ΑΠΟΨΕΙΣ

Για να πω την αλήθεια, είμαι εξαιρετικά συγκρατημένος για τα 70 δισεκατομμύρια ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης και φοβούμαι ότι θα διαψευστούν εκείνοι που πανηγυρίζουν πως με αυτά θα χρηματοδοτηθούν σπουδαία έργα, θα παραχθεί πλούτος και γενικά θα λυθούν όλα μας τα προβλήματα που σχετίζονταν με αυτό που λέμε ανάπτυξη.

Όχι ότι τα θεωρώ μικρό ποσό, ούτε πως πιστεύω ότι θα μπορούσαμε να διεκδικήσουμε περισσότερα. Κάθε άλλο μάλιστα και εύγε στον πρωθυπουργό για την επιτυχή κατάληξη της διαπραγμάτευσης την οποία πιστώνεται.

Πρόκειται αναμφίβολα για σπουδαία ευκαιρία, αρκεί όμως να αξιοποιηθεί δεόντως. Ας μην λησμονούμε ότι κάθε ευκαιρία κρύβει μέσα της έναν κίνδυνο και ότι -όπως συμβαίνει και στο ποδόσφαιρο- όλα μπορούν να χαθούν και να μην γίνουν γκολ.

Για να γίνω συνήγορος του διαβόλου- προτιμώ τον όρο «γκρινιάρης», να κάνω μερικές παρατηρήσεις:

Πρώτη: Όταν μιλάμε για 70 δισ., ας ξέρουμε ότι αυτό το ποσό δεν είναι ένα πρόσθετο πακέτο που θα πέσει στην εθνική οικονομία λόγω κορονοϊού. Στα 70 εμπεριέχονται τα εναπομείναντα του τρέχοντος ΕΣΠΑ που επρόκειτο να περατωθεί του χρόνου (περίπου 10), τα άλλα 20 του ΕΣΠΑ της επόμενης διαχειριστικής περιόδου και κάποια ακόμη (περίπου άλλα δέκα) που προκύπτουν από την ενσωμάτωση των διακρατικών μεγάλων ευρωπαϊκών προγραμμάτων. Άρα μιλάμε για 30 επιπλέον δισεκατομμύρια.

Δεύτερη: Με δεδομένο πως τα χρήματα είναι αρκετά, το ενδιαφέρον θα πρέπει να εστιαστεί σε τρία βαρύνουσας σημασίας θέματα. Πού θα κατευθυνθούν τα ποσά, ποια θα είναι η διαδικασία αιτήματος- αξιολόγησης- έγκρισης, πόσο θα διαρκεί αυτή η φάση και τι εγγυήσεις διαφάνειας, αξιοπιστίας και ισότητας θα υπάρξουν στην διάθεσή τους.

Το ζήτημα σχετικά με το σε ποιους τομείς θα πορευτούν οι χρηματοδοτήσεις, η κυβέρνηση ανέθεσε στην περίφημη -με την καλή έννοια του όρου- επιτροπή Πισσαρίδη να ετοιμάσει το σχέδιο, το οποίο και αφού το επεξεργαστεί η κυβέρνηση θα το παρουσιάσει στα ευρωπαϊκά όργανα κάπου τον Οκτώβριο για να ακολουθήσουν οι διαδικασίες εγκρίσεων, διαμόρφωσης πλαισίων κλπ. Τα περιγράφω αυτά, για να μην πιστέψει κανείς ότι μπορεί να περιμένουμε να φτάσει φρέσκο χρήμα στην αγορά πριν το φθινόπωρο του 2021- στην καλύτερη περίπτωση. Να υπογραμμιστεί επίσης ότι εξαιτίας της κρίσης του κορονοϊού, οι απώλειες του ΑΕΠ για φέτος (το χρήμα δηλαδή που θα λείψει από την αγορά) μάλλον θα ξεπεράσει τα 20 δισ.

******************************************************************************************************************************

* Το κορυφαίο ερώτημα σχετίζεται με το αν θα επιλεγεί να αξιοποιηθούν τα 70 δισ. ως χρυσή ευκαιρία για αλλαγή- επιτέλους- του παραγωγικού μοντέλου στη χώρα- ή αν θα ακολουθηθεί η γνωστή πεπατημένη: να πάρουν όσοι γκρινιάζουν ή πιέζουν περισσότερο, όσοι θεωρηθούν «δικοί μας», όσοι αποδειχτούν έξυπνοι στην υποβολή μελετών κι εμπεριστατωμένων προτάσεων χωρίς αντίκρισμα κλπ. Η εύκολη λύση, είναι να πάρουν όσοι ζημιώθηκαν κι έτσι στο τέλος να έχουμε μια από τα ίδια. Αυτό είναι που θέλουμε;

Το πρώτο στίγμα της επιτροπής Πισσαρίδη, περιγράφει κάποιους τομείς οικονομικής δραστηριότητας αφήνοντας να διαφανεί ότι… εκτός από την γνώση, οι «σοφοί» έχουν την τόλμη να σπάσουν αβγά και να πάρουν τις δύσκολες αποφάσεις.

