιπτώσεις. Συγκεκριμένα όταν έχουμε: (α) αυτοματοποιημένη (συνολικά ή μερικά) επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα καθώς και (β) μη αυτοματοποιημένη (χειρόγραφη) επεξεργασία τέτοιων δεδομένων, τα οποία περιλαμβάνονται ή πρόκειται να περιληφθούν σε σύστημα αρχειοθέτησης.

Επομένως η σχετική νομοθεσία δεν εφαρμόζεται όταν δεν συντρέχει κάποια από τις συγκεκριμένες περιπτώσεις.

Τι πρέπει να κάνει, εν τέλει, ο εργοδότης;

Ο υπεύθυνος επεξεργασίας, στην προκειμένη περίπτωση ο εργοδότης, οφείλει να προβαίνει στις (αναγκαίες και σύμφωνες προς τον Κανονισμό) πράξεις επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Πάντοτε προς την κατεύθυνση της επίτευξης των σκοπών που κάθε φορά επιδιώκονται.

Στην παρούσα φάση (όσον αφορά την Covid-19), δεν είναι δυνατό να αποκλεισθεί οποιαδήποτε πράξη επεξεργασίας. Τα δεδομένα είναι τέτοια που εκείνο που προέχει (και αυτονοήτως όλοι μας καλούμαστε να διαφυλάξουμε) είναι η ανθρώπινη ζωή και υγεία. Με σεβασμό πάντως στη νομοθεσία για τα Προσωπικά Δεδομένα.

Σε κάθε περίπτωση: Όπως και να διαχειριστεί ο εργοδότης προσωπικά δεδομένα θα πρέπει να είναι, πάντοτε, σε θέση να αποδείξει το σύννομο της επεξεργασία τους.

Επιπρόσθετα: η συλλογή των προσωπικών δεδομένων θα πρέπει να περιορίζεται στις πληροφορίες που χαρακτηρίζονται ως απολύτως αναγκαίες. Και, πάντοτε, μέσω της λήψης της απαραίτητων τεχνικών και οργανωτικών μέτρων ασφαλείας.

Η δυνατότητα(;) των εργοδοτών να κοινοποιούν σε τρίτους την κατάσταση της υγείας ασθενών υπαλλήλων τους.

Είναι, άραγε, επιτρεπτή ή όχι η γνωστοποίηση σε τρίτους πληροφοριών για την κατάσταση υγείας των υποκειμένων των δεδομένων (εδώ των εργαζομένων) από μέρους των υπευθύνων επεξεργασίας (εδώ των εργοδοτών);

Κατά την Αρχή ΠΔΠΧ «δεν είναι επιτρεπτή αν δημιουργεί κλίμα προκατάληψης και στιγματισμού, επιπλέον δε ενδέχεται να δρα αποτρεπτικά στην τήρηση των μέτρων που ανακοινώθηκαν από τις αρμόδιες δημόσιες αρχές με αποτέλεσμα να αντιστρατεύεται τελικά την αποτελεσματικότητα τους». Και τούτο ακόμη κι αν, κατ’ αρχάς, διενεργείται στο πλαίσιο των ρυθμίσεων του υφιστάμενου νομοθετικού πλαισίου.

Ο Κανονισμός θέτει κατευθυντήριες γραμμές. Αυτονόητο είναι πως δεν θα ήταν δυνατό να ρυθμίζει, περιπτωσιολογικά, κάθε μια περίπτωση ξεχωριστά.

Τον εργοδότη και τις επιχειρήσεις βαρύνουν συγκεκριμένες υποχρεώσεις για την διασφάλιση της υγείας στους χώρους εργασίας. Βεβαίως και η προστασία των προσωπικών δεδομένων (και) των υπαλλήλων τους.

Τα ερωτήματα που τους βαρύνουν είναι πολλά και σοβαρά.

Η Αρχή ΠΔΠΧ αποφεύγει να δώσει απολύτως συγκεκριμένες απαντήσεις και κατευθύνσεις. Η θέση της, με απλά λόγια, συνοψίζεται: κάντε ό,τι καταλαβαίνετε («δύσκολα είναι τα πράγματα») αλλά, να ξέρετε, «μπορεί και να σας ζητήσω το λόγο».

Η περιπτωσιολογική αντιμετώπιση επαφίεται σε καθεμιά επιχείρηση, στον DPO και στους κατάλληλους (νομικούς) συμβούλους oy.

Καμιά αμφιβολία όμως δεν είναι δυνατό να έχουμε πως κάθε μέτρο που θα πρέπει να λαμβάνει, υπό τις παρούσες συνθήκες, ο εργοδότης/η επιχείρηση μια, μόνον, κεντρική στόχευση θα πρέπει έχει: Τη διαφύλαξη της ζωής και της υγείας των εργαζομένων.

Με σεβασμό βέβαια στη νομοθεσία για τα προσωπικά δεδομένα.

Με ακόμα μεγαλύτερο όμως σεβασμό στη ζωή και την υγεία των ανθρώπων τους.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 18-19 Απριλίου 2020