ΑΠΟΨΕΙΣ

Σε προηγούμενη αρθρογραφία μας, ασχοληθήκαμε με τον διορισμό ειδικού εκπροσώπου για την άσκηση εταιρικής αγωγής-όταν το ΔΣ αδρανεί ή την αρνείται. Μας απασχόλησαν ο σκοπός της σχετικής νομοθετικής ρύθμισης καθώς και οι προϋποθέσεις διορισμού ειδικού εκπροσώπου. Το δικαστήριο είναι αυτό που θα αποφασίσει, τελικά, επί της σχετικής αίτησης, να ορίσει τον ειδικό εκπρόσωπο, τις εξουσίες που θα του ανατεθούν καθώς και τα όρια των τελευταίων. Περί αυτών το παρόν…

Δικαστική Απόφαση Επί Της Αίτησης Των Μετόχων

Κριτήρια Αποδοχής (Ή Μη)

Ύστερα από την υποβολή της αίτησης για τον διορισμό ειδικού εκπροσώπου εκ μέρους των (πλειοψηφούντων ή, κατά περίπτωση, μειοψηφούντων) μετόχων της εταιρείας, το δικαστήριο καλείται να αποφανθεί σχετικά.

H αποδοχή της αίτησης διορισμού δεν προϋποθέτει την απόδειξη (ή πιθανολόγηση) της θεμελίωσης των αξιώσεων αποζημίωσης κατά των μελών του ΔΣ. Αντίθετα, για την αποδοχή της (ή μη), εξετάζεται η συνδρομή έστω και μιας από τις περιοριστικά απαριθμούμενες, τυπικές προϋποθέσεις. Ερευνάται όμως και το υπέρτερο εταιρικό συμφέρον.

Υπέρτερο Εταιρικό Συμφέρον

Το δικαστήριο κάνει δεκτή την αίτηση των μετόχων και ορίζει ειδικό εκπρόσωπο, εφόσον δεν συντρέχει (προφανώς) υπέρτερο συμφέρον της εταιρείας, που να δικαιολογεί τη μη διεξαγωγή δικαστικού αγώνα σε βάρος των (υπαίτιων) μελών του διοικητικού συμβουλίου. Αντίθετα, υφίσταται υποχρέωση του δικαστή να μην κάνει δεκτές αιτήσεις όταν κρίνει ότι συντρέχουν λόγοι υπέρτερου εταιρικού συμφέροντος.

Περιεχόμενο

Η απόφαση του δικαστηρίου για τον διορισμό ειδικού εκπροσώπου αναφέρει (επί αποδοχής της συναφούς αίτησης) και τα πραγματικά περιστατικά, στη βάση των οποίων θεμελιώνεται ευθύνη μελών του ΔΣ. Ο ειδικός εκπρόσωπος, όπως στη συνέχεια θα αναλυθεί, δεσμεύεται από την συγκεκριμένη, διαμορφούμενη ιστορική βάση.

Ο Ειδικός Εκπρόσωπος

Εφόσον το δικαστήριο αποφασίσει τον διορισμό ειδικού εκπροσώπου, προβαίνει, κατά την απόλυτη κρίση του, στην επιλογή του συγκεκριμένου προσώπου-χωρίς να δεσμεύεται για τον διορισμό ενδεχομένως προταθέντων.

Δικαιούται, αντίθετα, να επιλέξει οποιοδήποτε πρόσωπο αξιολογήσει ως κατάλληλο. Το αρμόδιο δικαστήριο ορίζει, συνήθως, ως ειδικό εκπρόσωπο έναν από τους αιτούντες μετόχους. Δεν αποκλείεται, όμως, να ορίσει και τρίτο πρόσωπο (μέτοχο ή μη).

Σε κάποιες ιδιαίτερες περιπτώσεις το δικαστήριο έχει τη δυνατότητα να διορίσει και περισσότερους ειδικούς εκπροσώπους. Αναγκαίος προκύπτει, στην περίπτωση αυτή, ο σαφής καθορισμός των αρμοδιοτήτων καθενός από αυτούς.

Η απόφαση, τέλος, του δικαστηρίου μπορεί να ορίζει και αναπληρωτή ειδικό εκπρόσωπο.

Εξουσίες Ειδικού Εκπροσώπου

Ειδική και μόνη εξουσία του ειδικού εκπροσώπου συνιστά η άσκηση εταιρικής αγωγής (και η διεξαγωγή της σχετικής δίκης) με σκοπό την αποκατάσταση της ζημίας της εταιρείας. Ζημία που προκλήθηκε από υπαίτια πράξη ή παράλειψη (πρώην-νυν ή/και υποκαταστάτων) μελών του ΔΣ. Η σχετική εξουσία του διαρκεί έως την αμετάκλητη περάτωση της σχετικής δίκης.

Στο πλαίσιο άσκησης της εταιρικής αγωγής και της (επικείμενης) δίκης, ο ειδικός εκπρόσωπος δεσμεύεται από τη δικαστική απόφαση ορισμού του, όσον αφορά την ιστορική βάση που θα διερευνήσει για την άσκηση της αγωγής. Δεν υπάρχει αντίστοιχη δέσμευση ως προς τη νομική βάση, την υπαιτιότητα ή την αιτιώδη συνάφεια καθώς και όσον αφορά την έκταση των αξιώσεων της ΑΕ. Ακόμη, έχει την ευχέρεια να στρέψει την αγωγή κατά όποιων συμβούλων κρίνει απαραίτητο. Αρκεί τούτοι να κατονομάζονται (έστω μεταξύ άλλων) στην αίτηση των μετόχων.

