ΑΠΟΨΕΙΣ

Η πανδημία δημιούργησε την ανάγκη προτεραιοτήτων. Η προστασία της ζωής και της υγείας, η επιβίωση των επιχειρήσεων, η διάσωση των θέσεων εργασίας αποτέλεσαν (και ορθά) αντικείμενο κρατικής μέριμνας. Η οριστική διάσωση των θέσεων εργασίας δε μοιάζει απλή υπόθεση. Υπάρχουν εργαλεία πρόσφορα για την αντιμετώπισή της; Η διευθέτηση του χρόνου απασχόλησης θα μπορούσε να είναι ένα από αυτά;

Μήπως η (προ 134 ετών-εύλογη τότε) αξίωση «οκτώ ώρες εργασία, οκτώ ώρες ανάπαυση, οκτώ ώρες ύπνος» μοιάζει, υπό τις παρούσες συνθήκες, απολύτως παρωχημένη;

Οι κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Η απαγκίστρωση από τα σταθερά ωράρια αποτελεί σημαντικό εργαλείο στην εργαλειοθήκη της διαχείρισης της κρίσης και της ύφεσης.

Σε ισχύ σήμερα η Οδηγία 2003/88. Περιορίζεται, κατ’ επιλογή, στη ρύθμιση της (ελάχιστης) ανάπαυσης του εργαζόμενου και όχι στη ρύθμιση της μέγιστης ημερήσιας και εβδομαδιαίας απασχόλησης. Η χώρα μας έχει προβεί σε συντηρητική (σε σχέση με άλλες χώρες) αξιοποίηση της ευελιξίας που παρέχει η εν λόγω Οδηγία. Γεγονός που, εν τέλει, χωρίς αξία την καθιστά.

Η ρύθμιση του χρόνου εργασίας σε εθνικό επίπεδο

Στη χώρα μας, τα χρονικά όρια εργασίας των μισθωτών έχουν καθοριστεί με ειδικές διατάξεις (:νόμιμο ωράριο). Συμβατικό ωράριο είναι εκείνο που ρυθμίζεται από συλλογικές συμβάσεις εργασίας και διαιτητικές αποφάσεις. Αμφότερα οριοθετούν τα χρονικά όρια της υπερεργασίας και της υπερωρίας.

Θεσμοθετημένη υπερεργασία: Ο χρόνος απασχόλησης που υπερβαίνει το συμβατικό ωράριο όχι όμως και το ανώτατο νόμιμο. Αμείβεται με το ωρομίσθιο πλέον 20%.

Απλή υπερεργασία: Ο χρόνος απασχόλησης που υπερβαίνει το συμφωνημένο ωράριο όχι όμως και το συμβατικό. Αμείβεται με το κανονικό ωρομίσθιο, χωρίς προσαυξήσεις.

Υπερωρία είναι η εργασία που υπερβαίνει το συμβατικό και το νόμιμο ωράριο. Αμείβεται με το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο, κατά περίπτωση, κατά 40% έως 80%. Όταν δεν τηρούνται όσα ο νόμος ορίζει, προβλέπονται διοικητικές και ποινικές κυρώσεις.

Η απαγόρευση συμψηφισμού ωρών απασχόλησης: ο κανόνας και οι παρεκκλίσεις

Ο κανόνας: Οι ώρες παροχής εργασίας που υπερβαίνουν το ανώτατο νόμιμο ημερήσιο ή εβδομαδιαίο ωράριο δεν είναι ανεκτό να συμψηφιστούν με ώρες απασχόλησης που υπολείπονται του ανώτατου νόμιμου ωραρίου εργασίας άλλης ημέρας ή εβδομάδας.

Η ισχύουσα (βασική-από το 2011) παρέκκλιση: Σε χρονικές περιόδους αυξημένης απασχόλησης παρέχεται εργασία, η οποία υπερβαίνει τα νόμιμα χρονικά όρια. Στις λοιπές μειώνονται, αντίστοιχα, οι ώρες απασχόλησης. Οι περιοδικές μεταβολές στην απασχόληση (και, εν τέλει, συμψηφισμός ωρών απασχόλησης) δεν αυξομειώνουν την αμοιβή του εργαζόμενου. Η διευθέτηση του χρόνου απασχόλησης, με βάση όσα σήμερα ισχύουν, δεν αποτελεί δικαίωμα του εργοδότη. Ούτε μπορεί να συμφωνηθεί με έναν ή περισσότερους εργαζομένους. Προϋποθέτει ύπαρξη συνδικαλιστικής οργάνωσης και συμφωνίας με αυτήν.

Λογικά αναμενόμενη, υπό τα συγκεκριμένα δεδομένα, η αποτυχία της συγκεκριμένης ρύθμισης.

Οι πληγείσες από την πανδημία επιχειρήσεις ανέρχονται με τους μετριότερους υπολογισμούς, στις 800.000-με 1.700.000 εργαζόμενους.

Πολύ σύντομα θα λήξει η απαγόρευση απολύσεων στις πληγείσες επιχειρήσεις. Λύση δεν θα είναι η παράτασή της. Οι ευέλικτες μορφές απασχόλησης δεν θα αποδειχθούν αρκετές

Θα ήταν κακό, άραγε, να αναγνωρίσουμε περιθώρια ευελιξίας στην οργάνωση του χρόνου εργασίας; (Στην υποβοήθηση της διάσωσης πολύτιμων θέσεων εργασίας και επιβίωσης των επιχειρήσεων στοχεύοντες...)

Μήπως ήρθε η ώρα να το δοκιμάσουμε;

(Ή ίσως προσκολλημένοι, εμμονικά, να παραμείνουμε στην οκτάωρη απασχόληση;).

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 17 Μαΐου 2020