Ωστόσο μη θεωρηθεί δεδομένο ότι η εν λόγω επιτροπή και κυρίως η κυβέρνηση που στην συνέχεια θα διαμορφώσει το τελικό σχέδιο, θα έχουν συνυπολογίσει την πραγματικότητα στην χώρα σήμερα. Το πώς λειτουργούν οι εταιρείες, το τι σημαίνει ελληνικό εργοστάσιο, το πώς μοιράζουν χρήμα οι τράπεζες αλλά και ποια είναι η διαδικασία διεκπεραίωσης αλά ελληνικά, ενός τέτοιου μεγέθους προγράμματος. Θα βοηθούσε για παράδειγμα να υπήρχε σοβαρή μελέτη για τα αποτελέσματα και αναλόγως τις επιπτώσεις αν χρηματοδοτηθούν αυτοί ή αντ’ αυτών άλλοι τομείς οικονομικής δραστηριότητας; (μεγάλα δημόσια έργα, υποδομές, τουρισμός, αγροτική παραγωγή, κτηνοτροφία, νέες τεχνολογίες, ενέργεια, καινοτομία, πολιτισμός, παιδεία κλπ)

*Ένα άλλο θέμα σχετίζεται με τις τράπεζες. Θα υπηρετήσουν ένα ενιαίο πλαίσιο, ή θα κάνουν του κεφαλιού τους; Δεν γίνεται δηλαδή οι τράπεζες για να αποφύγουν ρίσκο και ευθύνες στελεχών τους να ζητούν εγγυήσεις που δεν υπάρχουν, να κάνουν χάρες στους υφιστάμενους πελάτες τους και να μην δημοσιοποιούν τα στοιχεία των χρηματοδοτήσεών τους επικαλούμενες τραπεζικό απόρρητο. Σε μια τέτοια περίπτωση, τα αποτελέσματα για την εθνική οικονομία δεν θα είναι τα καλύτερα δυνατά.

*Τέλος, θα πρέπει να υπάρξει ειδική μέριμνα για την διαδικασία διεκπεραίωσης με δεδομένο ότι η γραφειοκρατία στην χώρα μας συνεχίζει να βασιλεύει, πράγμα που οδηγεί όλα τα χρηματοδοτικά προγράμματα στο να μην κλείνουν στην ώρα τους και να χάνεται πολύ χρήμα στον δρόμο (διαδικασίες επί διαδικασιών και παρατάσεις επί παρατάσεων).

*Η εμπειρία από την μέχρι τώρα διαχείριση των εκάστοτε ΕΣΠΑ (κάθε φορά περίπου 20 δισ. σε 7 χρόνια), είναι βασανιστική και σκορπά απογοητεύσεις- απελπισία θα έλεγα. Έχει στηθεί ένας μηχανισμός με περίπου σαράντα διαχειριστικές και επιτελικές δομές συν τις υπηρεσίες των Υπουργείων Ανάπτυξης, Εργασίας, Γεωργίας, στις οποίες εργάζονται περισσότερα από 1500 σχετικά καλά αμειβόμενα στελέχη.
Η όλη διαδικασία διεκπεραίωσης, από την δημόσια πρόσκληση σε φορείς για πρόταση έργων μέχρι την τελική έγκριση τους διαρκεί μέχρι και 9-12 μήνες.
Εκτός του ΕΣΠΑ υπάρχει και ένα (νέο) Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης και ένα Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων ως πρόσθετο "χρηματοδοτικό καπέλο".
Τις περισσότερες ενισχύσεις στις επιχειρήσεις τις "περνούμε" μέσα από έναν λαβύρινθο διαδικασιών, που καταλήγει συνήθως σε τράπεζα με τις προαναφερόμενες αγκυλώσεις τους.