Ο ειδικός εκπρόσωπος δεν δεσμεύεται από υποδείξεις οργάνων της εταιρείας (της ΓΣ ή του ΔΣ συμπεριλαμβανομένων). Ούτε, όμως, από τις υποδείξεις και τις οδηγίες εκείνων που ζήτησαν την άσκηση της εταιρικής αγωγής ή αιτήθηκαν το διορισμό ειδικού εκπροσώπου.

Κατά την άσκηση της ως άνω εξουσίας του, ο ειδικός εκπρόσωπος δικαιούται, εν τέλει, να μην προβεί σε άσκηση της εταιρικής αγωγής. Τούτο, αφού προβεί σε νομική αξιολόγηση της ιστορικής βάσης της αγωγής και σε εκτίμηση της βασιμότητάς της. Η σχετική του κρίση είναι νομική˙ δεν δικαιούται, όμως, να υπεισέλθει σε στάθμιση του εταιρικού συμφέροντος.

Συνεπώς, εφόσον ο ειδικός εκπρόσωπος κρίνει ότι δεν υπάρχει πιθανότητα να ευοδωθεί η εταιρική αγωγή, μπορεί να μην την ασκήσει. Προς την παραδοχή αυτή συνηγορεί και η πρόβλεψη του νόμου ότι ο ειδικός εκπρόσωπος αν δεν ασκήσει την εταιρική αγωγή και γνωστοποιήσει τούτο στους αιτούντες μετόχους, δεν υπέχει ευθύνη προς αποζημίωση.

Στην περίπτωση που ο ειδικός εκπρόσωπος δεν ασκήσει, κατά τα άνω, την εταιρική αγωγή, οι ενδιαφερόμενοι μέτοχοι μπορούν να επανέλθουν με νέα αίτηση άσκησης εταιρικής αγωγής προς το ΔΣ-όχι όμως και να αξιώσουν την αντικατάστασή του.

Όρια Εξουσίας Ειδικού Εκπροσώπου

Η εξουσία του ειδικού εκπροσώπου να εκπροσωπεί, κατ’ αποκλειστικότητα, την εταιρεία για τις ανάγκες της εταιρικής δίκης δεν είναι απεριόριστη. Ήδη επισημάνθηκε ότι αυτός δεσμεύεται από τη δικαστική απόφαση για τον ορισμό του όσον αφορά την ιστορική βάση της αγωγής που θα ασκήσει. Κατά τη νομολογία, όμως, συγκεκριμένες ενέργειες εκφεύγουν των ορίων της εξουσίας του.

Συγκεκριμένα, έχει γίνει δεκτό ότι ο ειδικός εκπρόσωπος δεν νομιμοποιείται να ασκήσει ασφαλιστικά μέτρα για τη συντηρητική κατάσχεση περιουσίας μελών του ΔΣ. Ούτε, αντίστοιχα, αίτηση διορισμού προσωρινής διοίκησης της εταιρείας. Δεν αρκεί, κατά τις αποφάσεις της κατηγορίας αυτής, ότι οι εν λόγω αιτήσεις ασκήθηκαν με σκοπό την εξυπηρέτηση της εταιρικής αγωγής και την αποκατάσταση της ζημίας της εταιρείας. Αναφορικά, πάντως, με την αίτηση λήψης ασφαλιστικών μέτρων έχει γίνει δεκτή και η αντίθετη θέση. Κρίθηκε, στο πλαίσιο της συγκεκριμένης παραδοχής, πως νομιμοποιείται σε άσκηση ασφαλιστικών μέτρων ο ειδικός εκπρόσωπος (ενόψει της δίκης της εταιρικής αγωγής)-εφόσον με τον τρόπο αυτό επιδιώκεται η διασφάλιση της αξίωσης της επικείμενης δίκης.

Το αρμόδιο δικαστήριο θα κάνει δεκτή την αίτηση των μετόχων για τον διορισμό ειδικού εκπροσώπου-εφόσον συντρέχουν οι, κατά το νόμο, τυπικές προϋποθέσεις. Θα προηγηθεί, όμως, μια άλλη, ιδιαίτερα σημαντική, αξιολόγηση: περί της συνδρομής (ή μη) υπέρτερου εταιρικού συμφέροντος που να δικαιολογεί τη μη άσκηση εταιρικής αγωγής. Σε αρνητική περίπτωση θα πρέπει να απορρίψει τη σχετική αίτηση. Εφόσον, όμως, την κάνει αποδεκτή θα ορίσει τον ειδικό εκπρόσωπο (ένα ή περισσότερους) και τις εξουσίες του. Εκείνος που θα οριστεί ως τέτοιος δικαιούται (παρ’ ότι ουσιαστικά επικίνδυνο) να μην ασκήσει την εταιρική αγωγή όταν αξιολογήσει την έλλειψη νομικής βάσης των αξιώσεων της εταιρείας. Οι τελευταίες, πάντως, δεν είναι απαράγραπτες. Επίσης: οι υποχρεώσεις του ειδικού εκπροσώπου δεν περιορίζονται σε όσα ανωτέρω εκτέθηκαν. Για τα θέματα αυτά, όπως εξάλλου και τα σχετικά με την αμοιβή και αντικατάσταση του ειδικού εκπροσώπου, θα ασχοληθούμε σε επόμενη αρθρογραφία μας.