Μετά από αυτά, και άλλα τόσα που δεν είναι του παρόντος αλλά είναι γνωστά στους παροικούντες την Ιερουσαλήμ, αντιλαμβάνεται κανείς πως ναι μεν αισιοδοξούμε, αλλά αν δεν δράσουμε εγκαίρως και εύστοχα, δεν πρόκειται να είμαστε σίγουροι ότι θα απορροφήσουμε- πόσω μάλλον θα αξιοποιήσουμε αποτελεσματικά και παραγωγικά τα 70 δισ. που περιμένουμε ως μάννα εξ ουρανού

*Σοκαρισμένη η Ελλάδα παρακολουθούσε τα πλάνα από την φιέστα που οργάνωσε ο Μαρινάκης για να πανηγυρίσει το 45^ο πρωτάθλημα ποδοσφαίρου που κέρδισε η ομάδα του. Το…γλέντι ξεκίνησε από το απόγευμα όταν στις γιγαντοοθόνες που στήθηκαν έξω από το γήπεδο Καραϊσκάκη έσπευσαν χιλιάδες νεαροί για να παρακολουθήσουν -κυριολεκτικά ο ένας πάνω στον άλλον- τον ποδοσφαιρικό αγώνα της ομάδας του με την ΑΕΚ, που διεξαγόταν… κεκλεισμένων των θυρών για αποτροπή διασποράς του κορονοϊού.

Μετά το τέλος του ματς, βγήκε από το γήπεδο ο Μαρινάκης οι ποδοσφαιριστές και οι παράγοντες της ομάδας και ενώθηκαν με το πλήθος έτσι για να δείξουν ότι κορονοϊοί και λοιπά μικρόβια, δεν κολλάνε σε πρωταθλητές και…επιστήμονες (για να θυμηθούμε την ιστορική ατάκα του πρώην προέδρου του «Θρύλου» και μετέπειτα έγκλειστου στις φυλακές Αργύρη Σαλιαρέλη ότι οι οπαδοί της ομάδας του Πειραιά είναι…απόφοιτοι πανεπιστημίων).

Ακολούθως το κομβόι – ανοιχτό λεωφορείο και χιλιάδες πεζοί οπαδοί παραληρούντες- κατευθύνθηκε στους κεντρικούς δρόμους του Πειραιά και το Πασαλιμάνι, όπου στήθηκαν χοροί και πανηγύρια. Και δώστου αγκαλιές και φιλιά και δώστου τραγούδια, στεντόρειες φωνές και συνθήματα να σκορπίζουν στον αέρα σταγονίδια…

Και μέσα σε όλα αυτά, το κράτος και οι αρχές, απούσες. Ούτε μια παρέμβαση, ούτε να απαιτήσουν να διακοπεί η… πορεία του λεωφορείου μα τους δαφνοστεφανωμένους, ούτε να απαγορέψουν τα πυροτεχνήματα και να περιορίσουν την συνάθροιση χιλιάδων εκστασιασμένων νεαρών.

Την ίδια ώρα που τα εμπορικά πανηγύρια (τα οποία περίμεναν εκατοντάδες επαγγελματίες πώς και πώς) απαγορεύτηκαν, όπως και οι συναυλίες, τα συνέδρια, οι ημερίδες, τα πάρτι (οδηγώντας ολόκληρο τον κλάδο των απασχολούμενων σε εκδηλώσεις) σε καταστροφή, ακόμη και οι γάμοι, βαφτίσια, κηδείες περιορίζονται σε στενό πυρήνα.

Μόνο μια μέρα μετά, προφανώς για να χρυσώσει το χάπι στην εμβρόντητη κι αγανακτισμένη κοινή γνώμη, βγήκε ο εκπρόσωπος της κυβέρνησης, να σχολιάσει πως… «δεν πρέπει να γίνονται αυτά», εννοείται χωρίς να ψέξει τους διοργανωτές της φιέστας και τον ιδιοκτήτη που παρά την δικαστική απόφαση που του απαγορεύει να ασχολείται με το ποδόσφαιρο, ήταν αυτός που σήκωσε το κύπελο του πρωταθλητή, δίνοντας το έναυσμα για την εκκίνηση των πανηγυρισμών.

Μόνο στην Ελλάδα αυτά, ή αλλιώς επιστροφή στην νοοτροπία της Μπανανίας.

ΜΟΤΟ

Τον Ιούλιο του ’16 ο Ερντογάν έβγαινε από άγνωστη τοποθεσία με βιντεοκλήση για να καταγγείλει τους «πραξικοπηματίες», ενώ φέτος το πήγε ένα βήμα παραπέρα βγαίνοντας στο «γυαλί» από –δυστυχώς- πασίγνωστη τοποθεσία. Ας ελπίσουμε ο επόμενος Ιούλιος να τον βρει με δική του εκπομπή στην τηλεόραση μπας και ησυχάσουμε κι εμείς, ησυχάσει και ο ίδιος...